Сэзон актыўнасьці кляшчоў у Беларусі пачынаецца ўжо ў лютым, пры пацяпленьні, і працягваецца да лістапада. Укусы гэтых казурак могуць быць небясьпечныя, бо яны пераносяць шэраг захворваньняў. Сярод найбольш распаўсюджаных — лайм-барэліёз і клешчавы энцэфаліт. Апошні найбольш небясьпечны, бо ў 1-2% выпадкаў гэтае захворваньне можа скончыцца сьмерцю.
Паводле афіцыйнай статыстыкі, у Беларусі штогод на клешчавы энцэфаліт захворваюць больш за 200 чалавек.
Найчасьцей гэта адбываецца ў Берасьцейскай і Горадзенскай вобласьцях — 62% усіх выпадкаў. Падрабязнай статыстыкі аб гэтым і іншых захворваньнях беларускія афіцыйныя крыніцы цяпер не публікуюць. Аднак у суседняй Літве, блізкай да Беларусі кліматам, дзе статыстыка публікуецца, такіх выпадкаў значна больш — 377 за 2022 год, 597 за 2023 год. Гэта адзін з найвышэйшых паказьнікаў у Эўропе.
Ад клешчавога энцэфаліту можна зрабіць прышчэпку, якая дае эфэктыўнасьць да 98%.
Як зрабіць прышчэпку
Онлайн-сэрвіс для пошуку мэдычных паслуг 103.by дае некалькі варыянтаў, каб зрабіць прышчэпку ў Менску. Цана адной дозы ад 28 да 120 рублёў у залежнасьці ад вытворцы. Ёсьць вакцыны як расейскай вытворчасьці, так і эўрапейскія — ад Pfizer.
Аднак зрабіць вакцыну ў кожнай паліклініцы ня так проста. Адзін з чытачоў Свабоды зьвярнуўся ў першую ж паліклініку, якая прапаноўвала такія платныя паслугі. На ўмовах ананімнасьці чалавек расказаў, што ў рэгістратуры яму адмовілі ў такой паслузе, бо яна робіцца па адрасе рэгістрацыі, то бок у сваёй раённай паліклініцы. Выглядае працэдура наступным чынам: чалавек зьвяртаецца да свайго тэрапэўта, лекар замаўляе вакцыну, бо ў самой паліклініцы яе няма, і празь нейкі час можна зрабіць прышчэпку.
«Паліклінікі не трымаюць у сябе гэтых платных вакцынаў, іх трэба замаўляць, таму зьвяртайцеся ў сваю, дзе вы прапісаныя», — параілі ў рэгістратуры.
Зрабіць прышчэпку таксама прапануюць платныя мэдычныя цэнтры як дзяржаўнай, так і прыватнай формы ўласнасьці. У адным з такіх цэнтраў нават гатовыя зрабіць прышчэпку назаўтра пасьля звароту. Цана вакцыны вытворчасьці Pfizer большая за 100 рублёў.
У Беларусі ёсьць катэгорыі людзей, каму прышчэпку ад энцэфаліту робяць бясплатна. Да гэтага году сярод іх былі супрацоўнікі, прафэсія якіх зьвязаная з працай у лесе на энзаатычных тэрыторыях — месцах, дзе найбольш распаўсюджаныя выпадкі заражэньня. У пералік, напрыклад, уваходзілі Белавеская пушча і Бярэзінскі біясфэрны заказьнік.
Сёлета са студзеня ў пералік такіх людзей дадалі таксама супрацоўнікаў і студэнтаў, чыя дзейнасьць зьвязаная з працай у лесе і якія выяжджаюць на небясьпечныя тэрыторыі ці краіны.
Дадалі ў пералік таксама вайскоўцаў і сілавікоў, служба якіх праходзіць на лясістых тэрыторыях.
Звычайна прышчэпку ад энцэфаліту робяць у тры этапы: першая доза, другая доза праз 1–3 месяцы і трэцяя праз 5–12 месцаў. Існуе і паскораны курс: першая доза, другая доза — праз два тыдні і трэцяя праз 5–12 месяцаў. Увесь курс абыйдзецца ў суму каля 360 рублёў.
Летась у ліпені міністэрства аховы здароўя Беларусі адказала на пэтыцыю, дзе людзі прасілі зрабіць прышчэпку ад энцэфаліту бясплатнай для ўсіх. Чыноўнікі адказалі, што неабходнасьці ў гэтым няма, бо згодна з рэкамэндацыяй Усясьветнай арганізацыі здароўя гэтага ня трэба, калі рэгіструецца менш за 5 выпадкаў захворваньня на 100 000 чалавек цягам 5 гадоў.
«У дзяржавы заўсёды цынічна-эканамічны падыход»
Калі чалавек любіць бавіць час у лесе, то вакцынацыю рабіць варта, мяркуе лекар-пэдыятар Мая Церакулава. На яе думку, беларуская дзяржава ацэньвае гэтую праблему з эканамічнага гледзішча: ці апраўдана агульная бясплатная вакцынацыя стратамі.
«З гледзішча эканамічнай апраўданасьці не такая вялікая колькасьць хварэе, каб траціць сур’ёзныя сумы на вакцынацыю ўсіх жыхароў, вакцына ня самая танная. Аднак калі ў сям’і захварэе дзіця і яно адзінае — 100 рублёў дастатковая цана, каб абараніць дзіця ад гэтай рызыкі. Так, УААЗ [Усясьветная арганізацыя аховы здароўя — РС] рэкамэндуе вакцынацыю пры колькасьці заражэньняў 5 чалавек на 100 000 на год, а ў Беларусі ў цэлым менш. Аднак у дзьвюх вобласьцях больш. У дзяржавы тут заўжды будзе цынічны падыход — з гледзішча эканомікі», — разважае лекарка.
Мая Церакулава зьвяртае ўвагу, што гэтая вакцына даступная ў Беларусі за плату. Паводле лекаркі, «можна карыстацца і эўрапейскім, і расейскім варыянтам».
У Беларусі, каб знайсьці інфармацыю аб вакцынацыі і спосабах яе зрабіць, трэба патраціць пэўны час. На сайтах паліклінік і прыватных цэнтраў даступнай інфармацыі ня бачна. Для параўнаньня, ў Літве, дзе афіцыйна ўзровень хворнасьці вышэйшы, аб прышчэпках пішуць на галоўнай старонцы сайтаў прыватных мэдычных цэнтраў, у паліклініках і аптэках ёсьць інфармацыйныя буклеты.
Апроч таго, з мінулага году ў Літве бясплатна робяць прышчэпкі ад энцэфаліту людзям узростам ад 50 да 55 гадоў.
«Відаць, гэта іншыя адносіны да рызыкі. Інфармаваць людзей варта, гэта можа быць пытаньнем адносінаў да кошту жыцьця», — кажа лекарка.
Ці ёсьць вакцына ад барэліёзу
Другое небясьпечнае захворваньне, якое пераносяць кляшчы, — барэліёз. Энцэфаліт — віруснае захворваньне, а барэліёз — бактэрыяльнае. Вакцыны ад яго няма. Аднак існуюць меры прафіляктыкі пасьля ўкусу.
«Ад барэліёзу можна вылекавацца антыбіётыкамі пры своечасовым выяўленьні захворваньня. Да таго ж існуе посткантактная прафіляктыка: калі клешч укусіў, можна прыняць разавую дозу доксыцыкліну. Несьці кляшча на аналіз у лябараторыю ня варта: калі гэта энцэфаліт, няма прафіляктыкі пасьля ўкусу. А калі гэта барэліёз, то лябараторная дыягностыка на кляшчах ня вельмі дакладная», — гаворыць Мая Церакулава.
Першыя сымптомы энцэфаліту — слабасьць і млявасьць, павышэньне тэмпэратуры, парушэньні сьвядомасьці. Першыя сымптомы барэліёзу — міграцыйная эрытэма: высыпка ў форме колца зь яркім цэнтрам.
Штогод у Беларусі фіксуецца больш за 2 тысячы выпадкаў заражэньня барэліёзам. Гэтае захворваньне можа быць небясьпечным на позьніх стадыях і пагражаць нэўралягічнымі парушэньнямі.
Форум