Але гэты варыянт, які атрымаў азначэньне В. 1.1.529, піша газэта, усё ж можа быць ўразьлівым для сучасных вакцын. У адваротным выпадку спатрэбіцца іх дапрацоўка.
1. Пакуль карціна няясная
Першыя вынікі дэманструюць неадназначную карціну. Экспэрты заявілі ў інтэрвію, што гэты варыянт можа быць больш перадаваным і лепш пазьбягаць імунных рэакцый арганізму як на вакцынацыю, так і на натуральную інфэкцыю, чым папярэднія вэрсіі вірусу.
Вакцыны могуць і надалей прадухіляць цяжкія захворваньні і сьмерці, хоць для абароны большасьці людзей могуць спатрэбіцца бустэрныя дозы. Тым ня менш, вытворцы дзьвюх найболей эфэктыўных вакцын — Pfizer-BioNTech і Moderna, рыхтуюцца пры неабходнасьці зьмяніць рэцэптуру сваіх прышчэпак.
«Нам сапраўды трэба быць пільнымі ў дачыненьні да гэтага новага варыянту і рыхтавацца да яго», — сказаў Джэсі Блюм, біёлаг-эвалюцыяніст з Анкалягічнага дасьледчага цэнтру Фрэда Хатчынсана ў Сыэтле.
«Верагодна, празь некалькі тыдняў мы лепш зразумеем, наколькі шырока распаўсюджваецца гэты варыянт і наколькі неабходна мяняць рэцэптуру вакцыны», — сказаў доктар Блюм.
Нават калі навукоўцы пачалі стараннае вывучэньне новага варыянту, краіны па ўсім сьвеце скарацілі паездкі ў краіны поўдня Афрыкі, дзе ўпершыню быў знойдзены «Омікрон», і назад. Нягледзячы на абмежаваньні, вірус быў знойдзены ў паўтузіна эўрапейскіх краін, а таксама ў Аўстраліі, Ізраілі і Ганконгу.
Прэзыдэнт Паўднёва-Афрыканскай рэспублікі Сірыл Рамафоса паведаміў, што на «Омікрон» прыпадае большая частка з 2300 новых штодзённых выпадкаў захворваньня ў правінцыі Гаўтэнг. У нацыянальным маштабе за апошні тыдзень колькасьць новых выпадкаў інфікаваньня павялічылася больш чым у тры разы, а колькасьць станоўчых вынікаў тэстаў павялічылася з 2 да 9 %.
2. Навуковая супольнасьць адрэагавала на «Омікрон» імгненна
Навукоўцы адказалі на зьяўленьне «Омікрону» хутчэй, чым на любы іншы варыянт каранавірусу. Паводле Туліё дэ Алівейра, генэтыка з Мэдычнай школы Нэльсана Р. Мандэлы ў Дурбане, усяго за 36 гадзін з моманту зьяўленьня першых прыкмет праблемы ў Паўднёвай Афрыцы ў аўторак, 23 лістапада, дасьледчыкі прааналізавалі ўзоры ад 100 інфікаваных пацыентаў, супаставілі дадзеныя і папярэдзілі сьвет.
На працягу гадзіны пасьля першага сыгналу трывогі навукоўцы з Паўднёвай Афрыкі таксама пасьпяшаліся пратэставаць наяўныя вакцыны супраць новага варыянту каранавірусу. Цяпер дзясяткі каманд па ўсім сьвеце, уключаючы дасьледнікаў з Pfizer-BioNTech і Moderna, далучыліся да гэтай гонкі.
Вынікі будуць не раней, чым праз два тыдні. Але мяркуецца, што мутацыі, якія нясе «Омікрон», хутчэй за ўсё, зробяць наяўныя вакцыны ў пакуль невядомай ступені менш эфэктыўнымі, чым супраць любога папярэдняга варыянту.
«Грунтуючыся на вялікай колькасьці працы, праведзенай над іншымі варыянтамі і іншымі мутацыямі, мы можам быць цалкам упэўненыя, што мутацыі «Омікрону» выклічуць прыкметнае зьніжэньне нэўтралізуючага эфэкту антыцелаў», — сказаў доктар Блюм, маючы на ўвазе здольнасьць арганізму атакаваць новы штам.
Паўднёваафрыканскія лекары назіраюць павелічэньне колькасьці паўторных інфэкцый у людзей, якія ўжо перахварэлі на COVID-19, што дазваляе выказаць здагадку, што гэты варыянт можа пераадолець натуральны імунітэт, сказаў доктар Рычард Лэсэлс, лекар-інфэкцыяніст з Унівэрсытэту Квазулу-Натал.
3. «Омікрон» мае каля 50 мутацый
«Омікрон» мае некалькі дзясяткаў мутацый, у тым ліку больш за 30 у шыпападобным бялку на сваёй паверхні. Наяўныя вакцыны трэніруюць арганізм распазнаваць і атакаваць менавіта гэты бялок.
Некаторыя з мутацый «Омікрону» назіраліся і раней. Лічылася, што некаторыя зь іх спрыялі здольнасьці Бэта-варыянту абыходзіць вакцыны, у той час як іншыя, хутчэй за ўсё, узмацнілі крайнюю заразнасьць варыянту Дэльта.
«Я мяркую, што гэта аб’ядноўвае абодва гэтыя элемэнты», — сказала аб новым варыянце Пэні Мур, вірусоляг з Нацыянальнага інстытуту інфэкцыйных захворваньняў у Паўднёвай Афрыцы.
Але ў «Омікроне» таксама 26 унікальных мутацый у шыпападобным бялку ў параўнаньні з 10 у Дэльце і 6 у Бэце. Многія зь іх, верагодна, абцяжарваюць распазнаньне і спыненьне імуннай сыстэмай гэтага варыянту.
«Многія з тых мутацый мы ніколі раней не вывучалі, але калі проста паглядзець на разьмяшчэньне шыпа, то новыя мутацыі знаходзяцца ў абласьцях, якія зьяўляюцца імуна-дамінантнымі», — кажа доктарка Мур, маючы на ўвазе часткі бялку шыпа, што ўзаемадзейнічаюць з імуннай абаронай арганізму.
4. Ужо ствараецца сынтэтычная вэрсія «Омікрону» для тэстаў
Каманда доктаркі Мур прасунулася далей за ўсіх у тэставаньні эфэктыўнасьці вакцын супраць «Омікрону». Яна і яе калегі рыхтуюцца да тэставаньня крыві цалкам імунізаваных людзей супраць сынтэтычнай вэрсіі варыянту «Омікрон».
Стварэньне такога «псэўдавірусу» (віруснага заменьніка, які зьмяшчае ўсе мутацыі) патрабуе часу, але вынікі могуць быць атрыманыя прыкладна праз 10 дзён.
5. Ужо вырошчваецца і жывая лябараторная вэрсія «Омікрону»
Каб больш дакладна імітаваць тое, з чым людзі могуць сутыкнуцца, іншая група на чале зь вірусолягам з Афрыканскага навукова-дасьледчага інстытуту аховы здароўя Алексам Сыгалам вырошчвае жывы «Омікрон», які будзе тэставацца на крыві цалкам імунізаваных людзей і тых, хто раней перахварэў.
Паводле словаў доктара Сыгала, для атрыманьня гэтых вынікаў можа спатрэбіцца больш часу, але яны павінны даць больш поўную карціну эфэктыўнасьці вакцын.
6. Moderna і Pfizer-BioNTech абяцаюць новую вэрсію вакцыны супраць «Омікрону» праз 100 дзён. Або і раней
Калі вакцыны акажуцца значна менш эфэктыўнымі супраць «Омікрону», магчыма, спатрэбіцца зьмяніць іх, каб павысіць эфэктыўнасьць. Рыхтуючыся да горшага, Moderna, Pfizer-BioNTech і Johnson & Johnson плянуюць пратэставаць штучную вэрсію Амікрону супраць сваіх вакцын.
У прыватнасьці, мРНК-вакцыны — ад Moderna і Pfizer-BioNTech — былі створаны з выкарыстаньнем тэхналёгіі, якая павінна дапускаць хуткую мадыфікацыю.
«Навукоўцы Pfizer могуць адаптаваць бягучую вакцыну на працягу шасьці тыдняў і адправіць першыя партыі на працягу 100 дзён у выпадку варыянту прарыву вакцыны», — заявіла прэс-сакратарка Pfizer Джэрыка Пітс у нядзелю 28 лістапада. Але ў панядзелак, 29 лістапада, Pfizer заявіла, што пасьпее за 31 дзень.
«Праца фірмы Moderna пачалася ў аўторак, 23 лістапада, адразу пасьля таго, як яе навукоўцы даведаліся пра «Омікрон» — хутчэй за ўсё, што кампанія калі-небудзь адрэагавала на варыянт», — сказаў прэзыдэнт Moderna доктар Стывен Хогэ.
Паводле доктара Хогэ, нават без дадзеных аб распаўсюджваньні «Омікрону» было відавочна, што гэты варыянт будзе ўяўляць сур’ёзную пагрозу для вакцын.
«Гэтая штука ўяўляе сабой сумесь усіх найвялікшых хітоў Франкенштэйна, — сказаў доктар Хоге, маючы на ўвазе мноства мутацый гэтага варыянту. — Гэта выклікала ў нас трывогу».
Паводле яго слоў, Moderna можа абнавіць сваю цяперашнюю вакцыну прыкладна за два месяцы і атрымаць клінічныя вынікі прыкладна праз тры месяцы.
7. Вывучэньне ўплыву бустэрных прышчэпак супраць «Омікрону» дасьць вынік ужо празь месяц
Moderna і Pfizer-BioNTech таксама плянуюць праверыць, ці ўмацуюць бустэрныя ўколы імунную сыстэму ў дастатковай ступені, каб адбіваць новы штам. Раней было даказана, што бустэры вакцын Pfizer-BioNTech і Moderna значна павялічваюць узровень антыцелаў.
Але гэтыя антыцелы ня могуць быць шырока эфэктыўнымі супраць кожнай ітэрацыі вірусу, і іх можа быць недастаткова для поўнай нэўтралізацыі Амікрону, сказаў доктар Мішэль Нусэнцвэйг, імуноляг з Унівэрсытэта Ракфэлера ў Нью-Ёрку.
Людзі, якія выздараўліваюць ад COVID-19, а затым атрымліваюць хаця б адну дозу вакцыны, як правіла, выпрацоўваюць больш шырокі спэктар антыцелаў, здольных распазнаваць больш вэрсій вірусу, чым людзі, якія толькі вакцынаваныя.
«Ясна, што гібрыдны імунітэт, які людзі атрымліваюць, калі яны спачатку былі інфікаваныя, а пасьля вакцынаваныя, — лепшы, і гэта вельмі, вельмі верагодна, дапаможа і ў выпадку «Омікрону», — сказаў доктар Нусэнцвэйг.
«Пасьля дзьвюх доз вакцыны мы гэтага ня ўбачылі. Але мы спадзяемся, што пасьля трох доз, магчыма, той-сёй зможа нагнаць упушчанае», — сказаў ён.
Доктар Нусэнцвэйг і яго калегі рыхтуюцца тэставаць «Омікрон» супраць мРНК-вакцын, а таксама вакцын, вырабленых Johnson & Johnson і AstraZeneca. Яны спадзяюцца атрымаць вынікі цягам месяца.
8. «Омікрон» патэнцыйна здольны абыходзіць абарону імунных Т-лімфацытаў
Дасьледнікі ва ўсім сьвеце стараюцца не рабіць заўчасных высноваў — памылку, якую яны зрабілі пасьля зьяўленьня бэта-варыянту. Доктар Мур нагадаў, што папярэднія выпрабаваньні таго варыянту ўлічвалі толькі адну вядомую мутацыю і недаацэньвалі яе здольнасьць ухіляцца ад імуннай сыстэмы. (На шчасьце, варыянт аказаўся менш заразным.)
Каб атрымаць поўнае ўяўленьне аб эфэктыўнасьці вакцын супраць «Омікрону», навукоўцы павінны глядзець ня толькі на ўзроўні антыцелаў, але і на імунныя клеткі, якія могуць распазнаваць і зьнішчаць інфікаваныя клеткі. Імунныя клеткі, якія яшчэ называюцца Т-клеткамі, маюць вырашальнае значэньне для прадухіленьня прагрэсаваньня інфэкцыі да сур’ёзнага захворваньня і сьмерці.
Некаторыя мутацыі «Омікрону» ўзьнікаюць у частках вірусу, на якія накіраваныя Т-клеткі, а гэта азначае, што Т-лімфацытам будзе цяжэй распазнаць гэты варыянт.
Паводле імуноляга з Кейптаўнскага ўнівэрсытэту Вэндзі Бургерс, кампутарнае мадэляваньне ўжо прадказала, што гэтыя мутацыі могуць зьмяніць каля шасьці з сотняў розных абласьцей, што могуць распазнаваць Т-клеткі.
На першы погляд, гэта здаецца не такой ужо вялікай пагрозай. Але ў людзей выпрацоўваюцца розныя наборы Т-клетак, таму ў залежнасьці ад таго, якія мішэні выбіваюць мутацыі, адных людзей «Омікрон» практычна не закране, а іншыя могуць аказацца ўразьлівымі.
Доктар Бургерс спадзяецца атрымаць кроў у 50 чалавек, інфікаваных «Омікронам», каб ацаніць, як мутацыі распаўсюджваюцца сярод насельніцтва. Як толькі ўзоры будуць атрыманыя, вынікі будуць даступныя, верагодна, праз тыдзень, сказала яна.
9. Новыя варыянты каранавірусу могуць зьяўляцца хутчэй за грып
Нават калі цяперашнія вакцыны выстаяць супраць «Омікрону», іх новыя вэрсіі, верагодна, спатрэбяцца ў нейкі момант і, магчыма, неўзабаве. Паводле словаў доктара Блюма, вірус набывае мутацыі нашмат хутчэй, чым чакалася.
Сэзонны грып — гэта прыклад вірусу, які хутка муціруе, патрабуючы рэгулярнага абнаўленьня вакцын. Але каранавірус «прынамсі супастаўны і, магчыма, нават хутчэйшы, чым грып, — сказаў доктар Блюм. — Новыя варыянты каранавірусу заўсёды будуць зьяўляцца».
