Тым часам працягваюцца баі на лініі фронту і абстрэлы цывільных ды гуманітарных аб’ектаў.
30 верасьня расейскія войскі нанесьлі ракетны ўдар па гуманітарнай калёне ў ваколіцах Запарожжа. Тры ракеты трапілі ў пачатак, сярэдзіну і «хвост» калёны. У выніку загінулі 31 і атрымалі раненьні 92 чалавекі.
Гэтая калёна сфармавалася насуперак заклікам украінскай улады ўстрымацца ад наведваньня акупаваных тэрыторый у пэрыяд і пасьля правядзеньня псэўдарэфэрэндуму аб далучэньні іх да Расеі.
Акупацыйныя ўлады, са свайго боку, таксама абмежавалі выезд на падкантрольныя Кіеву тэрыторыі.
Пасьля абвяшчэньня Расеі аб анэксіі гэтых тэрыторый перамяшчэньне грамадзян і валянтэраў яшчэ больш ускладнілася.
Пасьля шматлікіх чэргаў — зацішша
Мэр Мелітопаля Іван Фёдараў паведаміў, што цяпер расейцы выпускаюць з акупаванай тэрыторыі ня больш як 40 аўтамабіляў штодзень. Пры гэтым, паводле яго, расейцы зьдзекваюцца з украінцаў, якія ўцякаюць на падкантрольную Кіеву тэрыторыю.
«Учора (5 кастрычніка) жанчыну прымусілі яе пешшу ісьці да Запарожжа, бо ў яе знайшлі футболку з украінскай сымболікай. Прымусова дэпартавалі і прымусілі ісьці пешшу», — паведаміў Іван Фёдараў у эфіры ўсеўкраінскага тэлемаратону #UAРазом.
Напярэдадні псэўдарэфэрэндуму ў абодвух кірунках ствараліся вялікія чэргі. Большасьць хацелі выехаць на падкантрольную Ўкраіне тэрыторыю, а нехта накіроўваўся на акупаваную тэрыторыю, каб дапамагчы лекамі і харчамі тым, хто там застаецца і ня можа выехаць.
На мяжы, дзе адбываюцца актыўныя баі, знаходзіцца вялікая колькасьць населеных пунктаў, куды гуманітарная дапамога не даяжджае. У акупаваныя паселішчы вярталіся і тыя, хто дапамагаў ахвочым эвакуавацца, хоць і рабіў гэта за грошы.
Ужо некалькі дзён ля «пункту пропуску» ў Запарожжы нешматлюдна. Паводле зьвестак BBC, часта гэтая эвакуацыя цягнулася некалькі дзён.
«Было страшна выбірацца. Мы баяліся, што сустрэнем расейскага салдата ў кепскім настроі і нас разьвернуць і адправяць дадому», — працытавала ВВС 19-гадовага Максіма Бежана, які эвакуаваўся зь вёскі каля акупаванага Бярдзянску разам з маці, малодшым братам і катом.
Ім пашанцавала выехаць праз Васільеўку да таго моманту, які акупацыйныя ўлады заблякавалі ўезд і выезд. Але на тым баку яшчэ засталіся тыя, хто чакае дазволу.
«Людзі там вельмі стаміліся. Яны ледзь выжываюць. У іх заканчваюцца цярпеньне і грошы. Пануе атмасфэра стомленасьці і адчаю», — расказаў Максім.
«Увялі пропускі, але пакуль іх не выдаюць»
Васільеўка — раённы цэнтар у Запароскай вобласьці, акупаваны амаль на пачатку расейскага ўварваньня. Да абласнога цэнтру — крыху больш за 50 кілямэтраў. У мірны час да Запарожжа можна было даехаць за гадзіну, цяпер патрэбна некалькі дзён.
Дэпутат Херсонскай абласной рады Сяргей Хлань паведаміў на брыфінгу, што акупацыйныя ўлады ўвялі з 1 кастрычніка пропускі.
«Ніякіх тлумачэньняў для гэтых пропускаў яны так і не далі. Аднак ужо вядома, што для афармленьня гэтай паперкі расейцы патрабуюць падаваць абсалютна ўсе дакумэнты ў электронным выглядзе, а для мужчын — абавязкова вайсковы білет. Але ў большасьці населеных пунктаў адключаны інтэрнэт і незразумела, што рабіць тым людзям, якія ўжо знаходзяцца каля «пункту пропуску», — сказаў херсонскі дэпутат.
Інтэрнэт і сувязь на акупаваных тэрыторыях расейцы адключаюць прэвэнтыўна — баяцца, што мясцовыя жыхары будуць перадаваць украінскім вайскоўцам каардынаты іхных апорных пунктаў.
Сяргей Хлань кажа, што чэргі ў кірунку падкантрольных Кіеву тэрыторый павялічыліся пасьля таго, як расейцы пасьля псэўдарэфэрэндумаў пачалі гаварыць аб стварэньні зь мясцовых жыхароў «добраахвотніцкіх мабілізацыйных атрадаў».
Паводле яго, у Херсоне і іншых гарадах вобласьці прадстаўнікі акупацыйных уладаў абходзяць кватэры, каб выявіць мужчын ва ўзросьце ад 18 да 35 гадоў.
«Пакуль позваў не раздаюць, толькі праводзяць перапіс. Хутчэй за ўсё, мужчын хочуць выкарыстаць як жывы шчыт або як мабілізацыйны працоўны рэсурс для будаўніцтва фартыфікацый», — мяркуе дэпутат Херсонскай абласной рады Сяргей Хлань.
Пытаньні для пропуску — як у заяве на візу
Украінцы, якім пашанцавала выехаць у апошні момант перад увядзеньнем такіх пропускаў, кажуць, што ў заяўцы на пропуск стаяць такія ж пытаньні, як і пры атрыманьні візы.
Расейцы запытваюць імёны, пашпартныя зьвесткі, нумары і IMEI (ідэнтыфікацыйны код прылады) мабільных тэлефонаў, мэту паездкі, інфармацыю пра ўсіх сваякоў, якія жывуць на тэрыторыі Ўкраіны.
Асобна трэба адказаць на пытаньні аб праходжаньні вайсковай службы з траўня 2014-га да красавіка 2022-га. Калі не служыў, то просяць пазначыць прычыну. Апроч таго, удакладняюць, ці ўваходзілі грамадзяне ў якія-небудзь грамадзкія арганізацыі і палітычныя партыі.
«Акупанты спрабуюць уладкаваць лінію „дзяржаўнай мяжы“, як гэта было пасьля анэксіі Крыму і Данбасу, і вызначаюць свае правілы яе перасячэньня. Як вынік — не выпускаюць нашых грамадзян, у прыватнасьці мужчын прызыўнага ўзросту. Калі раней у абласны цэнтар штодзень прыяжджалі 1-1,5 тысячы людзей, то 4 кастрычніка блёкпост удалося прайсьці ўсяго васьмі грамадзянам. Фактычна транзыт спынены», — заявіў у эфіры ўсеўкраінскага тэлемаратону #UAРазом кіраўнік Запароскай вайсковай абласной адміністрацыі Аляксандар Старух.
Паводле інфармацыі, якую распаўсюджваюць украінскія валянтэры, цяпер у чарзе перад блёкпастом сабралася каля чатырох тысяч чалавек.
Перамяшчэньне на акупаваную тэрыторыю забаранілі
5 кастрычніка Рада абароны Запароскай вобласьці канчаткова забараніла выезд на акупаваныя тэрыторыі ў складзе гуманітарных калён і правядзеньне масавых захадаў у раёнах «умоўных пунктаў пропуску».
«Забарона будзе цягнуцца да завяршэньня правядзеньня працэсуальных захадаў на месцы падзеі (абстрэлу гуманітарнай калёны 30 верасьня. — РС), і стварэньня неабходнай бясьпекі, якая дазволіць пазьбегнуць вялікіх натоўпаў грамадзян і аўтатранспарту ў часе фармаваньня калён», — адзначаецца ў рашэньні запароскіх уладаў.
У выніку акупацыі частак Херсонскай, Мікалаеўскай, Запароскай і Данецкай абласьцей Расея атрымала сухапутны калідор у акупаваны з 2014 году Крым.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
