Хто такі Орўэл
- Яго сапраўднае імя Эрык Артур Блэр.
- Аўтар раману «1984» — бадай, самай славутай літаратурнай антыўтопіі.
- Ягоныя творы моцна паўплывалі на папулярную культуру, прыўнёсшы ў розныя мовы нэалягізмы, якія апісваюць таталітарныя практыкі — да прыкладу, Вялікі Брат ці навамоўе.
Гэтыя выказваньні ўзятыя са зборніка эсэ, перавыдадзенага выдавецтвам Penguin Books у 2014 годзе.
Пра адчуваньне несправядлівасьці
«Мой пункт адліку — заўсёды небесстароннасьць, адчуваньне несправядлівасьці. Калі я сядаю, каб напісаць кнігу, я не кажу сабе: „Я ствару мастацкі твор“. Я пішу яе таму, што ёсьць нейкая хлусьня, якую я хачу выкрыць; нейкі факт, да якога я хачу прыцягнуць увагу; і мой галоўны клопат — каб мяне пачулі».
Пра важнасьць мовы
«Няшчырасьць — галоўны вораг яснай мовы. Калі ёсьць разыходжаньне паміж сапраўднымі і дэкляраванымі мэтамі, чалавек нібыта інстынктыўна зьвяртаецца да доўгіх словаў і зацёртых выразаў, як каракаціца выпырсквае чарніла».
Пра тое, што ўсё — палітыка
«У наш час няма такой рэчы, як „заставацца па-за палітыкай“. Усе пытаньні — гэта палітычныя пытаньні, а сама палітыка — гэта маса хлусьні, адгаворак, шаленства, нянавісьці і шызафрэніі. Калі агульная атмасфэра настолькі кепская, дык гэта непазьбежна шкодзіць мове».
Пра мову палітыкі
«У наш час палітычныя выказваньні і тэксты — гэта ў значнай ступені апраўданьні неапраўдальнага.
Таму палітычнай мове даводзіцца складацца ў асноўным з эўфэмізмаў, недагаворанасьцяў і проста мутнай расплывістасьці. Безабаронныя вёскі бамбяць з паветра, іхных жыхароў выганяюць у лясы і палі, быдла расстрэльваюць з кулямётаў, а хаціны падпальваюць запальнымі кулямі: гэта называецца пацыфікацыя. У мільёнаў сялянаў забіраюць іх гаспадаркі і пасылаюць валачыцца ўздоўж дарог з тым мінімумам рэчаў, якія яны здольныя несьці на сабе: гэта называецца перамяшчэньне насельніцтва ці выпраўленьне межаў. Людзі зьняволеныя гадамі без суду, ім страляюць у патыліцы ці пасылаюць іх паміраць ад цынгі на лесанарыхтоўкі ў Арктыцы: гэта называецца пазбаўленьне ад непажаданых элемэнтаў. Такая фразэалёгія патрэбна, калі нехта хоча назваць рэчы, не выклікаючы пры гэтым іх мэнтальныя карцінкі».
Пра ўнутраны сьвет імпэрыяліста
«Калі я служыў у Бірме, то адной часткай свайго розуму я думаў пра Брытанскую каляніяльную імпэрыю як пра непарушную тыранію, якая навечна прыдушыла волю скораных народаў, а другой часткай я думаў, што найвялікшай у сьвеце радасьцю было б засадзіць штых у кішкі нейкаму будыйскаму манаху. Такія пачуцьці — гэта нармальны пабочны прадукт імпэрыялізму».
Пра мэтады Гандзі
«Цяжка ўявіць, як мэтады Гандзі можна ўжываць у краіне, дзе апанэнты рэжыму прападаюць сярод ночы і пра іх больш не чуваць. Без свабоднай прэсы і права на сходы немагчыма ня толькі апэляваць да вонкавага сьвету, але і стварыць масавы рух ці нават зрабіць вашыя намеры вядомымі праціўніку».
Моўныя парады тым, хто хоча выказацца праўдзіва і ясна
- Ніколі не выкарыстоўвайце мэтафары, параўнаньня ці іншай фігуры мовы, якую вы часта бачыце ў друку.
- Ніколі не выкарыстоўвайце доўгага слова там, дзе хопіць кароткага.
- Калі можна выкінуць слова, заўсёды выкідайце яго.
- Ніколі не ўжывайце пасыўнай канструкцыі там, дзе можна ўжыць актыўную.
- Ніколі не выкарыстоўвайце замежную фразу, навуковае ці жаргоннае слова, калі вам прыходзіць у галаву адпаведнік са штодзённай мовы.
- Лепш парушыць любое з гэтых правілаў, чым сказаць нешта відавочна барбарскае.
