Радыё Свабода публікуе беларускі пераклад гэтага тэксту.
Як бы ні сумна было гэта прызнаваць, але дастаткова паслухаць размовы ў маскоўскім грамадзкім транспарце, пачытаць сацыяльныя сеткі, каб зрабіць несуцяшальную выснову. Бо нават расейцы, якія адносяць сябе да інтэлігенцыі, пры словазлучэньні «расейскі Крым» адмаўляюцца што-колечы аналізаваць і ўпадаюць у дзіцячы экстаз, узгадваючы Кактэбэль, славу Севастопаля, домік Чэхава ў Ялце і апеты Пушкіным Бахчысарайскі фантан. І справа тут не ў масіраванай тэлевізійнай прапагандзе, хоць і яе ўплыву адмаўляць нельга. Масавая сьвядомасьць дэманструе нейкую невытлумачальную сумесь рэцыдыву імпэрскага мысьленьня з комплексам пераможцы, правы якога парушаныя. Пры гэтым пра наступствы магчымай анэксіі Крыму ніхто стараецца не задумвацца, лічачы, што ўкраінцы нейкім невытлумачальным чынам даруюць разьдзел сваёй краіны і ўсё роўна застануцца братамі.
А наступствы ўжо ёсьць, хоць, дзякуй Богу, кроў у Крыме не пралілася і, будзем спадзявацца, не пральецца, і ў расейскія дамы ня прыйдуць цынкавыя труны. Сур’ёзныя страты Расея ўжо панесла на зьнешнепалітычным кірунку: лідэры краінаў «вялікай васьмёркі» адмовіліся ехаць на летні саміт у Сочы і вядуць гаворку пра выключэньне Расеі з G8, уведзеныя санкцыі супраць расейскіх чыноўнікаў, існуе пагроза эканамічных санкцыяў. Але найбольш адчувальнымі для ўсіх расейцаў могуць стаць візавыя абмежаваньні, аж да спыненьня выдачы візаў заходнімі краінамі для грамадзянаў РФ: там цяпер пабойваюцца, што Крэмль захоча абараніць расейскамоўнае насельніцтва і на іхняй тэрыторыі. На гэтым фоне справядлівыя часьцяком заявы МЗС Расеі, якія зазначаюць адказнасьць Захаду за тое, што адбываецца ва Ўкраіне, і парушэньні правоў чалавека, аказваюцца толькі дакумэнтамі для ўнутрырасейскага карыстаньня: за межамі краіны яны не даюць належнага эфэкту.
Расея панесла ўжо і істотныя эканамічныя страты, якія выявіліся ў падзеньні курсу рубля і абвале фондавага рынку: за кароткі час эканоміка страціла грошай больш, чым было выдаткавана на ўсю Алімпіяду ў Сочы. Але галоўныя страты расейцаў чакаюць наперадзе. Як мяркуюць эканамісты, толькі ў энэрга- і водазабесьпячэньне Крыму, якія цяпер цалкам залежаць ад мацерыковай часткі Ўкраіны, давядзецца ўкласьці да 5 мільярдаў даляраў ЗША. Да 3 млрд — на стварэньне транспартных камунікацыяў, яшчэ столькі ж штогод — на датацыі крымскаму насельніцтву, выплату пэнсіяў і іншае. Ускосных жа стратаў, зьвязаных зь непазьбежным згортваньнем расейска-ўкраінскага гандлю і разрывам традыцыйных эканамічных сувязяў, ніхто не лічыў. І гэта на фоне крызісных зьяў у самой расійскай эканоміцы, ня кажучы ўжо пра тое, што расейская глыбінка, Сыбір і Далёкі Ўсход маюць патрэбу ня ў меншых капіталаўкладаньнях.
Незваротнымі стануць наступствы расейска-ўкраінскага супрацьстаяньня і для пасьлясавецкай прасторы. Як лічаць экспэрты, пад аскепкамі гэтага супрацьстаяньня будзе канчаткова пахаваная СНД. Бо нават самыя блізкія партнэры Расеі па Мытным зьвязе — Казахстан і Беларусь — ня выказалі прамой падтрымкі яе дзеяньняў, а наадварот — заявілі пра зацікаўленасьць у захаваньні тэрытарыяльнай цэласнасьці Ўкраіны. Дый для самога Мытнага зьвязу, на думку аналітыкаў, надыходзяць ня лепшыя часы: цяпер аказваецца пад пытаньнем уступленьне ў яго новых сябраў, перш за ўсё Армэніі. А пра стварэньне зонаў свабоднага гандлю паміж Мытным зьвязам ды іншымі краінамі наагул можна забыцца. Да прыкладу, Новая Зэляндыя ўжо афіцыйна заявіла пра выхад з гэтага праекту.
Але самым глябальным чынам наступствы крымскіх падзеяў могуць адбіцца на будучыні ўсясьветнага парадку. Бо невыпадкова старшыня Мэджлісу крымска-татарскага народу Рэфат Чубараў заявіў: «Мы наблізіліся да разбурэньня ўсясьветнага парадку, які трымаецца на сіле міжнародных дамоваў, шматбаковых і двухбаковых. І сьвет сёньня перш за ўсё павінен думаць пра тое, што падобныя сытуацыі могуць абавязкова паўтарыцца на іхніх тэрыторыях, калі тут, у Крыме, гэтаму бязьмежжу ў частцы міжнароднага права ня будзе пастаўленая заслона».
Сваімі дзеяньнямі ў Крыме Расея адчыняе скрыню Пандоры, і перш за ўсё для сябе. Гэта і ўнутраныя праблемы ў выглядзе Паўночнага Каўказу, які пастаянна выбухае, гэта і незакрытае пытаньне Курылаў. І хто ведае, ці ня выкарыстае ў будучыні Кітай расейскае ноў-хаў па абароне расейскамоўнага насельніцтва, калі захоча абараніць кітайскамоўнае насельніцтва ў Сыбіры і на Далёкім Усходзе — яго ўжо і цяпер там нямала.
У сацыяльных сетках гуляе такі жарт: «Нават Гітлеру ў 45-м не магло прысьніцца, што Нямеччына будзе ўгаворваць Расею не нападаць на Ўкраіну». Думаецца, з таго, што адбываецца, трэба зрабіць свае высновы і беларусам. Настроі, якія пануюць цяпер у Расеі, часам выліваюцца ў мудрагелістыя формы. Вось толькі некаторыя загалоўкі аднаго з расейскіх інфармагенцтваў: «У Беларусі адчыняецца першы бар, які дыскрымінуе расейскамоўных», «Урад Беларусі разглядае законапраект пра зьнішчэньне расейскамоўнай тапанімікі». Мілітарысцкія настроі вельмі заразныя.
Вядома, ня ўсе расейцы хочуць вайны. Ёсьць і тыя, хто выходзіць на акцыі пратэсту. Але плякаты «Не вайне!» цяпер у Расеі па-за законам, за такія лёзунгі выносяцца адміністрацыйныя прысуды. Дый выходзіць на такія акцыі ня больш за сотню чалавек. Значна больш людзей зьбірае канцэрт ля сьценаў Крамля пад дэвізам «За далучэньне Крыму».
Як бы ні сумна было гэта прызнаваць, але дастаткова паслухаць размовы ў маскоўскім грамадзкім транспарце, пачытаць сацыяльныя сеткі, каб зрабіць несуцяшальную выснову. Бо нават расейцы, якія адносяць сябе да інтэлігенцыі, пры словазлучэньні «расейскі Крым» адмаўляюцца што-колечы аналізаваць і ўпадаюць у дзіцячы экстаз, узгадваючы Кактэбэль, славу Севастопаля, домік Чэхава ў Ялце і апеты Пушкіным Бахчысарайскі фантан. І справа тут не ў масіраванай тэлевізійнай прапагандзе, хоць і яе ўплыву адмаўляць нельга. Масавая сьвядомасьць дэманструе нейкую невытлумачальную сумесь рэцыдыву імпэрскага мысьленьня з комплексам пераможцы, правы якога парушаныя. Пры гэтым пра наступствы магчымай анэксіі Крыму ніхто стараецца не задумвацца, лічачы, што ўкраінцы нейкім невытлумачальным чынам даруюць разьдзел сваёй краіны і ўсё роўна застануцца братамі.
А наступствы ўжо ёсьць, хоць, дзякуй Богу, кроў у Крыме не пралілася і, будзем спадзявацца, не пральецца, і ў расейскія дамы ня прыйдуць цынкавыя труны. Сур’ёзныя страты Расея ўжо панесла на зьнешнепалітычным кірунку: лідэры краінаў «вялікай васьмёркі» адмовіліся ехаць на летні саміт у Сочы і вядуць гаворку пра выключэньне Расеі з G8, уведзеныя санкцыі супраць расейскіх чыноўнікаў, існуе пагроза эканамічных санкцыяў. Але найбольш адчувальнымі для ўсіх расейцаў могуць стаць візавыя абмежаваньні, аж да спыненьня выдачы візаў заходнімі краінамі для грамадзянаў РФ: там цяпер пабойваюцца, што Крэмль захоча абараніць расейскамоўнае насельніцтва і на іхняй тэрыторыі. На гэтым фоне справядлівыя часьцяком заявы МЗС Расеі, якія зазначаюць адказнасьць Захаду за тое, што адбываецца ва Ўкраіне, і парушэньні правоў чалавека, аказваюцца толькі дакумэнтамі для ўнутрырасейскага карыстаньня: за межамі краіны яны не даюць належнага эфэкту.
Расея панесла ўжо і істотныя эканамічныя страты, якія выявіліся ў падзеньні курсу рубля і абвале фондавага рынку: за кароткі час эканоміка страціла грошай больш, чым было выдаткавана на ўсю Алімпіяду ў Сочы. Але галоўныя страты расейцаў чакаюць наперадзе. Як мяркуюць эканамісты, толькі ў энэрга- і водазабесьпячэньне Крыму, якія цяпер цалкам залежаць ад мацерыковай часткі Ўкраіны, давядзецца ўкласьці да 5 мільярдаў даляраў ЗША. Да 3 млрд — на стварэньне транспартных камунікацыяў, яшчэ столькі ж штогод — на датацыі крымскаму насельніцтву, выплату пэнсіяў і іншае. Ускосных жа стратаў, зьвязаных зь непазьбежным згортваньнем расейска-ўкраінскага гандлю і разрывам традыцыйных эканамічных сувязяў, ніхто не лічыў. І гэта на фоне крызісных зьяў у самой расійскай эканоміцы, ня кажучы ўжо пра тое, што расейская глыбінка, Сыбір і Далёкі Ўсход маюць патрэбу ня ў меншых капіталаўкладаньнях.
Як лічаць экспэрты, пад аскепкамі гэтага супрацьстаяньня будзе канчаткова пахаваная СНД
Незваротнымі стануць наступствы расейска-ўкраінскага супрацьстаяньня і для пасьлясавецкай прасторы. Як лічаць экспэрты, пад аскепкамі гэтага супрацьстаяньня будзе канчаткова пахаваная СНД. Бо нават самыя блізкія партнэры Расеі па Мытным зьвязе — Казахстан і Беларусь — ня выказалі прамой падтрымкі яе дзеяньняў, а наадварот — заявілі пра зацікаўленасьць у захаваньні тэрытарыяльнай цэласнасьці Ўкраіны. Дый для самога Мытнага зьвязу, на думку аналітыкаў, надыходзяць ня лепшыя часы: цяпер аказваецца пад пытаньнем уступленьне ў яго новых сябраў, перш за ўсё Армэніі. А пра стварэньне зонаў свабоднага гандлю паміж Мытным зьвязам ды іншымі краінамі наагул можна забыцца. Да прыкладу, Новая Зэляндыя ўжо афіцыйна заявіла пра выхад з гэтага праекту.
Але самым глябальным чынам наступствы крымскіх падзеяў могуць адбіцца на будучыні ўсясьветнага парадку. Бо невыпадкова старшыня Мэджлісу крымска-татарскага народу Рэфат Чубараў заявіў: «Мы наблізіліся да разбурэньня ўсясьветнага парадку, які трымаецца на сіле міжнародных дамоваў, шматбаковых і двухбаковых. І сьвет сёньня перш за ўсё павінен думаць пра тое, што падобныя сытуацыі могуць абавязкова паўтарыцца на іхніх тэрыторыях, калі тут, у Крыме, гэтаму бязьмежжу ў частцы міжнароднага права ня будзе пастаўленая заслона».
Думаецца, з таго, што адбываецца, трэба зрабіць свае высновы і беларусам
Сваімі дзеяньнямі ў Крыме Расея адчыняе скрыню Пандоры, і перш за ўсё для сябе. Гэта і ўнутраныя праблемы ў выглядзе Паўночнага Каўказу, які пастаянна выбухае, гэта і незакрытае пытаньне Курылаў. І хто ведае, ці ня выкарыстае ў будучыні Кітай расейскае ноў-хаў па абароне расейскамоўнага насельніцтва, калі захоча абараніць кітайскамоўнае насельніцтва ў Сыбіры і на Далёкім Усходзе — яго ўжо і цяпер там нямала.
У сацыяльных сетках гуляе такі жарт: «Нават Гітлеру ў 45-м не магло прысьніцца, што Нямеччына будзе ўгаворваць Расею не нападаць на Ўкраіну». Думаецца, з таго, што адбываецца, трэба зрабіць свае высновы і беларусам. Настроі, якія пануюць цяпер у Расеі, часам выліваюцца ў мудрагелістыя формы. Вось толькі некаторыя загалоўкі аднаго з расейскіх інфармагенцтваў: «У Беларусі адчыняецца першы бар, які дыскрымінуе расейскамоўных», «Урад Беларусі разглядае законапраект пра зьнішчэньне расейскамоўнай тапанімікі». Мілітарысцкія настроі вельмі заразныя.
Вядома, ня ўсе расейцы хочуць вайны. Ёсьць і тыя, хто выходзіць на акцыі пратэсту. Але плякаты «Не вайне!» цяпер у Расеі па-за законам, за такія лёзунгі выносяцца адміністрацыйныя прысуды. Дый выходзіць на такія акцыі ня больш за сотню чалавек. Значна больш людзей зьбірае канцэрт ля сьценаў Крамля пад дэвізам «За далучэньне Крыму».
