У расейска-ўкраінскім канфлікце грамадзкая думка жыхароў краін Балтыі пераважна на баку Ўкраіны. Найперш, на гэта ўплывае гістарычная памяць пра паўвекавую савецкую акупацыю. Па-другое, апошнім часам Крэмль дзейнічае на апярэджаньне Захаду, што спараджае асьцярогі наконт своечасовага супраціву агрэсару. Яким чынам Літве, Латвіі ды Эстоніі варта рэагаваць на ўкраінскія падзеі? Зь літоўскім экспэртам у міжнародных справах Віктарам Дзенісенкам, якога, нягледзячы на расейскае паходжаньне, у Маскве называюць «русафобам», пагутарыў Ігар Карней.
— Віктар, што да падзеяў ва Ўкраіне: якія агульныя настроі ў літоўскіх СМІ, увогуле ў грамадзтве?
— У СМІ, у цэлым у грамадзтве настроі праўкраінскія. Вельмі шмат ня толькі гістарычных паралеляў, а ўвогуле нітак, якія дазваляюць паспрабаваць растлумачыць: чаму падтрымка Ўкраіны безумоўная і гэткае ж безумоўнае асуджэньне Расеі? Я згодны: так, прапаганда ідзе з усіх бакоў. Але ў гэтым канфлікце літоўскія СМІ занялі канкрэтны бок — гэта бок Украіны. Па-першае, яго прасьцей заняць. Калі адна вялікая дзяржава выкарыстоўвае ў прынцыпе неканвэнцыйныя ваенныя дзеяньні (так званыя «зялёныя чалавечкі» — па-свойму новая вынаходка Крамля), забірае ў іншай краіны частку тэрыторыі, то гэта яўная агрэсія. Як бы яе ні спрабавалі інтэрпрэтаваць з гістарычнага ды іншых пунктаў гледжаньня. Таму заняць украінскую пазыцыю лягчэй, чым паспрабаваць зразумець Расею. Плюс, па-другое, вядома ж, не такі ўжо даўні, балючы досьвед Літвы...
— Дарэчы, насамрэч напрошваюцца пэўныя паралелі з падзеямі 1940 году...
— Сапраўды, вельмі цікавы момант, калі згадаць вялікую пампэзную прамову Ўладзімера Пуціна перад падпісаньнем дамовы аб далучэньні Крыму да Расеі. Аргумэнтуючы, чаму гэтая дзея «законная», Пуцін сказаў: не была пралітая кроў у Крыме. Маўляў, сьвет ня ведае сытуацыі, калі б акупацыя праходзіла бяскроўнымі мэтадамі (акупацыя ці анэксія — зараз ня будзем лішне паглыбляцца, але ў афіцыйнай гістарыяграфіі Літвы — гэта акупацыя). Дык вось, чэрвень 1940 году. Таксама быў выстаўлены ўльтыматум, і краіны Балтыі з боку Савецкага Саюзу былі занятыя без адзінага стрэлу. Хоць існавала армія, існавала авіяцыя, самалёты ўласнай вытворчасьці, як на тыя часы, лічыліся даволі прагрэсіўнымі. Але! Быў ультыматум, было аўтарытарнае кіраваньне, і ад прэзыдэнта залежала, будзе ён супраціўляцца ці не, залежаў лёс краіны. Тагачасны літоўскі дыктатар Антанас Сьмятона проста ўцёк. Адметна, што пад ціскам Масквы і паводле раней падпісанай дамовы ў той момант на тэрыторыі Літоўскай Рэспублікі ўжо было 20 тысяч чырвонаармейцаў. То бок тут ужо стаяла Чырвоная Армія. У Крыме таксама — расейская. Таму, зноў жа, у нас вельмі балючыя гістарычныя паралелі.
— Трамплінам да падзеяў, якія мала хто мог прадбачыць, можна лічыць Майдан. Як бачыцца зь Літвы — чаму народ усё ж выйшаў на вуліцу?
— Зразумелая рэч, што Эўропа рамантызуецца. І ў Літве яна рамантызавалася перад уступленьнем у Эўразьвяз, ідэалізавалася — гэта праўда. Але ў любым выпадку прынцыпы свабоднага грамадзтва па-свойму станоўчыя. Свабода слова, свабода веравызнаньня і выказваньняў. Добра ў прынцыпе, калі ты адказна распараджаесься свабодай. І вось ва ўкраінцаў проста зьявілася пэўная надзея. Можа, яны б ухапіліся за нешта іншае, але зьявілася тая надзея, і яны сказалі: магчыма, калі мы ўсё ж рушым у бок Эўропы, нешта зьменіцца ў лепшы бок.
І Майдан падняўся збольшага не з-за таго, што не падпісалі дамову з Эўропай. Вядома, з-за гэтага таксама, але гэта было нечым большым, чым проста эканамічная і палітычная дамова; гэта была мара, надзея пэўнага пласта насельніцтва. І ў той час, калі Януковіч доўга вакол гэтага гуляў, а потым усё радыкальна спыніў, здарыўся выбух.
Каб Януковіч адразу сказаў: не, Эўропа — гэта ня наша, мы не ідзём у Эўропу, — усе б зьмірыліся. Ну, калі наверсе так вырашылі, то шкада, але нічога ня зробіш, не ідзём. А тут была гульня, да апошняга моманту стваралася ілюзія, што будзе падпісана, хоць людзі з уладных кабінэтаў і папярэджвалі — усё марна. Я быў апошні раз у Кіеве перад самымі падзеямі, на пачатку кастрычніка, і людзі, якія па-свойму мелі ўзаемаадносіны з уладай, наўпрост казалі: усё робіцца дзеля таго, каб нічога падпісана не было. Але адкрытым тэкстам гэта не гаварылася. І, як на маё разуменьне, людзі ўрэшце падняліся, таму што нагамі растапталі іх мару. Яны падняліся не за Эўропу, бо потым эўрапейскі кантэкст на Майдане ўжо ня быў нават дамінуючым. Гэта быў жэст адчаю: мы хацелі пераменаў, вы нас падманулі.
— Расейская анэксія Крыму падвысіла ўзровень трывожных чаканьняў у балтыйскім рэгіёне?
— Так, сапраўды, раптам зьявіўся страх. Прычым страх, зьвязаны з уласнай будучыняй. У Літвы ёсьць гарантыі бясьпекі з боку НАТО. Гэта 5 артыкул дамовы аб калектыўнай бясьпецы, у якім сказана: агрэсія супраць аднаго чальца альянсу зьяўляецца агрэсіяй супраць усяго блёку. І ўвесь альянс абавязаны ўсімі даступнымі спосабамі і ўсёй сваёй магутнасьцю адказаць на такую агрэсію. Зь іншага боку, мы бачылі канфлікт 2008 году ў Грузіі і рэакцыю Захаду. Мы бачылі цяперашні канфлікт ва Ўкраіне і, зноў жа, рэакцыю Захаду. У Літве ўсім абсалютна відавочна: на Захадзе, асабліва што тычыцца Эўропы, вайны ніхто ня хоча. Увогуле, Эўразьвяз — гэта зона камфорту, зона больш-менш прыемнага спакойнага жыцьця, і ўсе хочуць, каб так і заставалася. Таму паводзіны Захаду адпаведныя: абмяркоўваюцца нейкія крокі, а Расея непрыхавана сьмяецца зь першых санкцыяў. Таму што яны былі сапраўды сьмеху вартыя. Захад нешта мусіць рабіць, нібыта адказваючы на агрэсію, але ні ў ЗША, ні ў Эўропе ніхто ня хоча разглядаць Расею ў якасьці ворага. Іншая справа, што дзеяньні Масквы ўжо не дазваляюць проста заплюшчваць вочы...
Калі працягваць тэму страхаў, у Літве пачалася такая дыскусія. Так, ёсьць 5 артыкул дамовы аб калектыўнай бясьпецы. Але ж мы ня ведаем, як ён спрацуе, калі пагроза раптам стане рэальнай. Адзін раз, падчас падзеяў 11 верасьня ў ЗША, пасьля тэрарыстычнага акту афіцыйна быў задзейнічаны 5 артыкул, хоць у рэальных дзеях ён асабліва не выяўляўся. Проста было канстатавана: агрэсія супраць ЗША — гэта агрэсія супраць альянсу. Да таго ж мы ведаем, што пытаньне эфэктыўнасьці НАТО — не бясспрэчнае. Быў у свой час канфлікт паміж Грэцыяй і Турэччынай з-за Кіпру — НАТО амаль ніяк не рэагавала. З улікам таго, што абедзьве краіны — сябры блёку, дазволілі ім самім вырашаць свае праблемы.
— Дык з чым канкрэтна зьвязаныя асьцярогі літоўцаў?
— З чым зьвязаныя? Калі пачнецца ваенная агрэсія — так, НАТО адрэагуе. Але гэта цэлы мэханізм. Зьбіраецца рада НАТО, прызнаецца, што гэта агрэсія, выпрацоўваюцца пляны. Хоць пляны абароны краінаў Балтыі існуюць — пасьля таго як нашы краіны доўгі час «капалі на мазгі» Брусэлю, што ў нас няма пляну абароны, 3 гады таму такі плян быў нарэшце падрыхтаваны. Прычым важнае месца Польшча займае, і ЗША перакідваюць сілы. Плян ёсьць, але апасеньні зьвязаныя з тым, што пакуль Брусэль будзе засядаць, усе краіны Балтыі можна заняць за пару дзён.
І як балтыйскія краіны занятыя, Брусэль рэагуе, але што канкрэтна ён мусіць рабіць?
Паводле лёгікі, павінен быць таксама ваенны адказ, але, ведаючы аморфнасьць Захаду ў рэакцыі на падобныя выклікі, апасеньні застаюцца. З аднаго боку, у нас існуе 100-працэнтная гарантыя ў дамове, зь іншага — ёсьць прыклады таго, што мэханізм прабуксоўвае. 1994 год, Украіна адмаўляецца ад ядзернай зброі, падпісваецца Будапэшцкі мэмарандум. Гарантамі цэласнасьці і бясьпекі Ўкраіны становяцца ЗША, Вялікая Брытанія і Расея. Бог зь ім, Расея парушыла. Што зрабілі Лёндан і Вашынгтон? Пастараліся надта ня згадваць. Наадварот, сказалі, што ўсё трэба па-іншаму інтэрпрэтаваць. Справа ў тым, што ў 1994-м было вельмі лёгка падпісаць такую дамову — ніхто ня думаў, што Расея нападзе на Ўкраіну і будзе ваеннымі мэтадамі адбіраць у яе Крым. Дакладна гэтак жа, калі ў 2004-м краіны Балтыі ўступалі ў НАТО, яшчэ 4 гады было да канфрантацыі з Грузіяй. Ваенная пагроза таксама не падавалася рэальнай. Але ўсё здарылася!
— Віктар, што, на вашу думку, рухае Масквой у жаданьні зьбіраць нібыта «страчаныя землі»?
— Мне, шчыра кажучы, падаюцца дзіўнымі дзеяньні Расеі ва Ўкраіне, таму што, на мой погляд, у Расеі нарэшце пачало атрымлівацца нейкае геапалітычнае дзеяньне — гэта Мытны саюз і Эўразійскі эканамічны саюз у пэрспэктыве. Я да таго, што вельмі шмат чаго можна вярнуць цывілізаванымі спосабамі, заключаючы новыя саюзныя пагадненьні. Але выглядае, што ў Расеі крыху не хапае глябальнага мысьленьня, яно толькі аднабокае. Па сутнасьці, яно постымпэрскае, імпэрскае — назаві як хочаш, не памылісься. З гэтага пункту гледжаньня я нават разумею, чаму менавіта так дзейнічае Расея — пры цяперашнім кіраўніцтве інакш яна проста ня можа.
А згаданая ўжо прамова Пуціна перад падпісаньнем дакумэнту аб уваходжаньні Крыму ў склад Расеі — гэта насамрэч быў апатэоз. Цалкам магу ўявіць, што бальшыня прысутных у залі абсалютна шчыра яму апладзіравалі, таму што гэта «вяртаньне велічы» імпэрыі. Як гэта трактуецца? З намі зноў пачынаюць лічыцца, уся Эўропа заклапочаная тым, што мы робім; мы можам, мы здольныя, мы моцныя. Калі зыходзіць з такога гледзішча, то многім гэта служыць добрым апраўданьнем. Хоць асабіста я перакананы: такія паводзіны нічым апраўдаць немагчыма. Пры тым, што зь вялікашавінісцкай расейскай пазыцыі цалкам можна зразумець, якія матывы рухаюць імі.
Віктар Дзенісенка нарадзіўся ў 1981 годзе ў Вільні. Ад 1998-га супрацоўнічае зь мясцовымі расейскамоўнымі і літоўскімі выданьнямі, уваходзіў у склад літаратурнага аб’яднаньня «Русло». Скончыў аддзяленьне расейскай філялёгіі Віленскага ўнівэрсытэту. Аўтар двух зборнікаў прозы. Спэцыялізацыя апошніх гадоў — журналістыка, палітычны аналіз. Экспэрт у міжнародных пытаньнях. Піша і друкуецца па-літоўску і па-расейску.
— Віктар, што да падзеяў ва Ўкраіне: якія агульныя настроі ў літоўскіх СМІ, увогуле ў грамадзтве?
— У СМІ, у цэлым у грамадзтве настроі праўкраінскія. Вельмі шмат ня толькі гістарычных паралеляў, а ўвогуле нітак, якія дазваляюць паспрабаваць растлумачыць: чаму падтрымка Ўкраіны безумоўная і гэткае ж безумоўнае асуджэньне Расеі? Я згодны: так, прапаганда ідзе з усіх бакоў. Але ў гэтым канфлікце літоўскія СМІ занялі канкрэтны бок — гэта бок Украіны. Па-першае, яго прасьцей заняць. Калі адна вялікая дзяржава выкарыстоўвае ў прынцыпе неканвэнцыйныя ваенныя дзеяньні (так званыя «зялёныя чалавечкі» — па-свойму новая вынаходка Крамля), забірае ў іншай краіны частку тэрыторыі, то гэта яўная агрэсія. Як бы яе ні спрабавалі інтэрпрэтаваць з гістарычнага ды іншых пунктаў гледжаньня. Таму заняць украінскую пазыцыю лягчэй, чым паспрабаваць зразумець Расею. Плюс, па-другое, вядома ж, не такі ўжо даўні, балючы досьвед Літвы...
— Дарэчы, насамрэч напрошваюцца пэўныя паралелі з падзеямі 1940 году...
— Сапраўды, вельмі цікавы момант, калі згадаць вялікую пампэзную прамову Ўладзімера Пуціна перад падпісаньнем дамовы аб далучэньні Крыму да Расеі. Аргумэнтуючы, чаму гэтая дзея «законная», Пуцін сказаў: не была пралітая кроў у Крыме. Маўляў, сьвет ня ведае сытуацыі, калі б акупацыя праходзіла бяскроўнымі мэтадамі (акупацыя ці анэксія — зараз ня будзем лішне паглыбляцца, але ў афіцыйнай гістарыяграфіі Літвы — гэта акупацыя). Дык вось, чэрвень 1940 году. Таксама быў выстаўлены ўльтыматум, і краіны Балтыі з боку Савецкага Саюзу былі занятыя без адзінага стрэлу. Хоць існавала армія, існавала авіяцыя, самалёты ўласнай вытворчасьці, як на тыя часы, лічыліся даволі прагрэсіўнымі. Але! Быў ультыматум, было аўтарытарнае кіраваньне, і ад прэзыдэнта залежала, будзе ён супраціўляцца ці не, залежаў лёс краіны. Тагачасны літоўскі дыктатар Антанас Сьмятона проста ўцёк. Адметна, што пад ціскам Масквы і паводле раней падпісанай дамовы ў той момант на тэрыторыі Літоўскай Рэспублікі ўжо было 20 тысяч чырвонаармейцаў. То бок тут ужо стаяла Чырвоная Армія. У Крыме таксама — расейская. Таму, зноў жа, у нас вельмі балючыя гістарычныя паралелі.
— Трамплінам да падзеяў, якія мала хто мог прадбачыць, можна лічыць Майдан. Як бачыцца зь Літвы — чаму народ усё ж выйшаў на вуліцу?
— Зразумелая рэч, што Эўропа рамантызуецца. І ў Літве яна рамантызавалася перад уступленьнем у Эўразьвяз, ідэалізавалася — гэта праўда. Але ў любым выпадку прынцыпы свабоднага грамадзтва па-свойму станоўчыя. Свабода слова, свабода веравызнаньня і выказваньняў. Добра ў прынцыпе, калі ты адказна распараджаесься свабодай. І вось ва ўкраінцаў проста зьявілася пэўная надзея. Можа, яны б ухапіліся за нешта іншае, але зьявілася тая надзея, і яны сказалі: магчыма, калі мы ўсё ж рушым у бок Эўропы, нешта зьменіцца ў лепшы бок.
Яны падняліся не за Эўропу, бо потым эўрапейскі кантэкст на Майдане ўжо ня быў нават дамінуючым. Гэта быў жэст адчаю: мы хацелі пераменаў, вы нас падманулі
Каб Януковіч адразу сказаў: не, Эўропа — гэта ня наша, мы не ідзём у Эўропу, — усе б зьмірыліся. Ну, калі наверсе так вырашылі, то шкада, але нічога ня зробіш, не ідзём. А тут была гульня, да апошняга моманту стваралася ілюзія, што будзе падпісана, хоць людзі з уладных кабінэтаў і папярэджвалі — усё марна. Я быў апошні раз у Кіеве перад самымі падзеямі, на пачатку кастрычніка, і людзі, якія па-свойму мелі ўзаемаадносіны з уладай, наўпрост казалі: усё робіцца дзеля таго, каб нічога падпісана не было. Але адкрытым тэкстам гэта не гаварылася. І, як на маё разуменьне, людзі ўрэшце падняліся, таму што нагамі растапталі іх мару. Яны падняліся не за Эўропу, бо потым эўрапейскі кантэкст на Майдане ўжо ня быў нават дамінуючым. Гэта быў жэст адчаю: мы хацелі пераменаў, вы нас падманулі.
— Расейская анэксія Крыму падвысіла ўзровень трывожных чаканьняў у балтыйскім рэгіёне?
— Так, сапраўды, раптам зьявіўся страх. Прычым страх, зьвязаны з уласнай будучыняй. У Літвы ёсьць гарантыі бясьпекі з боку НАТО. Гэта 5 артыкул дамовы аб калектыўнай бясьпецы, у якім сказана: агрэсія супраць аднаго чальца альянсу зьяўляецца агрэсіяй супраць усяго блёку. І ўвесь альянс абавязаны ўсімі даступнымі спосабамі і ўсёй сваёй магутнасьцю адказаць на такую агрэсію. Зь іншага боку, мы бачылі канфлікт 2008 году ў Грузіі і рэакцыю Захаду. Мы бачылі цяперашні канфлікт ва Ўкраіне і, зноў жа, рэакцыю Захаду. У Літве ўсім абсалютна відавочна: на Захадзе, асабліва што тычыцца Эўропы, вайны ніхто ня хоча. Увогуле, Эўразьвяз — гэта зона камфорту, зона больш-менш прыемнага спакойнага жыцьця, і ўсе хочуць, каб так і заставалася. Таму паводзіны Захаду адпаведныя: абмяркоўваюцца нейкія крокі, а Расея непрыхавана сьмяецца зь першых санкцыяў. Таму што яны былі сапраўды сьмеху вартыя. Захад нешта мусіць рабіць, нібыта адказваючы на агрэсію, але ні ў ЗША, ні ў Эўропе ніхто ня хоча разглядаць Расею ў якасьці ворага. Іншая справа, што дзеяньні Масквы ўжо не дазваляюць проста заплюшчваць вочы...
Калі працягваць тэму страхаў, у Літве пачалася такая дыскусія. Так, ёсьць 5 артыкул дамовы аб калектыўнай бясьпецы. Але ж мы ня ведаем, як ён спрацуе, калі пагроза раптам стане рэальнай. Адзін раз, падчас падзеяў 11 верасьня ў ЗША, пасьля тэрарыстычнага акту афіцыйна быў задзейнічаны 5 артыкул, хоць у рэальных дзеях ён асабліва не выяўляўся. Проста было канстатавана: агрэсія супраць ЗША — гэта агрэсія супраць альянсу. Да таго ж мы ведаем, што пытаньне эфэктыўнасьці НАТО — не бясспрэчнае. Быў у свой час канфлікт паміж Грэцыяй і Турэччынай з-за Кіпру — НАТО амаль ніяк не рэагавала. З улікам таго, што абедзьве краіны — сябры блёку, дазволілі ім самім вырашаць свае праблемы.
— Дык з чым канкрэтна зьвязаныя асьцярогі літоўцаў?
— З чым зьвязаныя? Калі пачнецца ваенная агрэсія — так, НАТО адрэагуе. Але гэта цэлы мэханізм. Зьбіраецца рада НАТО, прызнаецца, што гэта агрэсія, выпрацоўваюцца пляны. Хоць пляны абароны краінаў Балтыі існуюць — пасьля таго як нашы краіны доўгі час «капалі на мазгі» Брусэлю, што ў нас няма пляну абароны, 3 гады таму такі плян быў нарэшце падрыхтаваны. Прычым важнае месца Польшча займае, і ЗША перакідваюць сілы. Плян ёсьць, але апасеньні зьвязаныя з тым, што пакуль Брусэль будзе засядаць, усе краіны Балтыі можна заняць за пару дзён.
З аднаго боку, у нас існуе 100-працэнтная гарантыя ў дамове, зь іншага — ёсьць прыклады таго, што мэханізм прабуксоўвае
Паводле лёгікі, павінен быць таксама ваенны адказ, але, ведаючы аморфнасьць Захаду ў рэакцыі на падобныя выклікі, апасеньні застаюцца. З аднаго боку, у нас існуе 100-працэнтная гарантыя ў дамове, зь іншага — ёсьць прыклады таго, што мэханізм прабуксоўвае. 1994 год, Украіна адмаўляецца ад ядзернай зброі, падпісваецца Будапэшцкі мэмарандум. Гарантамі цэласнасьці і бясьпекі Ўкраіны становяцца ЗША, Вялікая Брытанія і Расея. Бог зь ім, Расея парушыла. Што зрабілі Лёндан і Вашынгтон? Пастараліся надта ня згадваць. Наадварот, сказалі, што ўсё трэба па-іншаму інтэрпрэтаваць. Справа ў тым, што ў 1994-м было вельмі лёгка падпісаць такую дамову — ніхто ня думаў, што Расея нападзе на Ўкраіну і будзе ваеннымі мэтадамі адбіраць у яе Крым. Дакладна гэтак жа, калі ў 2004-м краіны Балтыі ўступалі ў НАТО, яшчэ 4 гады было да канфрантацыі з Грузіяй. Ваенная пагроза таксама не падавалася рэальнай. Але ўсё здарылася!
— Віктар, што, на вашу думку, рухае Масквой у жаданьні зьбіраць нібыта «страчаныя землі»?
— Мне, шчыра кажучы, падаюцца дзіўнымі дзеяньні Расеі ва Ўкраіне, таму што, на мой погляд, у Расеі нарэшце пачало атрымлівацца нейкае геапалітычнае дзеяньне — гэта Мытны саюз і Эўразійскі эканамічны саюз у пэрспэктыве. Я да таго, што вельмі шмат чаго можна вярнуць цывілізаванымі спосабамі, заключаючы новыя саюзныя пагадненьні. Але выглядае, што ў Расеі крыху не хапае глябальнага мысьленьня, яно толькі аднабокае. Па сутнасьці, яно постымпэрскае, імпэрскае — назаві як хочаш, не памылісься. З гэтага пункту гледжаньня я нават разумею, чаму менавіта так дзейнічае Расея — пры цяперашнім кіраўніцтве інакш яна проста ня можа.
А згаданая ўжо прамова Пуціна перад падпісаньнем дакумэнту аб уваходжаньні Крыму ў склад Расеі — гэта насамрэч быў апатэоз. Цалкам магу ўявіць, што бальшыня прысутных у залі абсалютна шчыра яму апладзіравалі, таму што гэта «вяртаньне велічы» імпэрыі. Як гэта трактуецца? З намі зноў пачынаюць лічыцца, уся Эўропа заклапочаная тым, што мы робім; мы можам, мы здольныя, мы моцныя. Калі зыходзіць з такога гледзішча, то многім гэта служыць добрым апраўданьнем. Хоць асабіста я перакананы: такія паводзіны нічым апраўдаць немагчыма. Пры тым, што зь вялікашавінісцкай расейскай пазыцыі цалкам можна зразумець, якія матывы рухаюць імі.
Віктар Дзенісенка нарадзіўся ў 1981 годзе ў Вільні. Ад 1998-га супрацоўнічае зь мясцовымі расейскамоўнымі і літоўскімі выданьнямі, уваходзіў у склад літаратурнага аб’яднаньня «Русло». Скончыў аддзяленьне расейскай філялёгіі Віленскага ўнівэрсытэту. Аўтар двух зборнікаў прозы. Спэцыялізацыя апошніх гадоў — журналістыка, палітычны аналіз. Экспэрт у міжнародных пытаньнях. Піша і друкуецца па-літоўску і па-расейску.
