Прыватныя фірмы Горадні, на якіх займаюцца вытворчасьцю мяккай мэблі, вымушаны спыняць працу — адсутнічаюць замовы. На прадпрыемстве “Майстарбел” працуюць 20 работнікаў, якія зьбіраюць мэблю па індывідуальных замовах. Уласьнік Сяргей Белы, кажа, што зараз яны працуюць толькі тры дні на тыдзень, істотна зьнізіліся заробкі:
“З кожным тыднем становіцца горш і горш. Калі раней у нас чарга расьпісвалася на месяц, нават і болей, то на сёньняшні дзень падзеньне замоваў, мякка кажучы, у тры разы. І тэндэнцыя дрэнная, бо яшчэ ў сакавіку нейкія замовы рабілі, а красавік наагул правальны месяц для нас”.
У студзені, пасьля дэвальвацыі рубля быў нават усплеск замоваў, паколькі людзі спалохаліся, што вырастуць кошты. Праўда, гэта працягвалася ня доўга й зараз спадар Белы з адчаем зазірае ў будучыню.
Алена Ўласава, гаспадыня прадпрыемства ў вытворчасьці мяккай мэблі ў Горадні, кажа, што наагул прыпыніла працу:
“Мы ад крызіса пацярпелі — у нас зусім няма замоваў.
Спадарыня Алена сама разносіць рэкляму па пад’ездах, езьдзіць з прапановамі ў бліжэйшыя гарады, але тэлефон як маўчаў, так і маўчыць.
На Гомельшчыне ўжо шэсьць прадпрыемстваў будаўнічай галіны працуюць са стратамі. Тыповы прыклад — Гомельскі камбінат будаўнічых матэрыялаў. З-за крызісу камбінат працуе толькі чатыры дні на тыдзень.
Камбінат сёлета плянаваў вырабляць жылыя дамы з драўлянага брусу. Аднак ад пачатку году не было ніводнай замовы. Упаў таксама попыт на вокны, дзьверы, піламатэрыялы. З-за прастояў зьніжаюцца заробкі. Расказвае рабочая цясьлярнага цэху:
“Падпісалі такі загад па камбінаце, што на паўгода, калі ня будзе працы, усе падразьдзяленьні будуць па чарзе хадзіць на прастой. Усе! І плаціць будуць дзьве траціны тарыфнай стаўкі.
Галоўны інжынэр прадпрыемства Аляксандар Перавозьнікаў, які выконвае цяпер абавязкі дырэктара, тлумачыць:
На Магілёўшчыне павялічылася колькасьць лішніх людзей: на 3300 вакансіяў прэтэндуе больш за 5 тысяч афіцыйна зарэгістраваных беспрацоўных. Год таму вакансіяў было амаль на 2 тысячы болей. Падзеньне запатрабаванасьці на працоўныя рукі чыноўнікі тлумачаць наступствамі сусьветнага крызісу й прапануюць беспрацоўным перавучвацца на будаўнікоў — галіне, як цьвердзіць прадстаўнік аблвыканкаму, патрабуецца больш за 600 чалавек:
“Улічваючы дастаткова гарантаванае стабільнае месца, а ў асобных арганізацыях нядрэнны заробак, — сярод тых, хто будзе накіроўвацца на перападрыхтоўку, мы бачым перадусім маладых людзей”.
Будаўнік на Магілёўшчыне не зарабляе й 900 тысяч рублёў. Наагул жа сярэдні памер заробкаў у рэгіёне найменшы ў Беларусі — 780 тысяч рублёў. Паводле старшыні Магілёўскага аблвыканкаму Пятра Рудніка, сёлета істотнага росту заробкаў чакаць ня варта:
У выніку фінансавага крызісу бюджэт рэгіёну недаатрымаў 630 мільярдаў рублёў. Падае і рэнтабэльнасьць прадпрыемстваў. Толькі ў Магілёве яна зьменшылася ў 2,5 разы: на прызнаньне супрацоўніцы аддзелу эканомікі гарвыканкаму, летась рэнтабэльнасьць у горадзе была 7,2%, сёлета — 2,9%“.
Усяго ў абласным цэнтры 53 прадпрыемствы стратныя.
Ня ўсе кліенты пунктаў пракату, якія дзейнічаюць у Беларусі яшчэ з савецкіх часоў, могуць своечасова аплаціць паслугі. Як і раней, напракат у гарадзенскіх пунктах можна ўзяць бытавую тэхніку, посуд, тэлевізары, лядоўні. Спадарыня Вольга, якая ўжо 10 гадоў працуе ў адным з пунктаў пракату занёманскай часткі Горадні, кажа, што з крызісам зьявіліся даўжнікі, якія ня могуць своечасова разьлічвацца:
“Яны бралі рэчы даўно й нармальна аплачвалі да крызісу. Да прыкладу, з заводу карданных валоў — уся сям’я там робіць. Сын і бацька на заводзе, маці на пэнсіі, заробак малы. Грошай хапае заплаціць за кватэру і на хлеб. А за тэлевізар разьлічыцца грошай няма. Кажа мне, што ня ведае, што рабіць…”
У іншым пункце пракату распавялі, што з пачаткам крызісу ім наагул не ўдаецца выканаць плян, ад якога залежыць заробак. Найбольш шкодзіць тое, што людзі ня могуць своечасова плаціць за пракат рэчаў. На сёньня ў пункце па пяць даўжнікоў па тэлевізарах і лядоўнях.
Яшчэ ў адным пункце пракату спадарыня Тацяна, зыходзячы са свайго досьведу, робіць выснову, што колькасьць пунктаў пракату скароціцца:
“Цяпер, канечне, ня вельмі добра і разьлічваюцца, бо заробкі своечасова не выплочваюць. Але выручкі сталі меншыя за кошт таго, што паменела кліентаў. У людзей няма грошай”.
У крызіс трапіў нават Гарадзенскі заапарк. Упраўленьне капітальнага будаўніцтва аблвыканкама, як галоўны заказчык рэканструкцыі, завінавацілася выканаўцам больш за 780 мільёнаў рублёў.
Гарадзенскі заапарк створаны ў 1927 годзе выкладчыкам гімназіі імя Адама Міцкевіча Янам Каханоўскім. Але толькі ў 2002-м тут пачалася першая рэканструкцыя. У заапарку 3254 жывёліны, а таксама птушкі і рыбы 307 відаў.
24 красавіка мусіла адбыцца другое паседжаньне Грамадзка-кансультатыўнай рады, якую ачольвае кіраўнік прэзыдэнцкай адміністрацыі Ўладзімер Макей. У часе нарады Аб’яднаныя дэмакратычныя сілы зьбіраліся прапанаваць альтэрнатыўны варыянт выйсьця з крызісу. Сустаршыня палітрады АДС Анатоль Лябедзька заявіў, што за тры тыдні, якія мінулі ад прэзэнтацыі антыкрызіснай плятформы, зь ёй азнаёміліся каля 800 тысяч жыхароў Беларусі:
“Антыкрызісная плятформа — гэта наша эканамічнае пасланьне да ўладаў і грамадзянаў Беларусі. І мы хочам выкарыстаць і гэтую раду, хаця, на наш погляд, яе стварылі ў піяраўскіх мэтах. Ёсьць Станіслаў Багданкевіч, які зьяўляецца адным з трох галоўных распрацоўшчыкаў антыкрызіснай плятформы. Прафэсар перадаў свой даклад уладам яшчэ месяц таму. Там яго ўсебакова вывучылі. І ён на 80% абапіраецца на антыкрызісную плятформу АДС”.
Аднак з прычыны хваробы Ўладзімера Макея паседжаньне перанесьлі на пазьнейшы тэрмін ужо другі раз запар. Прафэсара Багданкевіча непакоіць, што марнуецца час на вывучэньне дакумэнтаў — замест таго, каб актыўна дзейнічаць:
“Толькі арганізацыйнае паседжаньне адбылося. У красавіку мы павінны былі ўжо абмяркоўваць выбарчае заканадаўства, у траўні — гуманізацыю пэнітэнцыярнай сыстэмы. Мабыць, паступіла каманда не завіхацца лішне каля абмеркаваньняў. Але ж лібэралізацыю трэба праводзіць”.
На гэтым тыдні пра крызіс гаварыў Аляксандар Лукашэнка. Выступаючы 23 красавіка з пасланьнем да беларускага народу і Нацыянальнага сходу, кіраўнік Беларусі адразу даў зразумець, што “крызіс народжаны ня намі, але чорнае крыло крызісу закранула і Беларусь”. Гэта — “цана глябалізацыі”, зрабіў выснову Лукашэнка , пры гэтым заўважыўшы, што ўсё актыўней заходнія краіны ажыцьцяўляюць меры рэгуляваньня эканомікі, “бяруць тое, што яшчэ нядаўна апантана абвяргалі ў беларускай мадэлі”. Супакоіўшы народ — маўляў, спыніце плач, “крызісу ў Беларусі няма”, нечакана цяжар за крызісныя наступствы Лукашэнка пераклаў на СМІ:
“Прашу дэпутатаў, людзей і асабліва сродкі масавай інфармацыі проста задумацца: сусьветны крызіс быў бы нашмат менш балючым, а можа і не такім маштабным, калі б не пазыцыя СМІ. Але яе, гэту пазыцыю, фармуюць самі лідэры абсалютнай большасьці дзяржаваў. Асобныя так званыя палітычныя дзеячы намагаюцца спэкуляваць на гэтай тэме, нагнятаюць у грамадзтве нэрвознасьць. І яны за гэта павінны несьці адказнасьць”.
Лукашэнка заявіў падначаленым: цяпер задача № 1 — рэалізаваць прадукцыю: “Маніпуляваць цэнамі, але не на страту сабе”. Ён зазначыў, што ўвесь урад сёньня мусіць пераўтварыцца ў адно вялізнае “міністэрства гандлю”, каб рэалізаваць выраблены беларускімі вытворцамі тавар.
