Дзяржкамітэт памежных войскаў вывеў са складу так званых памежных зон Аўгустоўскі канал. Скарацілася шырыня памежнай зоны на Віцебшчыне. Тым ня меней яшчэ вялікая частка беларускай зямлі ля межаў з Польшчай, Літвой, Латвіяй застаецца маладаступнай як для замежнікаў, гэтак і для грамадзян Беларусі. Парадкі ў такіх зонах, заведзеныя з часоў СССР, абяцаюць зьмяніць з новага году.
Памежная зона — гэта паласа ўздоўж мяжы, уезд у якую без адпаведнага дазволу забаронены як іншаземцам, так і грамадзянам краіны. Яшчэ нядаўна на некаторых участках яна даходзіла да 50 км у глыбіню. Цяпер вагаецца ад 10 да 30.
Знаёмыя студэнты распавялі, як у часе вандроўкі іх адмовіліся прытуліць на ноч у Ашмянскім касьцёле, бо не было адпаведнага дазволу з райаддзелу міліцыі. У часе прэзыдэнцкай кампаніі затрымалі за “парушэньне рэжыму” замежных журналістаў, што прыехалі да Аляксандра Мілінкевіча на ягоную малую радзіму ў вёску Бершты. Праваабаронца, старшыня Смаргонскай філіі Партыі БНФ Алесь Дзергачоў мае шэнгенскую візу, паводле роду дзейнасьці мусіць часьцяком бываць у “забароненых” мясьцінах. Але і ён зазначае:
Алесь Дзергачоў“Тры гадзіны любы чалавек транзытам можа быць там. Спыніцца магу перакусіць. Але калі я скажу, што прыехаў да кагосьці ў госьці, я ўжо парушальнік. Калі ня маю выкліку і дазволу зь мясцовай міліцыі, на мяне можа быць заведзеная крымінальная справа. Мае камунікацыі стрымліваюцца, як чалавека. Усё гэта сьмешна выглядае…”
Аднак жыхарам памежжа не да сьмеху. Моладзь з-за ўзмоцненага абмежаваньнямі беспрацоўя бяжыць ва “ўязныя” гарады. Старыя ж бацькі ня ў стане кожным разам перад іх прыездам даклыпаць да сельсавету, каб атрымаць даведку, што маюць “дазволенага” сына. Вось што распавялі бабулькі, якія жывуць у адным з засьценкаў ля івейскай вёскі Суботнікі:
“Мне 74”. — “А мне 86”. — “Дубоўская”. — “Казлоўская” (сьмяюцца). — “Родныя прыяжджаюць, няма даведкі, дык ловяць-штрафуюць, як убачаць, што ня свой — пад 300 тысяч!”
Двойчы паранены, інвалід Другой сусьветнай, 84-гадовы экс-дырэктар школы Сцяпан Мураўёў жыве ў Суботніках 44 гады. Мае сына і дачку ў Менску. І кожным разам — праблему зь іхным прыездам.
“Кожны год бяру даведку ў сельсавеце. У нас ёсьць памежны пост. Іх асноўная задача — адсочваць эканамічных дывэрсантаў. Але гучных спраў не было — за роднымі ганяюцца, і ўсё. Калі адменяць памежную зону — нядрэнна, бо многія маюць родных у Літве — у Дзівенішках, Вільні…”
Парадаксальна, але лепей за ўсіх у беларускім памежжы пачуваюцца акурат прадстаўнікі літоўскай нацыянальнай меншасьці, што кампактна жывуць у вёсцы Пеляса на Воранаўшчыне — за 15 км ад мяжы. Распавядаюць сакратарка культурнага таварыства “Гінкене” (“Радзіма”), спадарыня Тэрэса Круопене ды 22-гадовы навучэнец ПТВ Эдгар Сільвэкар.
“Як я вучылася, зь 17-ці чацьвёра абралі беларускую мову, 13 — літоўскую. Хто абраў літоўскую, той не прайграў на сёньня. У нас від на жыхарства, і мы часьцінка Літвы. Віза бясплатная. Пелясоўцаў шмат працуе на Літве…”
“Прапісаны ў Літве таксама, магу пашпарт зрабіць, у Эўропу паехаць. Свабадней, чым іншыя, адчуваю…”
Між іншым, каб наведаць літоўскае памежжа, адмысловага дазволу не патрабуецца наагул.
З новага году сытуацыя мае зьмяніцца і ў Беларусі, пераконвае начальнік прэс-цэнтру памежных войскаў Аляксандар Цішчанка:
“З наступнага году ўвесь бюракратычны цяжар, калі былі задзейнічаныя РАУС і пасялковыя саветы, будзе максымальна спрошчаны і сканцэнтраваны ў памежнікаў. І асноўны прынцып — заяўны. Грамадзянін проста будзе заяўляць, што ўяжджае. Усе выканкамы разгледзелі пытаньні скарачэньня памежнай зоны да памераў сельсавету — 5—7 км, шэраг рэгіструе іх у Мін’юсьце. Да 1 сьнежня было даручана прыняць рашэньні аблвыканкамам. Для іншаземцаў таксама будзе прапрацаваны заяўны прынцып, для таго каб турызм тут стаў разьвівацца. Апэратыўна ўносілі зьмены ў Закон аб дзяржаўнай мяжы. Усё будзе залежаць ад таго, як хутка стануць рэагаваць выканаўчыя ўлады на месцах…
Па-першае, гэта ў інтарэсах грамадзянаў. Па-другое, для разьвіцьця памежжа. Каб яно не адчувала сабе ўскраінай. Скарачэньне зоны — заахвочваньне інвэстыцый, стварэньне працоўных месцаў, асабліва ў часы крызы…“
Палкоўнік Цішчанка наступны год назваў “вырашальным”. Пакуль жа пытаньні студэнта-філёзафа Алеся Ількевіча і юрыста Алеся Дзергачова гучаць рытарычна.
“Унікальны касьцёл у Гервятах таксама ў гэтай зоне — а гэта спадчына ўсебеларуская, якая ўваходзіць у каталёгі, нэаготыка. Людзі б туды ехалі, каб было адкрыта…”
“Я б увогуле ўсе абмежаваньні зьняў. А так смаргонец сабраўся ў Астравец — ён парушальнік памежнага рэжыму”.
Памежная зона — гэта паласа ўздоўж мяжы, уезд у якую без адпаведнага дазволу забаронены як іншаземцам, так і грамадзянам краіны. Яшчэ нядаўна на некаторых участках яна даходзіла да 50 км у глыбіню. Цяпер вагаецца ад 10 да 30.
Знаёмыя студэнты распавялі, як у часе вандроўкі іх адмовіліся прытуліць на ноч у Ашмянскім касьцёле, бо не было адпаведнага дазволу з райаддзелу міліцыі. У часе прэзыдэнцкай кампаніі затрымалі за “парушэньне рэжыму” замежных журналістаў, што прыехалі да Аляксандра Мілінкевіча на ягоную малую радзіму ў вёску Бершты. Праваабаронца, старшыня Смаргонскай філіі Партыі БНФ Алесь Дзергачоў мае шэнгенскую візу, паводле роду дзейнасьці мусіць часьцяком бываць у “забароненых” мясьцінах. Але і ён зазначае:
Аднак жыхарам памежжа не да сьмеху. Моладзь з-за ўзмоцненага абмежаваньнямі беспрацоўя бяжыць ва “ўязныя” гарады. Старыя ж бацькі ня ў стане кожным разам перад іх прыездам даклыпаць да сельсавету, каб атрымаць даведку, што маюць “дазволенага” сына. Вось што распавялі бабулькі, якія жывуць у адным з засьценкаў ля івейскай вёскі Суботнікі:
“Мне 74”. — “А мне 86”. — “Дубоўская”. — “Казлоўская” (сьмяюцца). — “Родныя прыяжджаюць, няма даведкі, дык ловяць-штрафуюць, як убачаць, што ня свой — пад 300 тысяч!”
Двойчы паранены, інвалід Другой сусьветнай, 84-гадовы экс-дырэктар школы Сцяпан Мураўёў жыве ў Суботніках 44 гады. Мае сына і дачку ў Менску. І кожным разам — праблему зь іхным прыездам.
“Кожны год бяру даведку ў сельсавеце. У нас ёсьць памежны пост. Іх асноўная задача — адсочваць эканамічных дывэрсантаў. Але гучных спраў не было — за роднымі ганяюцца, і ўсё. Калі адменяць памежную зону — нядрэнна, бо многія маюць родных у Літве — у Дзівенішках, Вільні…”
Парадаксальна, але лепей за ўсіх у беларускім памежжы пачуваюцца акурат прадстаўнікі літоўскай нацыянальнай меншасьці, што кампактна жывуць у вёсцы Пеляса на Воранаўшчыне — за 15 км ад мяжы. Распавядаюць сакратарка культурнага таварыства “Гінкене” (“Радзіма”), спадарыня Тэрэса Круопене ды 22-гадовы навучэнец ПТВ Эдгар Сільвэкар.
“Як я вучылася, зь 17-ці чацьвёра абралі беларускую мову, 13 — літоўскую. Хто абраў літоўскую, той не прайграў на сёньня. У нас від на жыхарства, і мы часьцінка Літвы. Віза бясплатная. Пелясоўцаў шмат працуе на Літве…”
“Прапісаны ў Літве таксама, магу пашпарт зрабіць, у Эўропу паехаць. Свабадней, чым іншыя, адчуваю…”
Між іншым, каб наведаць літоўскае памежжа, адмысловага дазволу не патрабуецца наагул.
З новага году сытуацыя мае зьмяніцца і ў Беларусі, пераконвае начальнік прэс-цэнтру памежных войскаў Аляксандар Цішчанка:
“З наступнага году ўвесь бюракратычны цяжар, калі былі задзейнічаныя РАУС і пасялковыя саветы, будзе максымальна спрошчаны і сканцэнтраваны ў памежнікаў. І асноўны прынцып — заяўны. Грамадзянін проста будзе заяўляць, што ўяжджае. Усе выканкамы разгледзелі пытаньні скарачэньня памежнай зоны да памераў сельсавету — 5—7 км, шэраг рэгіструе іх у Мін’юсьце. Да 1 сьнежня было даручана прыняць рашэньні аблвыканкамам. Для іншаземцаў таксама будзе прапрацаваны заяўны прынцып, для таго каб турызм тут стаў разьвівацца. Апэратыўна ўносілі зьмены ў Закон аб дзяржаўнай мяжы. Усё будзе залежаць ад таго, як хутка стануць рэагаваць выканаўчыя ўлады на месцах…
Па-першае, гэта ў інтарэсах грамадзянаў. Па-другое, для разьвіцьця памежжа. Каб яно не адчувала сабе ўскраінай. Скарачэньне зоны — заахвочваньне інвэстыцый, стварэньне працоўных месцаў, асабліва ў часы крызы…“
Палкоўнік Цішчанка наступны год назваў “вырашальным”. Пакуль жа пытаньні студэнта-філёзафа Алеся Ількевіча і юрыста Алеся Дзергачова гучаць рытарычна.
“Унікальны касьцёл у Гервятах таксама ў гэтай зоне — а гэта спадчына ўсебеларуская, якая ўваходзіць у каталёгі, нэаготыка. Людзі б туды ехалі, каб было адкрыта…”
“Я б увогуле ўсе абмежаваньні зьняў. А так смаргонец сабраўся ў Астравец — ён парушальнік памежнага рэжыму”.
