Неадкладна спыніць будоўлю Астравецкай АЭС патрабавалі ўдзельнікі круглага стала, арганізаванага Беларускай хрысьціянскай дэмакратыяй. Лідэры палітычных партыяў, грамадзкія актывісты, эколягі выказалі абурэньне тым, што, нягледзячы на сурʼёзныя аварыі і няшчасныя выпадкі, будоўля АЭС у Астраўцы працягваецца. Чарнобыльскі шлях сёлета пройдзе пад лёзунгам «Стоп АЭС у Беларусі». Першае паседжаньне аргкамітэту пройдзе 15 лютага.
«Зь пяці небясьпечных пляцовак выбралі самую непрыдатную — Астравецкую»
Прафэсар-фізык Георгі Лепін прадставіў цяпер ужо рарытэт — справаздачу Акадэміі навук 1993 году, у якой утрымліваецца навуковы аналіз 30 пляцовак для будоўлі АЭС. Пяць пляцовак з трыццаці прызнаныя непрыдатнымі:
«З гэтых пяці чатыры — пляцоўкі, на якіх ёсьць ня толькі зрухі зямной кары, а і вузел, то бок перасячэньне некалькіх зрухаў зямной кары. Больш за тое, на адной з гэтых чатырох пляцовак — Астравецкай — у мінулым быў землятрус. Такім чынам, самая небясьпечная, самая непрыдатная пляцоўка была абраная пад будаўніцтва АЭС — менавіта Астравецкая. І гэтая справаздача навукоўцаў з Інстытуту праблем энэргетыкі Акадэміі навук сьведчыць пра небясьпеку. Але цяпер навукоўцы разводзяць рукамі. Акадэмікі дрыжаць, як асінавыя лісты. Адзін з такіх дзеячоў мне сказаў: «Вы не патрыёт Беларусі». Я напісаў нават артыкул: «Краіна запалоханых патрыётаў».
Цяпер адна задача: нельга будаваць, і кропка
Літва спыніла працу Ігналінскай АЭС. У гэтым жа рэгіёне Расея спыніла будоўлю Калінінградзкай АЭС. А Беларусь працягвае будаваць — адпаведна з палітычным рашэньнем.
Прафэсар Лепін прывёў прыклад, як у Крыме ў 1980-х гадах будавалі АЭС, але будоўлю спынілі — там таксама была сэйсьмічная зона, пад будоўляй аказаўся «сьпячы вулькан». На думку навукоўца, дыскусія вакол аварыяў і няшчасных выпадкаў на АЭС — гэта другасная праблема.
«Дыскусія вакол бясьпекі — потым. Цяпер адна задача: нельга будаваць, і кропка. Спыніць — іншага варыянту няма».
«Праблему АЭС проста «забалбаталі»
Мікалай Уласевіч, жыхар Варнянаў Астравецкага раёну, сказаў, што яшчэ ў 2008 годзе мясцовыя актывісты распачалі грамадзкую кампанію «Астравецкая АЭС — гэта злачынства». На іх пачалі ціснуць. Асаблівай падтрымкі мясцовыя не атрымалі, хоць тады была надзея, што да пратэсту падключыцца больш людзей, у тым ліку аўтарытэтныя асобы:
«Мы павінны абʼяднацца і пазбавіцца гэтай бяды, спыніць будаўніцтва. Бо Астравецкая АЭС — гэта знак бяды. Другога Чарнобыля Беларусь не перажыве», — кажа Мікалай Уласевіч.
Другі грамадзкі актывіст з Астраўца Іван Крук кажа, што спачатку быў рух, зьбіралі подпісы супраць будаўніцтва, змагаліся, а цяпер праблему АЭС проста «забалбаталі».
Вядоўца круглага стала, сустаршыня БХД Павал Севярынец прапанаваў абмеркаваць шляхі — як дзейнічаць далей.
«Ёсьць меркаваньне, што пашкоджаны патрубкі, якія могуць трэснуць»
Эколяг, актывістка Беларускай антыядзернай кампаніі Тацяна Новікава па скайп-сувязі са Злучаных Штатаў Амэрыкі зьвярнула ўвагу менавіта на два апошнія сурʼёзныя інцыдэнты, якія здарыліся з корпусам рэактара:
«Сытуацыя экстраная. Пасьля першага пашкоджаньня корпусу яго замянілі. Цяпер новы корпус рэактара пры транспартаваньні сутыкнуўся са слупам на чыгунцы. Я атрымала тры экспэртныя ацэнкі: інжынэра з украінскай АЭС, адмыслоўцаў з Канады і ЗША. Ёсьць меркаваньне, што пашкоджаныя патрубкі, якія могуць трэснуць. Пашкоджаны таксама і кажух, на ім драпіны. Цяпер таксама неабходна дамагчыся экспэртызы, камісія павінна расьсьледаваць інцыдэнт. А да вынікаў расьсьледаваньня трэба патрабаваць прыпыненьня будоўлі. Падставаў для гэтага дастаткова», — лічыць Тацяна Новікава.
«АЭС яшчэ больш прывяжа Беларусь да Крамля»
Старшыня партыі БНФ Аляксей Янукевіч зьвярнуў увагу ўдзельнікаў круглага стала на палітычны бок праблемы:
«Будаўніцтва АЭС не адпавядае нацыянальным інтарэсам Беларусі. Гэта ня дасьць Беларусі энэргетычнай незалежнасьці, а яшчэ больш прывяжа да Крамля. Да таго ж Росатом — ня самая перадавая ў сьвеце кампанія, яна выпрабоўвае на Беларусі свае дасьледаваньні».
На думку спадара Янукевіча, неабходна ўзмацняць інфармацыйную кампанію з фактамі, аргумэнтамі, прыцягваць грамадзкую ўвагу да праблемы праз СМІ. Беларускае грамадзтва павінна абудзіцца, таму важна рыхтаваць Чарнобыльскі шлях, звароты да органаў улады, міжнародных арганізацыяў.
Старшыня Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада) Ірына Вештарт галоўнай задачай лічыць даносіць да людзей, што АЭС проста на гэтай зямлі будаваць нельга:
«Мы не данесьлі да людзей гэтую галоўную рэч. Былі заключэньні, што Астравец — самая небясьпечная пляцоўка, але не данесьлі гэта людзям».
Былы палітвязень Мікалай Аўтуховіч сказаў, што прадпрымальнікі лічаць пытаньне спыненьня будаўніцтва АЭС самым балючым, хоць і разумеюць, што гэта будзе вельмі цяжка:
«Гэта стратэгія Крамля, а не Лукашэнкі. І спыніць будоўлю АЭС будзе вельмі цяжка. Гэта важней нават за закон аб дармаедах. Але ўся праблема ў гэтай уладзе. Трэба засяродзіцца на замене гэтай улады».
«Трэба, каб у Эўропе пачулі ня толькі голас Літвы, але і голас Беларусі»
Намесьнік Беларускай партыі «Зялёныя» Дзьмітры Кучук сказаў, што ў сьвеце пабудавана, але не запушчана 24 АЭС. Ён прапанаваў у кампаніі за спыненьне будоўлі АЭС у Астраўцы ўзьдзейнічаць праз эўрадэпутатаў — у кожнай беларускай палітычнай партыі ёсьць свае партнэры ў Эўропе. А таксама задзейнічаць і адмыслова створаную з ініцыятывы Літвы камісію зь сямі эўрадэпутатаў, якіх запрасілі ў Астравец. Трэба дамагчыся, каб эўрадэпутаты трапілі на саму будоўлю АЭС.
Спадар Кучук нядаўна сустракаўся з дэпутаткай Ганнай Канапацкай і прапанаваў ёй ініцыяваць слуханьні па праблемах АЭС у парлямэнце.
Што да пратэстаў, то, на думку Дзьмітрыя Кучука, надышоў час рыхтаваць Чарнобыльскі шлях.
За ходам дыскусіі ўважліва сачыла і дарадца амбасады Літвы ў Беларусі Ірэна Ведрыцкайце:
«Вельмі добра, што вы дыскутуеце, шукаеце розныя шляхі. Тое, што пытаньне Астравецкай АЭС цяпер уздымаецца ў Эўракамісіі, МАГАТЭ — заслуга Літвы. Трэба і беларусам таксама зьвяртацца ў міжнародныя арганізацыі, пісаць звароты — каб там пачулі ня толькі голас Літвы, але і голас Беларусі».
Вострая дыскусія разгарэлася вакол зьмены назвы «Чарнобыльскага шляху» на «Астравецкі шлях». Але прапанова не прайшла.
Паседжаньне аргкамітэту «Чарнобыльскага шляху — 2017», які пройдзе пад лёзунгам «Стоп АЭС у Беларусі!», вырашана правесьці 15 лютага а 12-й гадзіне ў сядзібе Партыі БНФ.
Па выніках круглага стала прыняты зварот «Спыніць будоўлю АЭС у Беларусі». Актывісты заклікалі міжнародную супольнасьць, экспэртаў, кіраўнікоў дэмакратычных сіл падрыхтаваць і правесьці ў Менску прадстаўнічую канфэрэнцыю, прысьвечаную абмеркаваньню і распрацоўцы шляхоў спыненьня будоўлі Беларускай АЭС.
