Дэманстратыўная нерэгістрацыя найбольш заўважных і знакавых прадстаўнікоў апазыцыі і незалежнага грамадзтва сьведчыць пра тое, што ўлады вяртаюцца да брутальнага сцэнару выбарчай кампаніі, які практыкаваўся ў 2000-я гады.
Сьцісла
- Зьмянілася тактыка ўладаў адносна апазыцыйных кандыдатаў.
- На тле масавага недаверу насельніцтва да існага рэжыму ўлады асьцерагаюцца, што за месяц агітацыйнай кампаніі апазыцыя можа расхістаць сытуацыю.
- Моцна зьменшылася неабходнасьць торгу з Захадам вакол праблем з дэмакратыяй у Беларусі.
- Нерэгістрацыя дзейных дэпутатак Палаты прадстаўнікоў Алены Анісім і Ганны Канапацкай азначае, што ўлады ня хочуць дадаваць ім палітычнай вагі.
У 2000-я ўлады асабліва не турбаваліся гульнёй у дэмакратыю, а проста ў масавым парадку не рэгістравалі апазыцыйных кандыдатаў, каб нават іх сьледу ў выбарчай кампаніі не было.
Пазьней, пачынаючы недзе з кампаніі 2008 году, улады ладзілі больш складаную і гнуткую гульню. Рэгістравалі амаль усіх апазыцыянэраў, але выбракоўвалі іх на этапе галасаваньня і падліку галасоў. Маўляў, мы тут ні пры чым, народ іх не падтрымаў.
А вось цяпер, здаецца, улады вяртаюцца да жорсткага сцэнару пачатку 2000-х. Яны пайшлі на дэманстратыўную нерэгістрацыю найбольш заўважных і знакавых прадстаўнікоў апазыцыі і незалежнага грамадзтва. Не прайшлі рэгістрацыю дзейныя дэпутаткі Палаты прадстаўнікоў (ПП) Алена Анісім і Ганна Канапацкая, а таксама Ірына Халіп, Максім Вінярскі і іншыя прадстаўнікі «Эўрапейскай Беларусі». Адначасова выдалілі ўсіх прадстаўнікоў «Руху за свабоду» ў Менску на чале зь яго лідэрам Юрасём Губарэвічам. Не зарэгістравалі трох з чатырох праціўнікаў будаўніцтва акумулятарнага заводу пад Берасьцем. Не пусьцілі на выбары нават старшыню Рэспубліканскай асацыяцыі інвалідаў-вазочнікаў Яўгена Шаўко. Гэта тое, што вядома на момант напісаньня матэрыялу.
То бок цяпер улады ня лічаць патрэбным спасылацца на народ, які нібыта не падтрымлівае апазыцыянэраў, а наадварот, дэманструюць, што гэта яны самі іх не пускаюць.
Чаму зьмянілася тактыка? Чаму адбываецца адкат на 15–20 гадоў таму? На мой погляд, дзеля гэтага існуюць дзьве прычыны: унутраная і вонкавая.
Найперш пра ўнутраны чыньнік. Этап збору подпісаў выявіў непрыемную для рэжыму акалічнасьць. А менавіта — масавы недавер насельніцтва да ўлады. Пра гэта сьведчаць ня толькі апазыцыянэры, якія ўдзельнічаюць у выбарчай кампаніі, але і праўладныя кандыдаты. На гэтым тле правядзеньне пікетаў пад бел-чырвона-белым сьцягам, часам з радыкальнымі лёзунгамі, нэрвуе палітычнае кіраўніцтва. Мікола Статкевіч нават ухітрыўся правесьці мітынг, карыстаючыся пэрыядам перадвыбарчай лібэралізацыі.
І ўлады прыйшлі да высновы, што калі іх усіх зарэгістраваць, то давядзецца яшчэ цярпець цэлы месяц перадвыбарчай агітацыі на плошчах і вуліцах. Калі б грамадзкая атмасфэра была іншая, хоць бы такая, як 3-4 гады таму, калі ўсе былі запужаныя падзеямі ва Ўкраіне, то можна было б і патрываць. А цяпер, калі падтрымка ўлады мінімальная, зьявіўся страх, што за месяц агітацыйнай кампаніі апазыцыя можа расхістаць сытуацыю. Таму нэрвы ня вытрывалі.
Дарэчы, не зарэгістравалі і прыхільнікаў «русского мира» Арцёма Агафонава і Сяргея Лушча. Каб усходнія «браты» не спакусіліся выкарыстаць выбарчую кампанію ў сваіх мэтах.
Цяпер пра вонкавыя прычыны. Чыньнік торгу з ЭЗ і ЗША вакол праблем з дэмакратыяй адышоў на другі плян. Адносіны з Захадам размарожаныя, ЭЗ зьняў санкцыі, а ЗША — прыпынілі. Праблема правоў чалавека фактычна вынесена за дужкі дачыненьняў афіцыйнага Менску з эўрапейцамі і амэрыканцамі. Геапалітыка і пытаньне незалежнасьці Беларусі выціснулі астатнія праблемы. Краіны ЭЗ дэ-факта прызналі парлямэнт Беларусі, сюды едуць парлямэнцкія дэлегацыі, яны сустракаюцца з тутэйшымі дэпутатамі. Ніякіх вялікіх пэрспэктываў канвэртаваць прагрэс на выбарах у практычныя дывідэнды ад супрацоўніцтва з Захадам бліжэйшым часам ня бачна. Улады палічылі, што рызыка ад выбарчай кампаніі апазыцыі большая, чым магчымыя выгады ад супрацоўніцтва з ЭЗ і ЗША.
Дарэчы, варта зьвярнуць увагу, што мясцовыя выбары 2018 году не пацьвердзілі трэнд на пашырэньне прадстаўніцтва апазыцыі ў саветах, як многія меркавалі па выніках выбараў у Палату прадстаўнікоў 2016 г.
Нерэгістрацыя дзейных дэпутатак Алены Анісім і Ганны Канапацкай не выключае таго, што нейкія апазыцыянэры могуць зьявіцца ў парлямэнце, хоць верагоднасьць такога сцэнару вельмі нізкая. З гледзішча ўладаў, другі тэрмін гэтых дэпутатак дадаў бы ім палітычнай вагі. Яны і так за тры гады сталі вядомымі, пазнавальнымі, іх мэдыйны рэйтынг вырас, што з дэпутатамі адбываецца рэдка. І ўлады вырашылі, што хопіць. Калі на іх месца хто і зьявіцца, то зусім невядомы, і яму давядзецца пачынаць здабываць сваю вядомасьць з нуля.
Гэта ня першы выпадак штучнага рэгуляваньня рэйтынгу прадстаўнікоў апазыцыі. Узгадайце прэзыдэнцкія выбары 2015 году, калі дзяржаўныя мэдыі нават спрабавалі зьлёгку піярыць Тацяну Караткевіч. У выніку яна набыла пэўную вядомасьць, папулярнасьць. Усе чакалі, што праз год Тацяна пройдзе ў Палату прадстаўнікоў. Аднак — не, улады вырашылі, што хопіць, ня варта больш дадаваць ёй палітычнай вагі. І зь яе акругі прапусьцілі Ганну Канапацкую.
Цяпер гісторыя паўтарылася, са складу Палаты прадстаўнікоў выключылі ўжо Канапацкую і Анісім. Бо ў краіне павінен быць толькі адзін палітык. А яму нават мінімальная канкурэнцыя непатрэбная.
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
