Нябацькава база

Аляксандар Лукашэнка зрабіў своеасаблівы падарунак да дня нараджэньня свайго сябра Ўладзімера Пуціна, назваўшы чуткамі размовы пра магчымае стварэньне ў Беларусі расейскай ваенна-паветранай базы, піша ў сваім блогу кіеўскі журналіст Віталь Портнікаў.

Рэакцыя Лукашэнкі відавочна стала неспадзяванкай для Крамля, бо прэс-сакратар Пуціна Дзьмітры Пяскоў не знайшоў, што адказаць, і гэта пры тым, што гісторыя з базай — ніякія ня чуткі і не размовы. Гэта канкрэтнае даручэньне, якое Пуцін у афіцыйным парадку даў МЗС і Міністэрству абароны Расеі. Наўрад ці гэтае паведамленьне прэс-службы прэзыдэнта Расеі магло прайсьці па-за Пясковым. Як, зрэшты, і па-за Лукашэнкам.

Тое, што беларускі бок ніяк не рэагаваў на расейскую прапанову, ужо было пэўным сымптомам. Аднак народны сход беларускай апазыцыі, які прайшоў у мінулую нядзелю і на якім пратэставалі супраць магчымага зьяўленьня базы, змусіў Лукашэнку выказацца зусім канкрэтна. Ён, канешне, не палемізуе з Пуціным, а звыкла кляйміць апазыцыянэраў, якія распускаюць недарэчныя чуткі. Аднак сутнасьць рэакцыі ад гэтага не зьмяняецца.

Назіральнікі ўжо пачалі гаварыць пра тое, што Лукашэнка, які навучыўся выгандлёўваць сабе прэфэрэнцыі за любую расейскую блазноту, і на гэты раз ідзе на павышэньне ставак. І што пытаньне базы — проста пытаньне грошай: за яе зьяўленьне трэба будзе добра заплаціць і самому беларускаму прэзыдэнту, і ў бюджэт суседняй дзяржавы. Аднак база — не газатранспартная сыстэма. Калі Лукашэнка дапусьціць яе зьяўленьне на беларускай зямлі, то зробіць самую сур’ёзную памылку ў сваёй шматгадовай кар’еры. І справа нават не ў сувэрэнітэце Беларусі і ў будучыні гэтай краіны — наўрад ці Лукашэнка думае аб нечым такім. Справа ў палітычнай будучыні самога Лукашэнкі. Бо такая база — улічваючы размах расейскіх плянаў і неабходнасьць базаваньня наземных частак, якія абслугоўваюць авіяцыю, — самы сапраўдны акупацыйны кантынгент. Па прыклады далёка хадзіць ня трэба: ваенна-марская база, што захавалася на ўкраінскай тэрыторыі, згуляла ключавую ролю ў анэксіі Крыму, прычым расейскі бок спэцыяльна падкрэсьліваў, што колькасьць ваеннаслужачых, занятых у апэрацыі па захопу чужой тэрыторыі, не перавышала пазначанага ў расейска-ўкраінскіх пагадненьнях. А чым там гэтыя вайскоўцы займаюцца — манэўрамі ці зьменай улады — ні ў адной дамове не пазначана. Дык чым расейскія лётчыкі горшыя за расейскіх маракоў?

Але Лукашэнка можа адмовіцца ад разьмяшчэньня базы ня толькі з прычынаў элемэнтарнага самазахаваньня. Для яго ідэя зьяўленьня на тэрыторыі Беларусі абмежаванага кантынгенту расейскіх ваеннаслужачых — доказ таго, што эканамічнымі шляхамі ўтрымаць суседнюю краіну ў сваёй арбіце Уладзімер Пуцін ужо ня ў стане. І, такім чынам, спрабуе застрахавацца ад магчымага развароту Беларусі ў бок Захаду з дапамогай ваеннай сілы. Але чаму гэта павінна быць цікава беларускаму прэзыдэнту?

На працягу двух дзесяцігодзьдзяў Аляксандар Лукашэнка выкарыстоўваў Расею для ўмацаваньня асабістай улады, мяняючы расейскія крэдыты і субсідыі на звонкія лёзунгі пра славянскае братэрства, саюзную інтэграцыю, супрацьстаяньне Захаду і іншыя бязглузьдзіцы. Так, канешне, у апошнія дзесяцігодзьдзі яму даводзілася паступацца сувэрэнітэтам, але не настолькі, каб у выпадку чаго нельга было адгуляць назад. Калі Пуцін ня зможа далей утрымліваць беларускі рэжым, то ён не патрэбны Лукашэнку разам з Расеяй. Дарма хіба фатаграфуецца з Абамам? Ён з расчараваньнем заўважае, як у мядзьведзя, які прыносіў яму так многа мядку і іншых прысмакаў, выпадаюць зубы і слабеюць кіпцюры. І задумваецца пра новых спонсараў.

Адзінае, што можа спыніць Лукашэнку ў яго асьцярожным адпаўзаньні ад Расеі, — гэта расейскае войска. Унутраных праблемаў ня будзе — нават беларуская апазыцыя стане апладзіраваць разрыву са стратэгічным партнэрам, а прарасейскіх арганізацыяў у Беларусі няма і не было ніколі. Суседзі — Літва, Польшча, а цяпер і Украіна — толькі ўздыхнуць з палёгкай, калі Беларусь адмовіцца ад сваёй ролі расейскага сатэліта. Значыць, застаецца база. І гэта і ёсьць самая галоўная небясьпека.

Канешне, Лукашэнка ня стане жорстка адмаўляць Пуціну. Ён па-ранейшаму будзе нагадваць, што яго краіна гатовая заставацца верным хаўрусьнікам Расеі, «фарпостам» у супрацьстаяньні НАТО. Ён нават просіць у Пуціна «пэўнага ўзбраеньня», каб супрацьстаяць яшчэ больш эфэктыўна. Але ўрэшце рэшт гэтае ўзбраеньне — калі яно нават і паступіць на балянс беларускага войска — будзе, канешне ж, выкарыстанае не для запалохваньня НАТО, тым больш, што альянс беларускаму сувэрэнітэту не пагражае.

Яно будзе выкарыстанае супраць Расеі.

Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

_________________________________________________________________________________________

Віталь Портнікаў — кіеўскі журналіст, аўтар і вядучы праграмы Радыё Свабода «Дарогі да Свабоды».