Гісторыя

Зянон Пазьняк дамагаецца забароны маршаў шавіністаў у Гайнаўцы

24 траўня ў Кракаве завершылася міжнародная канфэрэнцыя «За нашу і вашу свабоду», арганізаваная польскім Інстытутам нацыянальнай памяці. На сустрэчы была прынятая рэзалюцыя супраць маршаў у Гайнаўцы, удзельнікі якіх гераізуюць забойцаў беларусаў Падляшша.

Як энтузіясты намагаюцца захаваць «драўляны Гомель»

У Гомлі прайшла прэзэнтацыя сайту drewa.by. Яго стваральнікі імкнуцца аднавіць драўляную архітэктуру Беларусі, хаця б у выглядзе музэю пад адкрытым небам

Чаму прэмʼер-міністра БНР і «добрага пана» Скірмунта забілі сяляне?

У Пінску прайшла навуковая канфэрэнцыя, прысьвечаная роду Скірмунтаў. Яна арганізаваная Польскім інстытутам у Менску, а таксама Інстытутам славістыкі Польскай Акадэміі Навук. Значную ўвагу ў сваіх працах навукоўцы аддалі Раману Скірмунту — аднаму з заснавальнікаў Беларускай Народнай Рэспублікі.

Дзесяцітонны паганец ці чатырохмэтровы праваслаўны. Чаму новы помнік у Горадні можа стаць праблемай для БПЦ

Побач са Старым і Новым замкамі ў Горадні 24 траўня паставілі чатырохмэтровы помнік Давыду Горадзенскаму. Ініцыятарам усталяваньня помніка вайскаводу і дзяржаўнаму дзеячу ВКЛ выступіла горадзенская эпархія БПЦ. Але дасьледнікі маюць сумневы што да сувязі князя з праваслаўем.

Польскія радыкалы будуць патруляваць вуліцу ў Беластоку. Яе патрона беларусы лічаць злачынцам

У Беластоку зьявіліся шыльды ў гонар новага патрона адной з вуліц гораду — Зыгмунта Шэндзеляжа «Лупашкі». Менавіта яго падначаленых гісторыкі абвінавачваюць у забойствах беларусаў у Патоках і Вілюках.

Што Пілсудзкі думаў пра Беларусь? 10 фактаў пра польскага героя з «Крэсаў»

У выдавецтве «Янушкевіч» пры падтрымцы Польскага інстытуту ў Менску выйшла кніга пра жыцьцё і дзейнасьць галоўнага героя адроджанай у ХХ стагодзьдзі Польшчы Юзафа Пілсудзкага.

Будаўнікі зьнішчылі ўнікальныя культурныя пласты ля Каложы

Уладкоўваючы тэрыторыю побач з Калоскай царквой, будаўнікі без дазволу на працы ў ахоўнай зоне зьнішчылі культурны пласт у месцах, дзе раней ніколі не капалі археолягі.

На Падляшшы ўшанавалі памяць жыхароў вёскі Патокі. 73 гады таму яе спалілі польскія партызаны

73 гады таму партызаны польскага падпольля спалілі вёску Патокі на Падляшшы. У пажары загінула трое дзяцей-беларусаў.

Мішэль і Барак Абамы заснавалі ўласную прадусарскую кампанію

Былая прэзыдэнцкая пара ЗША — Мішэль і Барак Абамы — зарэгістравалі ўласную прадусарскую фірму Higher Ground Productions і падпісалі шматгадовы кантракт з найбуйнейшым у сьвеце стрымінгавым сэрвісам Netflix.

«Па вагонах!» У Літве ўспамінаюць ахвяр масавай дэпартацыі 1948 году

22 траўня ў Літве адзначаюць 70-годдзе апэрацыі «Вясна», падчас якой у 1948 годзе на працягу двух дзён савецкія рэпрэсіўныя органы дэпартавалі ў Сыбір каля 40 тысяч грамадзян. Сярод іх было нямала жанчын і дзяцей.

Княгіню Вольгу ў Віцебску ўсё ж паставяць. А заадно «віцебскага велікана» і воіна-дэсантніка

Віцебскі гарвыканкам адказаў на пэтыцыю супраць усталяваньня помніка княгіні Вользе, якая нібыта заснавала Віцебск.

Дактары навук адказваюць заснавальніку tut.by Юрыю Зісеру пра нацыянальную ідэю

Напрыканцы тыдня вясновы спакой беларускай інтэлігенцыі, і ня толькі яе, парушыў заснавальнік парталу Tut.by Юры Зісер. Падчас новай менскай сустрэчы цікавых і ўплывовых людзей Belarus Future Unconference Зісер закрануў балючае, згадаўшы пра беларускую мову і нацыянальную ідэю.

Беларускае возера з самай кароткай назвай. І яшчэ 5 падкастаў Свабоды

Сталыя слухачы больш ніколі не прапусьцяць любімую перадачу. Падпісвайцеся на Падкасты Свабоды.

«Мы ўсе прайшлі праз гэтую бяду». Беларусы ўшанавалі пад Кіевам памяць ахвяраў палітычных рэпрэсіяў

Прадстаўнікі грамадзкай ініцыятывы «Беларускі камітэт «Сябры» і тактычнай групы «Беларусь» сёньня наведалі мэмарыяльны комплекс «Быкаўнянскія магілы», дзе ўшанавалі памяць ахвяраў палітычных рэпрэсіяў.

Ва Ўкраіне перайменавалі больш за 50 тысяч вуліцаў і зьнесьлі амаль 1,5 тысячы помнікаў Леніну

«Праўда пра Курапаты» дайшла да Ўкраіны

У Кіеве адкрылі выставу «Вялікі тэрор у Беларусі».

На чым злавілі ксяндза Гадлеўскага ў Радзе БНР

Архіўны аўдыёраман Сяргея Шупы пра гісторыю Беларускай Народнай Рэспублікі.

У Курапатах плянуюць правесьці «Дзень памяці пра генацыд» з нагоды 30-годзьдзя адкрыцьця праўды пра расстрэлы

3 чэрвеня сёлета спаўняецца 30 гадоў, як сьвет даведаўся пра масавыя сталінскія рэпрэсіі ў Беларусі. 3 чэрвеня 1988 году ў газэце «Літаратура і мастацтва» быў надрукаваны артыкул Зянона Пазьняка і Яўгена Шмыгалёва «Курапаты — дарога сьмерці».

Як саветоляг і дарадца прэзыдэнтаў ЗША двойчы раззлаваў мяне падчас аднаго інтэрвію

Ня буду сьціплым, але падазраю, што інтэрвію Рычарда Пайпса Свабодзе было адным з апошніх, якія даў гэты легендарны чалавек журналістам. Арганізаваць размову было няпроста, але яшчэ складаней пагадзіцца з тым, што ён тады сказаў.

Як гісторык Алена Маркава пераасэнсоўвае беларусізацыю 90-х

Як у Чэхіі ў вялікай канкурэнцыі выйграць трохгадовы грант на дасьледаваньне найноўшай беларускай гісторыі? Зь якімі выклікамі сутыкаецца ў акадэмічным асяродзьдзі жанчына, якая прысьвячае сваё жыцьцё навуцы? Як прасоўваць беларускія гістарычныя дасьледаваньні па-ангельску?

Рычард Пайпс: «Расея не распадзецца, не чакайце. Ваш ратунак у іншым»

У ЗША памёр Рычард Пайпс, амэрыканскі гісторык, былы дарадца прэзыдэнтаў ЗША. Летась легендарны амэрыканскі саветоляг, даў інтэрвію Радыё Свабода.

Што рыхтуюць для гасьцей гаспадары аграсядзібаў у былым «цэнтры Эўропы»

Некалькі гадоў таму ў возера Шо, што на Глыбоччыне, забралі статус геаграфічнага “цэнтру Эўропы”. Але забраць некранутую прыгажосьць гэтых лясных мясьцінаў немагчыма. Што рыхтуюць для сваіх гасьцей гаспадары сядзіб? Чым зьбіраюцца прывабліваць гасьцей? Каго чакаюць? І ці можна ў іх адчуць Беларусь?

Памёр заснавальнік «новай журналістыкі» Том Вулф

Сьмерць пісьменьніка і журналіста Тома Вулфа The New York Times пацьвердзіла яго агент Лін Нэсьбіт. Паводле яе слоў, незадоўга да сьмерці ён трапіў у бальніцу Нью-Ёрка з інфэкцыяй.

Герояў паўстаньня Каліноўскага пахаваюць у Вільні безь беларускай дэлегацыі

Выяўленыя на Замкавай гары ў Вільні парэшткі паўстанцаў Каліноўскага будуць пахаваныя на віленскіх могілках Росы. Такое рашэньне абвясьціла літоўская ўрадавая камісія.

Падчас адкрыцьця амбасады ЗША ў Ерусаліме ўзгадалі Беларусь

У Ерусаліме сёньня ўрачыста адкрылі пасольства ЗША. Падчас урачыстай цырымоніі Джарэд Кушнер, адмысловы пасланьнік ЗША на Блізкім Усходзе і зяць прэзыдэнта Дональда Трампа, узгадаў пра краіну сваіх продкаў — Беларусь.

Краўцэвіч: Мы ўжо перамагаем у бітве за гісторыю

12 траўня на адкрыцьці помніка Андрэю Тадэвушу Касцюшку ў Мерачоўшчыне, здаецца, перажываю дэжавю. Нібы перанёсься на чвэрць стагодзьдзя назад, у 1992 ці мо 1993 год, калі адкрывалі помнікі Адаму Міцкевічу ў Наваградку і Францішку Скарыну ў Лідзе (пісаў пра іх рэпартажы для ЛіМа).

Менск часоў Кубэ і Готбэрга. І яшчэ 6 падкастаў Свабоды

Сталыя слухачы больш ніколі не прапусьцяць любімую перадачу. Падпісвайцеся на Падкасты Свабоды.

Чыя вайна і чыя перамога?

Ці стала шэсьце «Несьмяротны полк» у Менску дэмаршам «рускага сьвету»? Хто прыватызуе перамогу? Беларусы — ахвяры чужой вайны ці пераможцы ў сваёй? Гэтыя пытаньні ў Праскім акцэнце абмяркоўваюць гісторык Алесь Белы і намесьнік рэдактара газэты «Наша ніва» Зьміцер Панкавец. Вядзе перадачу Юры Дракахруст

Каралеўскі замак у Горадні рэканструююць з пэрфаратарам. Тлумачым, што адбываецца

Што адбываецца з тысячагадовым замкам? Свабода тлумачыць для тых, хто ня ў тэме.

«Вы вялікая славянская манархія». Як БНР шукала падтрымку ў Аўстра-Вугоршчыны

Архіўны аўдыёраман Сяргея Шупы пра гісторыю Беларускай Народнай Рэспублікі.

«Выбар быў такі: ваяваць "супраць Асьвенціма за Калыму" ці "за Асьвенцім супраць Калымы"»

Расейскі незалежны гісторык Марк Салонін тлумачыць прычыны катастрофы 1941 году, паведамляе, колькі савецкіх вайскоўцаў былі расстраляныя вайсковымі трыбуналамі, і заяўляе, што тое, што «СССР рыхтаваўся напасьці на Нямеччыну ў ліпені 1941 году».

Наваградзкія ўлады адмовіліся ад вуліцы Барыса Кіта: «Немэтазгодна, ужо ўшанаваны»

Месяц таму Міністэрства культуры Беларусі адмовіла Таварыству беларускай мовы ва ўшанаваньні Барыса Кіта на дзяржаўным узроўні. Тым часам у Баранавічах пачалі збор подпісаў за наданьне тамтэйшаму ўнівэрсытэту імя Барыса Кіта.

«Адчуваю сувязь з „русским миром“». Беларусы Польшчы сьвяткавалі 9 траўня з «георгіеўскай» стужкай

Кіраўнікі Беларускага грамадзка-культурнага таварыства ў Польшчы Ян Сычэўскі і ягоны намесьнік Васіль Сегень адзначылі Дзень Перамогі ў Беластоку з «георгіеўскімі» стужкамі. Беларускія дыпляматы адмовіліся іх начапіць.

Бацька-франтавік не хадзіў на парады. Сын прыйшоў

Ягоны бацька-франтавік на парады не хадзіў, сьвяткаваў 9 траўня дома зь сябрамі. «Бяз помпы. Неяк так, па-людзку».

Міністар Шуневіч зноў у форме НКВД. ФОТА

Міністар унутраных спраў Беларусі Ігар Шуневіч на сьвяткаваньнях Дня перамогі зноў надзеў форму супрацоўніка НКВД.

Сваякі рэпрэсаваных прапануюць паставіць пад Воршай памятныя знакі пра сталінскія расстрэлы

Адзінае афіцыйна прызнанае месца масавых расстрэлаў у 1930-я гады — урочышча Кабыляцкая гара пад Воршай. Але сваякі рэпрэсаваных сьцьвярджаюць, што ім вядомыя і іншыя месцы загубы бязьвінных грамадзян, арыштаваных і кінутых у аршанскія турмы. У гэтых мясьцінах родныя прапануюць паставіць памятныя знакі. Пра гэта яны пішуць у лістах у райвыканкам.

Пілсудзкі, Масарык, Гарыбальдзі. А хто сымбалізуе беларускую дзяржаўнасьць?

Хто была ў беларускай гісторыі асоба, якая зрабіла найвялікшы ўнёсак у станаўленьне дзяржаўнасьці і якую сёньня можна назваць сымбалем беларускай дзяржаўнасьці? Такое пытаньне Свабода задала прадстаўнікам беларускай інтэлігенцыі.

Дзень Перамогі — разьвейваем міты

Радыё Свабода сабрала факты фальсыфікацыі гісторыі Другой усясьветнай, якія застаюцца ў беларускіх школьных падручніках і публікуюцца ў дзяржаўных СМІ.

У Кіеве арганізатара «Несьмяротнага палка» аблілі зялёнкай і фэкаліямі

Адразу некалькі акцыяў, прымеркаваных Дню Перамогі над нацызмам, адбылося ў Кіеве 9 траўня.

У Менску ўпершыню за шмат год на Дзень Перамогі не павесілі савецкі сьцяг на вежу-«глушылку»

Дырэктар прыватнага прадпрыемства «Мачта» Ўладзімер Рабаў, які «каля 20 гадоў» падымаў на вежу сьцяг, расказаў: раней распараджэньні наконт сьцяга прыходзілі зь міністэрстваў, пазьней — з гарвыканкаму, цяпер жа распараджэньняў і просьбаў ні ад кога не было.

Невядомыя ахвяры вызваленьня Менску: беларусы, якія трапілі пад савецкія бомбы і расстрэлы 1944-га

Уласны досьвед нямецкай акупацыі Менску і савецкае вызваленьне памятае 83-гадовая Вольга Кацянкова. Дагэтуль яна ня можа забыць і пра гераізм суайчыньнікаў, і пра ахвяры, у тым ліку ад савецкіх бомбаў.

Савецкі Саюз сам-насам ня здолеў бы перамагчы фашыстаў, — расейскі гісторык Марк Салонін

Госьць «Інтэрвію тыдня» — расейскі незалежны гісторык Марк Салонін. Ён тлумачыць прычыны катастрофы 1941 году, паведамляе, колькі савецкіх вайскоўцаў былі расстраляныя вайсковымі трыбуналамі, і заяўляе, што тое, што «СССР рыхтаваўся напасьці на Нямеччыну ў ліпені 1941 году», — гэта даўно ўжо ня вэрсія, а даказаны гістарычны факт.

Як партызаны забівалі маіх аднавяскоўцаў. 75 гадоў налібацкай бойні

8 траўня 1943 году ў Налібаках на Стаўпеччыне партызаны забілі больш за сотню мірных жыхароў.

Акупацыя Менску вачыма дзіцяці. ПАДКАСТ БАРТОСІКА

Здаецца, пра часы акупацыі нічога новага дадаць нельга. Але сутыкаючыся з новымі суразмоўцамі, з прыкрасьцю пераконваюся, што поўная гісторыя акупацыі назаўжды застанецца невядомай. Але застаюцца дзеці вайны, чыя памяць захавала шмат дэталяў тых часоў.

Сьвята чырвонага маку. Як Украіна дэкамунізавала савецкі Дзень Перамогі

Украіна ад 2015 году перайшла на эўрапейскі каляндар ушанаваньня падзеяў, зьвязаных з завяршэньнем Другой усясьветнай вайны. 8 траўня адзначаецца ва Ўкраіне як Дзень памяці і прымірэньня.

Рэальнасьць супраць «па пяцьсот»: ІНФАГРАФІКА і тлумачэньні, чаму так

Сёлета споўніцца 13 год абяцаньню «па пяцьсот», якое стала інтэрнэт-мэмам: Аляксандар Лукашэнка шмат разоў казаў, што сярэдні заробак у Беларусі мае дасягнуць 500 даляраў. Эканамісты тлумачаць, як гэта зрабіць і чаму пяцьсот — такая «зачараваная» лічба.

У нямецкім Трыры адкрылі помнік Марксу — кітайскі падарунак

На радзіме Карла Маркса, у нямецкім горадзе Трыр, 5 траўня адкрылі помнік філёзафу-эканамісту.

Моладзевыя актывісты ўшануюць ахвяраў камуністычных рэпрэсій у Барысаве 

Моладзь БНФ запрашае 6 траўня на агульнагарадзкую талаку на барысаўскіх «Батарэях» — месцы, дзе ў 1930-я былі расстраляныя ўдзельнікі антыкамуністычнай дзейнасьці і, магчыма, пахаваны аднаго зь лідараў антысавецкага руху Юркі Моніча.

Памерла румынская дысыдэнтка — «сымбаль адвагі і антыкамуністычнага супраціву»

Румынская праваабаронца і дысыдэнт Дойна Корня, якая змагалася супраць камуністычнага рэжыму, памерла ва ўзросьце 88 гадоў.