Віталь Сямашка

Лецішча-мэгаполіс у Гарадзішчы: ад “саветызму” да “лукашызму”

Нешырокая каляіна шашы за 30 км ад Менску. Абвітая расьлінамі крамка, чый будынак больш нагадвае дачны домік. Прыпынак бяз шыльды пад іржавым навесам, што яшчэ зь мінулага веку называюць «дачай вэтэранаў». Адным словам, цяжка ўявіць, што паабапал дарогі на кілямэтры доўжыцца Гарадзішча — лецішча-мэгаполіс на 10 тысяч дачнікаў.

“У Друцку па беларускіх сьцяжынах ня крочаць ані ўлады, ані мясцовыя…”

Залесьсе-мінор

Часьцяком у часе вандровак праяжджаю чыгуначную станцыю Залесьсе і адчуваю інстынктыўны «ўкол» — гэта ж тут быў напісаны «Палянэз» Агінскага. Шчымлівая, разьвітальная мэлёдыя, дзе страчаныя надзеі і боль за Чалавека, мне дарагая, як і мільёнам людзей. Памятаю, як шмат год таму ў Залесьсі мяне ўсёпаглынальна «накрылі» знаёмыя гукі, калі ішоў па алеі з заплюшчанымі вачыма, пад шапаценьне лістоў вячыстых векавых дрэваў, да сядзібы Агінскага…

"Ад "Батлейкі" ў Зарудзічах дагэтуль боль і… палёт!"

Эфір 27 ліпеня

“Дуброўна „цьмутараканьню“ была заўжды, а цяпер усё ў ёй яшчэ й скарачаецца…”

Упершыню мясьціны гэтыя былі згаданыя ў пісьмовых крыніцах у 1393 годзе як «зямля пустая Дубровенская». І зараз, едучы ў Дуброўну з Воршы, убачыў паабапал дарогі незасеяныя палеткі зь невысокай травой, чараду хударлявых чорна-пярэстых кароў ды рэдкія, нешматлікія вёскі.

Сучасныя Грунвальдзкія кронікі: Ліда ад тэўтонцаў да “Дажынак”

Напярэдадні адзначэньня 600-годзьдзя сечы пад Грунвальдам я вырашыў пагутарыць пра значэньне падзеі для фармаваньня нашай нацыі і дзяржавы бяз рэтушы — з усімі плюсамі і мінусамі. Сымбалічна, што ў Лідзе. Фармальна якраз тут скончылася бітва для беларусаў, — пагадзіліся мы з навуковым дарадцам нашага праекту «Сучасныя Грунвальдзкія кронікі», доктарам гісторыі Юрыем Боханам.

Сёмкаў гарадок празь сем гадоў

Сучасныя Грунвальдзкія кронікі: Крэва ад узвышша да… заняпаду?

Міні-цыкль падарожжаў, прысьвечаных 600-годзьдзю Грунвальдзкай сечы, мог пачынацца толькі тут — у вёсцы Крэва. Гэта мне з навуковай дакладнасьцю давёў наш сёньняшні і будучы дарадца — доктар гісторыі, спадар Юры Бохан.

“У Кушлянах маладзёны Леніна ня ведаюць, Багушэвіча — усе!”

У часе колішняй вандроўкі па Смаргоншчыне спытаў у свайго спадарожніка ды добрага знаёмцы, філёзафа, сябра Партыі БНФ Алеся Ількевіча пра самыя нацыянальна «гучныя» ды інтымна-маляўнічыя, дзе душа мае адхланьне, тутэйшыя мясьціны. Алесь адказаў, што ўсё ўмяшчаецца ў адным слове — Кушляны.

“Сытуацыя ў Мар’інай Горцы? Можна ня выжыць…”

Мар’іна Горка — 23-тысячны людзкі востраў пасярод вонкавай Пухавіччыны. Гістарычна Пухавічамі называлася чыгуначная станцыя ды сам раён. У краіне, дзякуючы шэрагу публікацый у друку, паселішча набыло дурную славу — нібыта ў тутэйшыя трушчобы «чорныя» маклеры зь Менску звозяць пэнсіянэраў і алькаголікаў, у якіх падманам завалодалі выкупленымі за капейчыны кватэрамі.

Цішкаўшчына. “Зямля тут чыстая, яна скіне гэтае сьмецьце!”

“Сёмкава будзе лецішчам-спадарожнікам, калі расейцы не захопяць…”

У навакольлі вёскі Сёмкава, што за 20 кілямэтраў ад сталіцы і практычна на ўзьбярэжжы Менскага мора, адпачываюць і жывуць тысячы менчукоў зь міліцыі, гандлёвых арганізацый, «Менскпраекту», трактарнага заводу. Колькасьць іхніх лецішчаў ды катэджаў, кажуць, хутка пераваліць за тысячу. Некалькі год таму, аднак, тут здарылася аварыя з адценьнем канфузу.

“Жывем у Пухавічах, як боб пры дарозе — хто ні ідзе, той ушчыпне…”

Гатовы закласьціся: пераважная большасьць тых, хто прыяжджае на чыгуначную станцыю Пухавічы, так і ад’яжджае, не зразумеўшы, чаму справы вырашае ў райцэнтры Мар’іна Горка, а выехаўшы за гарадзкія межы, ізноў апынаецца ў Пухавіцкім раёне.

“У Дружным мы патрапілі з радыяцыйнага ў хімічны Чарнобыль…”

“Талька загінаецца ад палітычнай ды эканамічнай “таласьці”

Атмасфэру пэрманэнтнага ўладнага ціску, якая часам даводзіць галоўную гераіню гэтай вандроўкі да адчаю, я адчуў у першыя ж паўгадзіны, як толькі сышоў зь цягніка на чыгуначнай станцыі Талька.

Чаму Морына не ад слова “ма́рыць”

Назва найстаражытнейшай на Іўеўшчыне вёскі Морына --> http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&msa=0&msid=103600678178428685206.00046355b62ab3e327e28&ll=53.887749,25.591278&spn=0.268713,0.727158&t=h&z=11&iwloc=0004840ecc1a2572ead6e , дзе знойдзеныя стаянкі ды селішчы нашых прашчураў аж эпохі мэзаліту, паходзіць чамусьці ад агульнаславянскага тэрміну «мор», утворанага шляхам перагаласоўкі ад «памерці, мру». І калі паверыць, што імёны эзатэрычным чынам чыняць актыўны ўплыў на жыцьцё, дык сёньняшняе Морына — яскравае таму пацьверджаньне.

Суровая «аграказка» ў сядзібе пана Яна над Гаўяй

Пяць гадоў таму ў краіне, паводле Лукашэнкі, мусіў быў пачацца масавы агратурыстычны бум. Прэзыдэнт раптам абурыўся тым, што «прастойваюць» шматлікія запаветныя мясьціны. І — заявіў пра зьніжэньне падаткаабкладаньня з 20 да 5% для наваяўленых агратурыстычных гаспадароў. І пра каштоўную магчымасьць атрымліваць ім банкаўскія крэдыты.

“У Панізоўі большасьць будзе галасаваць за тых, каго ўлады прапануюць”

У вёску Панізоўе мне давялося прыехаць з завочнай насьцярогай ды вымушаным спазьненьнем. Сьпярша аршанскія апазыцыянэры праінфармавалі, што невялікаму паселішчу ў 400 жыхароў так афіцыйна і ня вызначылі, у межах якой выбарчай акругі яно будзе галасаваць у часе мясцовых выбараў. Прынамсі, пра гэта не напісала і вэртыкальная «Аршанская газэта». Я ж, падышоўшы а 5 раніцы на Аршанскі аўтавакзал, на электронным табло ўбачыў толькі дадзеныя ўчарашніх вечаровых маршрутаў. І... пайшоў шукаць кавы. Праз гадзіну мой аўтобус адышоў, табло ж засталося нязьменным. Супрацоўніца аўтавакзалу распавяла, што такая сытуацыя доўжыцца 2 месяцы... Але, нарэшце, спыняюся ля чыгункі, якая праходзіць праз ускраіну Панізоўя.

“Бабінічы плянаваліся як эўрапасёлак, а жывем тут, як у племені мумбу-юмбу...”

Напярэдадні вандроўкі Бабінічы --> http://maps.google.com/maps/ms?hl=en&ie=UTF8&msa=0&msid=103600678178428685206.00046355b62ab3e327e28&ll=54.461458,30.436592&spn=0.132506,0.363579&t=h&z=12&iwloc=000481dc4f08b2951c5c3 абляцела злавесная вестка — у найбуйнейшым на Аршаншчыне пасёлку ў 3,5 тысячы насельнікаў «грабанулі» банкамат з поўнай грашовай загрузкай. Паколькі міліцыя дадатковай інфармацыі не падала, накіроўваюся празь непрыбраныя сумёты да крамы, дзе адбылося злачынства. Побач зь дзьвярыма зіхаціць сьвежая пляма. Да мікрафона ж падбягае аўтамабіліст, у якога забуксавала ў сьнезе «дзявятка».

“Заклятая і любая” Пярэвалачня драматурга Петрашкевіча

«Ня ведаю, як завецца ваша вёсачка, у маёй жа імя — Пярэвалачня. І стаіць яна на самым бугры паміж Чорным і Балтыйскім морамі на бойкай некалі пуцявіне з варагаў у грэкі“. Паблізу ад гэтай пуцявіны талакою ладзілі ладзьдзі і стругі, а перавалачане перавалоквалі іх зь вярхоўя Друці ўверх па Крывой да пачатку Ўсьвейкі, каб яны далей пад ветразямі ды на вёслах морам Усьвіж-Бугскім плылі да Рубона-Эрыдана-Заходняй Дзьвіны, а па яе плыткай вадзе самацёкам у іншы далёкі і нязьведаны сьвет…»