Аляксандар Лукашэнка, прымаючы старшыню ЦВК Лідзію Ярмошыну, ухваліў прапанову правесьці выбары ў мясцовыя саветы дэпутатаў 23 сакавіка наступнага году. Выбарчая кампанія павінна стаць «дэманстрацыяй сапраўднай дэмакратыі», — заявіў Лукашэнка. У якіх умовах пройдзе гэтая выбарчая кампанія, што можна ад яе чакаць? Як апазыцыя ставіцца да мясцовых выбараў, якія сілы выступаюць за байкот, а якія — за ўдзел? На гэтыя пытаньні адказвае палітоляг Юры Чавусаў.
— На якім палітычным фоне пройдзе выбарчая кампанія ў мясцовыя саветы? Як ацаніць словы Лукашэнкі, што кампанія павінна стаць «дэманстрацыяй сапраўднай дэмакратыі»?
— З боку Лукашэнкі гэта традыцыйная рыторыка. Яе можна ацаніць як неагрэсіўную і ў ягоным кантэксьце больш прымірэнчую. Але варта прыгадаць мінулы год, калі былі абвешчаныя прапановы пра палітычную рэформу, якія выліліся ў скарачэньне дзяржаўнага апарату і нават згортваньне такіх элемэнтаў непасрэднай мясцовай улады як сельскія саветы.
Што да апазыцыі, дык для яе ўжо 2 кампаніі мясцовых выбараў — 2007 і 2010 гадоў — былі другаснымі. То бок апазыцыя выкарыстоўвала іх дзеля падрыхтоўкі да нейкіх наступных кампаніяў. У адрозьненьні, напрыклад, ад 2003 году, калі дзясяткі і сотні апазыцыянэраў ставілі мэту ўвайсьці ў мясцовыя саветы і станавіліся дэпутатамі.
Выкарыстаньне дэмакратычнай рыторыкі з боку Лукашэнкі наўрад ці сьведчыць пра намер рабіць нейкія рэформы ў бок дэмакратыі. Бо гэта лукашэнкаўскае разуменьне, якое не прадугледжвае асноўных прынцыпаў дэмакратыі — свабодных выбараў і зьмяняльнасьці ўлады.
Так што для ўладаў гэтыя мясцовыя выбары — звычайная адміністрацыйная працэдура, якую трэба правесьці як належыць. У адрозьненьні ад прэзыдэнцкіх ці парлямэнцкіх выбараў, калі ёсьць таксама задачы палітычныя і рэпрэсіўныя«.
— Чым зьяўляецца гэта кампанія для апазыцыі? Хто пойдзе, хто будзе байкатаваць—якія настроі пераважаюць?
— Паўтаруся, для апазыцыі мясцовыя выбары — гэта ў першую чаргу падрыхтоўчая кампанія, якая займае сваё месца ў нейкай больш агульнай тактыцы. Тыя кааліцыі, якія цяпер аформіліся — «Народны рэфэрэндум» — кажуць, што будуць дзейнічаць з прыцэлам на будучыя прэзыдэнцкія выбары. Што датычыць кааліцыі «Талака», дык не відаць, каб у іх была нейкая прынцыповая альтэрнатыўная стратэгія на мясцовыя выбары. Патрабаваньне справядлівых выбараў — гэта ёсьць у абедзьвюх кааліцыяў.
Пакуль мы бачым, што байкот 2012 году не атрымаў разьвіцьця ані ў сваім радыкальным варыянце, ані ў варыянце вылучэньня і пасьля зьняцьця кандыдатаў. На пазыцыі байкоту зараз застаецца толькі эміграцыйная частка беларускай апазыцыі, традыцыйна — КХП БНФ і, магчыма, «Беларускі рух». Так што гэтая выбарчая кампанія альбо замацуе сёньняшнія супярэчнасьці паміж дзьвюма апазыцыйнымі кааліцыямі, альбо наадварот, будзе спрыяць кансалідацыі на глебе агульнай задачы назіраньня і кантролю за выбарамі.
— На якім палітычным фоне пройдзе выбарчая кампанія ў мясцовыя саветы? Як ацаніць словы Лукашэнкі, што кампанія павінна стаць «дэманстрацыяй сапраўднай дэмакратыі»?
— З боку Лукашэнкі гэта традыцыйная рыторыка. Яе можна ацаніць як неагрэсіўную і ў ягоным кантэксьце больш прымірэнчую. Але варта прыгадаць мінулы год, калі былі абвешчаныя прапановы пра палітычную рэформу, якія выліліся ў скарачэньне дзяржаўнага апарату і нават згортваньне такіх элемэнтаў непасрэднай мясцовай улады як сельскія саветы.
Што да апазыцыі, дык для яе ўжо 2 кампаніі мясцовых выбараў — 2007 і 2010 гадоў — былі другаснымі. То бок апазыцыя выкарыстоўвала іх дзеля падрыхтоўкі да нейкіх наступных кампаніяў. У адрозьненьні, напрыклад, ад 2003 году, калі дзясяткі і сотні апазыцыянэраў ставілі мэту ўвайсьці ў мясцовыя саветы і станавіліся дэпутатамі.
Выкарыстаньне дэмакратычнай рыторыкі з боку Лукашэнкі наўрад ці сьведчыць пра намер рабіць нейкія рэформы ў бок дэмакратыі. Бо гэта лукашэнкаўскае разуменьне, якое не прадугледжвае асноўных прынцыпаў дэмакратыі — свабодных выбараў і зьмяняльнасьці ўлады.
Так што для ўладаў гэтыя мясцовыя выбары — звычайная адміністрацыйная працэдура, якую трэба правесьці як належыць. У адрозьненьні ад прэзыдэнцкіх ці парлямэнцкіх выбараў, калі ёсьць таксама задачы палітычныя і рэпрэсіўныя«.
Байкот 2012 году не атрымаў разьвіцьця ані ў сваім радыкальным варыянце, ані ў варыянце вылучэньня і пасьля зьняцьця кандыдатаў
— Чым зьяўляецца гэта кампанія для апазыцыі? Хто пойдзе, хто будзе байкатаваць—якія настроі пераважаюць?
— Паўтаруся, для апазыцыі мясцовыя выбары — гэта ў першую чаргу падрыхтоўчая кампанія, якая займае сваё месца ў нейкай больш агульнай тактыцы. Тыя кааліцыі, якія цяпер аформіліся — «Народны рэфэрэндум» — кажуць, што будуць дзейнічаць з прыцэлам на будучыя прэзыдэнцкія выбары. Што датычыць кааліцыі «Талака», дык не відаць, каб у іх была нейкая прынцыповая альтэрнатыўная стратэгія на мясцовыя выбары. Патрабаваньне справядлівых выбараў — гэта ёсьць у абедзьвюх кааліцыяў.
Пакуль мы бачым, што байкот 2012 году не атрымаў разьвіцьця ані ў сваім радыкальным варыянце, ані ў варыянце вылучэньня і пасьля зьняцьця кандыдатаў. На пазыцыі байкоту зараз застаецца толькі эміграцыйная частка беларускай апазыцыі, традыцыйна — КХП БНФ і, магчыма, «Беларускі рух». Так што гэтая выбарчая кампанія альбо замацуе сёньняшнія супярэчнасьці паміж дзьвюма апазыцыйнымі кааліцыямі, альбо наадварот, будзе спрыяць кансалідацыі на глебе агульнай задачы назіраньня і кантролю за выбарамі.
