"Тэст беларускай улады для Эўропы"

Соўсь: Дзьве асаблівасьці сёньняшняй акцыі: яе надзвычайная малалікасьць – паводле нашых карэспандэнтаў, гутарка ідзе пра некалькі дзесяткаў людзей, збольшага моладзевых актывістаў, і надзвычай брутальныя дзеяньні – жорсткае зьбіцьцё ўдзельнікаў акцыі, зьбіцьцё жанчын, зьбіцьцё нагамі. Чаму першае і чаму другое? Тыдзень таму ў гэтыя гадзіны Беларусь ўдзельнічала ва ўстаноўчым саміце праграмы “Ўсходняга партнэрства” Эўразьвязу. Чаму сёньня вось такое "партнэрства"?

Дракахруст: Што да малалікасьці, то ёй шмат прычынаў. Улады правялі вялікую прэвэнтыўную працу: актывістаў затрымлівалі на працягу сутак да акцыі літаральна да самага яго пачатку. На кагосьці з патэнцыйных удзельнікаў акцыі, а асабліва на іх бацькоў, магла зрабіць уражаньне стужка БТ, у якой Малады Фронт прыраўноўваўся да таталітарнай сэкты.

Па другое, на мой погляд, тэма акцыі была ня надта актуальнай для грамадзтва. У нашым апытаньні пра рэфэрэндум 1995 году, праведзеным у Горадні, мы чулі, як людзі проста не памятаюць, пра што там ішлося.

Акрамя таго, моладзь ладзіла акцыю без узгадненьня з палітычнымі партыямі. Ну і нарэшце, час ня надта ўдалы – і не пара году, а гістарычны час, так бы мовіць. Мы памятаем, што і сёлетні "Чарнобыльскі шлях" быў адным з самых малалікіх за ўсе гады яго правядзеньня.

Што да “Ўсходняга партнэрства”, то сувязь тут, на мой погляд існуе. Гэта такі спосаб высьвятленьня межаў і сэнсу партнэрства, маўляў, мы робім гэта так, мы так партнэрства разумеем. А вы як? А што вы нам зробіце?

Максімюк: Што тычыцца малалікасьці акцыі, дык прэтэнзіі трэба мець выключна да лідэраў "Маладога Фронту", да спосабу арганізацыі такой акцыі. Лідэры яўна пераацанілі, так бы мовіць, пратэставы патэнцыял сваіх сяброў. Скажу так: калі няма сілаў, каб правесьці вулічную акцыю, на якую прыйдуць сотні, а не дзясяткі, дык акцыю проста ня трэба праводзіць. Шкада тых самаахвярных двух-трох дзясяткаў актывістаў, якія на кожнай акцыі падстаўляюцца пад дубінкі і таўхуны нагамі. Трэба берагчы людзей для лепшых часоў.

Што тычыцца брутальнасьці міліцыі і спэцназу, дык гэтыя сілы амаль ніколі не былі далікатнымі, калі мелі загад "зачысьціць" недазволеную ўладамі акцыю. А сёньня, відавочна, яны такі выразны загад атрымалі.

Па-мойму, сёньняшнія падзеі — гэта своеасаблівы тэст беларускай улады для Эўропы. Маўляў, паглядзім, як вы зрэагуеце — ці пагодзіцеся, каб мець ва "Ўсходнім партнэрстве" беларускі рэжым такім, якім ён быў дагэтуль, ці ўсё ж паставіце нейкія ўмовы?

Соўсь: Як вы мяркуеце, ці будзе нейкая рэакцыя Захаду, Эўропы на сёньняшняе зьбіцьцё? Тая ж дэклярацыя партнэрства, падпісаная і Беларусьсю, прадугледжвае, што ўсе краіны партнэры прытрымліваюцца фундамэнтальных каштоўнасьцяў дэмакратыі. Так вось і прытрымліваецца?

Дракахруст: "У цяперашніх варунках калі рэакцыя і будзе, то хутчэй за ўсё мэтадамі “ціхай дыпляматыі”. Мы пра гэта, магчыма, і не даведаемся. На гэтым тыдні Лукашэнка размаўляў па тэлефоне з эўракамісаркай Фэрэрай-Вальднэр, ішла размова пра яе візыт у Менск. Сёньняшнія падзеі могуць стаць адной з тэмаў гэтай гутаркі. Так выглядае, што беларуская ўлада зараз набірае козыры, каб мець чым потым ахвяраваць".

Максімюк: "Я думаю, што рэакцыя Эўропы будзе. Падчас саміту Ўсходняга партнэрства я падышоў да эўракамісаркі па вонкавых сувязях і эўрапейскай палітыцы добрасуседзтва Бэніты Фэрэра-Вальднэр і запытаўся ў яе, як ЭЗ далей будзе ставіцца да Беларусі, калі яна ўжо адпісала дэклярацыю "Ўсходняга партнэрства". Спадарыня Вальднэр яшчэ раз паўтарыла тое, што гаварыла шмат разоў раней: на Беларусь Эўразьвяз будзе глядзець уважліва — ці няма палітычных вязьняў, ці людзі могуць свабодна выказваць свае перакананьні, ці памяняецца выбарчы працэс і таму падобнае. І яна дадала, што Эўропа будзе рабіць крокі насустрач толькі тады, калі і Беларусь пачне ісьці насустрач.

Я мяркую, што спадарыня Вальднэр выкажацца на тэму разгону сёньняшняй акцыі Маладога фронту, тым больш, што яна зьбіраецца ехаць у Менск у блізкай будучыні. А сёньняшнія падзеі, як ні глядзі, крокам насустрач не назавеш. Хутчэй наадварот.

І калі можна выказаць агульную рэфлексію. Па-мойму, ня трэба мець ілюзіяў, што "Ўсходняе партнэрства" зьменіць сутнасьць беларускага рэжыму імгненна. Гэта доўгатэрміновая праграма, і ўсім нам трэба набрацца цярплівасьці. Зьмяніць жыцьцё ў Беларусі насамрэч могуць толькі самі беларусы, а не дэклярацыі, якія афіцыйна падпісваюцца ўладай ад іх імя".