Якая прафэсія ў сьвеце самая небясьпечная — ніхто дакладна ня скажа.
У лаўцоў блакітнага тунца верагоднасьць дажыць да пэнсіі такая нізкая, што прачытаеш — і тунец у рот ня лезе; для шахцёраў кожны дзень можа зрабіцца апошнім, нават калі гэта Дзень работніка горназдабываючай прамысловасьці.
Толькі аднойчы ў сваёй біяграфіі памыляюцца сапёры, а мыйнікаў вокнаў у хмарачосах па сваёй адвазе можна, папярэдне прывязаўшы, паставіць побач толькі з пажарнымі — хай сабе працаваць ім даводзіцца з зусім рознымі стыхіямі.
Электрамантажнікі-высотнікі ня толькі шлюць прыветы з вышыні — яны зь яе яшчэ і падаюць, забітыя пераменным і пастаянным токам. Кожная бярозка можа пахаваць пад сабой дрывасека.
Вядома, ва ўсіх гэтых сьмельчакоў і рызыкантаў таксама здараюцца сумневы: часам і лаўцу тунца прыйдзе думка, што, можа, ну яго, блакітнага — вось пераключыцца б на якога-небудзь зялёнага і зажыць нарэшце спакойна; часам і мыйнік вокнаў на сто дваццатым паверсе паглядзіць выпадкова ўніз і падумае: мама. Але небясьпека вабіць. Паліцэйскія, футбольныя трэнэры, каскадзёры, кіроўцы маршрутак... Варыянтаў, як памерці безыменным героем, у чалавека заўжды хапала. Але вось каго-каго, а перакладчыкаў мастацкай літаратуры ў такія сьпісы звычайна не ўключаюць — і дарэмна, бо небясьпекі насамрэч хапае і тут.
3 ліпеня 1991 году ў доме італійскага перакладчыка Эторэ Капрыёла на Вія Куртатонэ ў Міляне пачуўся званок у дзьверы. Гаспадар не сьпяшаючыся падняўся зь месца — шэсьцьдзесят пяць гадоў усё-ткі — і пайшоў адчыняць. Ён чакаў гэтага візыту: некалькі дзён таму яму патэлефанавалі, чалавек, які званіў, сказаў, што ён з іранскай амбасады, і папрасіў пра сустрэчу — вялося пра пераклад нейкай кнігі. Ідучы да дзьвярэй, Эторэ Капрыёла міжволі яшчэ раз кінуў позірк на свае кніжныя паліцы: там, у маляўнічым бязладзьдзі, ляжалі кнігі, пераствораныя ім па-італійску, тоўстыя, прыгожыя, добрыя і так сабе — але добрых больш, інакш які сэнс... Камю, Арагон, Брэтон, Фаўлз, Гэмінгўэй, Апдайк, Доктараў, Мэйлер, Бэлаў, Набокаў... І, на відным месцы, гэты індыец Рушдзі, скандальны раман якога «Шайтанскія аяты» выйшаў пад назваю «I versi satanici» у перакладзе Капрыёлы пару гадоў таму... Капрыёла адчыніў дзьверы і ўпусьціў госьця, жэстам запрасіўшы яго прайсьці ў гасьцёўню.
Госьць прыкметна нэрваваўся. Ён кепска гаварыў па-ангельску, яшчэ горш па-італійску, і таму толькі празь некалькі хвілін Капрыёла са зьдзіўленьнем дапяў, што незнаёмец з амбасады патрабуе ў яго адрэсу Салмана Рушдзі. «Я вам не даведачнае бюро, шаноўны», — горда прамовіў перакладчык, паказваючы на свае стэлажы. — «Я перакладаю кнігі, вось, зірніце: Гэмінгўэй, Фаўлз, Набокаў... Я будую масты...»
Дагаварыць ён не пасьпеў. Госьць пабачыў на паліцы раман Рушдзі, маланкава надзеў пальчатку, гідліва скінуў на палогу цэлы стос кніг і пачаў іх таптаць. Капрыёла пацягнуўся да тэлефона.
«Масты?» — разьюшана крыкнуў госьць. — «Must die!»
У руках ягоных зьявіўся доўгі нож — і ён з асалодай некалькі разоў усадзіў яго ў захінутыя халатам грудзі перакладчыка.
Эторэ Капрыёла ацалеў, некалькі месяцаў праляжаўшы ў шпіталі. Яму пашанцавала болей, чым японскаму перакладчыку Рушдзі Хітосі Ігарасі, прафэсійнаму арабісту, мусульманіну і пэрсафілу, якога знайшлі забітым у ліфце. Выйшаўшы з больніцы, Эторэ Капрыёла назаўжды разьлюбіў творчасьць Рушдзі. І, даючы інтэрвію, адгукаўся пра індыйска-брытанскага празаіка з кепска прыхаванай непрыязнасьцю. Масты мастамі — а несьці адказнасьць за аўтара перакладчык не абавязаны. Бо так да блакітнага тунца недалёка. А ён жывёла непрадказальная.
У лаўцоў блакітнага тунца верагоднасьць дажыць да пэнсіі такая нізкая, што прачытаеш — і тунец у рот ня лезе; для шахцёраў кожны дзень можа зрабіцца апошнім, нават калі гэта Дзень работніка горназдабываючай прамысловасьці.
Толькі аднойчы ў сваёй біяграфіі памыляюцца сапёры, а мыйнікаў вокнаў у хмарачосах па сваёй адвазе можна, папярэдне прывязаўшы, паставіць побач толькі з пажарнымі — хай сабе працаваць ім даводзіцца з зусім рознымі стыхіямі.
Электрамантажнікі-высотнікі ня толькі шлюць прыветы з вышыні — яны зь яе яшчэ і падаюць, забітыя пераменным і пастаянным токам. Кожная бярозка можа пахаваць пад сабой дрывасека.
Вядома, ва ўсіх гэтых сьмельчакоў і рызыкантаў таксама здараюцца сумневы: часам і лаўцу тунца прыйдзе думка, што, можа, ну яго, блакітнага — вось пераключыцца б на якога-небудзь зялёнага і зажыць нарэшце спакойна; часам і мыйнік вокнаў на сто дваццатым паверсе паглядзіць выпадкова ўніз і падумае: мама. Але небясьпека вабіць. Паліцэйскія, футбольныя трэнэры, каскадзёры, кіроўцы маршрутак... Варыянтаў, як памерці безыменным героем, у чалавека заўжды хапала. Але вось каго-каго, а перакладчыкаў мастацкай літаратуры ў такія сьпісы звычайна не ўключаюць — і дарэмна, бо небясьпекі насамрэч хапае і тут.
3 ліпеня 1991 году ў доме італійскага перакладчыка Эторэ Капрыёла на Вія Куртатонэ ў Міляне пачуўся званок у дзьверы. Гаспадар не сьпяшаючыся падняўся зь месца — шэсьцьдзесят пяць гадоў усё-ткі — і пайшоў адчыняць. Ён чакаў гэтага візыту: некалькі дзён таму яму патэлефанавалі, чалавек, які званіў, сказаў, што ён з іранскай амбасады, і папрасіў пра сустрэчу — вялося пра пераклад нейкай кнігі. Ідучы да дзьвярэй, Эторэ Капрыёла міжволі яшчэ раз кінуў позірк на свае кніжныя паліцы: там, у маляўнічым бязладзьдзі, ляжалі кнігі, пераствораныя ім па-італійску, тоўстыя, прыгожыя, добрыя і так сабе — але добрых больш, інакш які сэнс... Камю, Арагон, Брэтон, Фаўлз, Гэмінгўэй, Апдайк, Доктараў, Мэйлер, Бэлаў, Набокаў... І, на відным месцы, гэты індыец Рушдзі, скандальны раман якога «Шайтанскія аяты» выйшаў пад назваю «I versi satanici» у перакладзе Капрыёлы пару гадоў таму... Капрыёла адчыніў дзьверы і ўпусьціў госьця, жэстам запрасіўшы яго прайсьці ў гасьцёўню.
Госьць прыкметна нэрваваўся. Ён кепска гаварыў па-ангельску, яшчэ горш па-італійску, і таму толькі празь некалькі хвілін Капрыёла са зьдзіўленьнем дапяў, што незнаёмец з амбасады патрабуе ў яго адрэсу Салмана Рушдзі. «Я вам не даведачнае бюро, шаноўны», — горда прамовіў перакладчык, паказваючы на свае стэлажы. — «Я перакладаю кнігі, вось, зірніце: Гэмінгўэй, Фаўлз, Набокаў... Я будую масты...»
Дагаварыць ён не пасьпеў. Госьць пабачыў на паліцы раман Рушдзі, маланкава надзеў пальчатку, гідліва скінуў на палогу цэлы стос кніг і пачаў іх таптаць. Капрыёла пацягнуўся да тэлефона.
«Масты?» — разьюшана крыкнуў госьць. — «Must die!»
У руках ягоных зьявіўся доўгі нож — і ён з асалодай некалькі разоў усадзіў яго ў захінутыя халатам грудзі перакладчыка.
Эторэ Капрыёла ацалеў, некалькі месяцаў праляжаўшы ў шпіталі. Яму пашанцавала болей, чым японскаму перакладчыку Рушдзі Хітосі Ігарасі, прафэсійнаму арабісту, мусульманіну і пэрсафілу, якога знайшлі забітым у ліфце. Выйшаўшы з больніцы, Эторэ Капрыёла назаўжды разьлюбіў творчасьць Рушдзі. І, даючы інтэрвію, адгукаўся пра індыйска-брытанскага празаіка з кепска прыхаванай непрыязнасьцю. Масты мастамі — а несьці адказнасьць за аўтара перакладчык не абавязаны. Бо так да блакітнага тунца недалёка. А ён жывёла непрадказальная.
