Шматвэктарны «вожык» зьнешняй палітыкі Беларусі

Гэтыя пытаньні абмяркоўваюць аглядальнік нашага радыё Валер Карбалевіч і намесьнік дэкана факультэту ўсясьветнай эканомікі і ўсясьветнай палітыкі Вышэйшай школы эканомікі Андрэй Суздальцаў.

Навошта сустракаліся рэвалюцыянэр і дыктатар?

Дракахруст: Што азначае сустрэча Аляксандра Лукашэнкі і Аляксандра Турчынава, якая адбылася 29 сакавіка ў Беларусі? Беларусь на генасамблеі ААН прагаласавала салідарна з Расеяй, Украіна адклікала свайго пасла зь Менску, Лукашэнка кажа, што Беларусь заўсёды будзе з Расеяй. І тым ня менш Турчынаў сустракаецца менавіта зь ім. Не з Назарбаевым, напрыклад, які таксама саюзьнік Расеі, але чыя краіна ўстрымалася пры галасаваньні ў ААН. Чаму, у якой якасьці выступаў кіраўнік Беларусі на гэтай сустрэчы – у якасьці пасярэдніка ці ў якасьці «паштовага голуба» Крамля ці ў нейкай іншай?
Карбалевіч: Найперш я тлумачу апошняе дзеяньне Кіева адносна Беларусі пэўнай неразьбярыхай, якая існуе зараз ва ўкраінскім кіраўніцтве. Адкліканьне пасла – гэта даволі рэзкі дыпляматычны дэмарш, які сьведчыць пра вельмі кепскія дачыненьні з той дзяржавай, зь якой пасла адклікаюць. Тым ня менш, пасьля гэтага выканаўца абавязкаў прэзыдэнта Турчынаў сустракаецца з Лукашэнкам і кажа вельмі дыпляматычныя і ветлівыя словы падчас сустрэчы. Таму, сапраўды, тут левая рука не зусім разумее, што робіць правая.

Калі казаць пра сэнс сустрэчы кіраўнікоў дзьвюх дзяржаваў, то Ўкраіна хоча перш за ўсё нэўтралізаваць пагрозу з поўначы на выпадак, калі пачнецца ваенны канфлікт. Дарэчы, Турчынаў пра гэта казаў па выніках перамоваў. Другі момант, Беларусь – сусед Украіны, Беларусь пэўным чынам ужо ўцягнутая ў канфлікт, і калі пачнецца вайна, то яна вельмі шмат чаго страціць. Таму Беларусь больш за іншыя дзяржы зацікаўленая менавіта ў мірным вырашэньні гэтага канфлікту. А Лукашэнка чалавек, які, ва ўяўленьні кіеўскіх палітыкаў, мае пэўны ўплыў на Пуціна, бо найбольш блізкі саюзьнік Расеі.

А што тычыцца Беларусі, то, зразумела, што Беларусі гэта выгадна. Лукашэнка зараз спрабуе неяк вярнуцца ў нэўтральную пазыцыю адносна расейска-украінскага канфлікту, таму што яго нядаўнія дзеяньні выглядалі як падтрымка Масквы. Ну і ўвогуле Лукашэнку гэта выгадна, бо ўзьнімае яго аўтарытэт, разбурае яго вобраз сатэліта Расеі, ён заўсёды рады ў такія канфліктныя моманты зьяўляцца на міжнароднай арэне і нешта прэзэнтаваць, прапаноўваць ролю пасярэдніка.

Дракахруст: Андрэй, пазыцыя Аляксандра Лукашэнкі шмат у чым адрозьніваецца ад пазыцыі Крамля: ён прызнае новую ўкраінскую ўладу, пра што сьведчыць і сустрэча з Турчынавым, ён крытыкуе ідэю фэдэралізацыі Ўкраіны. Разам з тым ён настойліва раіць украінскаму боку раззброіць усе парамілітарныя фармаваньні, не абмяжоўваць правы расейскай мовы, не ўступаць у НАТО. Гэта і ёсьць плян пасярэдніка Лукашэнкі? Ці гэта насамрэч пазыцыя «Б» Масквы, якую Лукашэнка проста рэтрансьлюе?
Суздальцаў: Плян «Б» не атрымліваецца. У тым, што казаў Лукашэнка ў інтэрвію Савіку Шустэру, мы ня бачым ніводнай пазыцыі, якую Масква б падзяляла. Гэта асабістая справа Лукашэнкі і ён у дадзеным выпадку, гуляе толькі ўласную ролю, гэта яго ўласная палітыка, цалкам незалежная, дарэчы, ад маскоўскай. Увогуле, пазыцыя яго цалкам ясная.

Дракахруст: Андрэй, а хіба пункты пра захаваньне статусу расейскай мовы ва Ўкраіне, неўступленьне ў НАТО – гэта ня тое, што, апроч іншага, хацела б Масква?

Суздальцаў: Ён гэта інакш выкладае. Што ён кажа наконт неўступленьня Ўкраіны ў НАТО? Маўляў, я размаўляў з Пуціным, прасіў нічога не рабіць. Хоць вядома, што Пуцін ня раіўся з Лукашэнкам з нагоды крымскай праблемы. Але паводле Лукашэнкі Расея пайшла на Крым і натуральна, што цяпер Украіне шлях у НАТО адкрыты. Вось як гэта падаецца.

Пра што гэта гаворыць? Пра тое, што Лукашэнку цікавіць толькі пытаньне яго ўлады. У дадзеным выпадку пагаджуся з калегам Карбалевічам, што жорсткі канфлікт, ваенны канфлікт для Лукашэнкі вельмі контрпрадуктыўны, у выпадку такога канфлікту яму прыйдзецца выступіць на адным з бакоў вельмі жорстка і гэта можа пазбавіць яго ўлады. Яшчэ адзін момант вельмі важны: Лукашэнка бачыць у сучасным Кіеве Эўразьвяз. Для яго гэта рэальны доступ да Эўразьвязу, для яго гэта акно магчымасьцяў і ён будзе імкнуцца яго выкарыстаць.

Што да Кіева, то я сумняюся, што ён думае выкарыстаць Лукашэнку ў якасьці пасярэдніка. Так, гэта першая сустрэча цяперашніх кіеўскіх уладаў з адным зь лідэраў мытнага саюзу. Але Кіеў зараз не зацікаўлены ў нейкай разрадцы ў дачыненьнях з Масквой. Пагаджуся з Карбалевічам – іх хвалюе магчымасьць нанясеньня ўдару з самай блізкай адлегласьці, з самага непрыкрытага накірунку – з поўначы па сталіцы Ўкраіны.

Лукашэнка тут гуляе вельмі цікавую ролю, ён абвяшчае сябе вярхоўным галоўнакамандуючым, гэта значыць тое, што ёсьць на беларускай тэрыторыі, будзе падпарадкоўвацца толькі яму. І дае гарантыі, што ўдару нанесена ня будзе. Гучыць гэта так міратворча, але ён бярэ на сябе вельмі вялікія функцыі, якія яму ніхто не даваў.

На гэтай сустрэчы таксама было вырашана, што візавага рэжыму паміж Беларусьсю і Ўкраінай ня будзе, Беларусь зноў будзе, як і ў часы грузінскага канфлікту, уяўляць зь сябе канал бязьвізавага доступу на тэрыторыю Расеі грамадзянаў краіны, зь якой у Расеі ўсталяваны візавы рэжым. Ёсьць і эканамічныя пытаньні, Лукашэнка імкнецца заняць усе нішы, якія вызваляюцца ў эканоміцы Ўкраіны ад расейскага ўплыву. Але самае галоўнае – гэта доступ да Эўропы, дыялёг з Эўропай, ён размаўляе цяпер з Турчынавым як з прадстаўніком Эўропы. Гэта прамы дыялёг, прамы доступ без пасярэднікаў.

Марыянэтка ці здраднік?

Дракахруст: Як наагул можна ахарактарызаваць пазыцыю афіцыйнага Менску ў расейска-ўкраінскім крызісе? Валер Карбалевіч мяркуе, што Лукашэнка цалкам салідарызаваўся (добраахвотна ці пад прымусам) з расейскай пазыцыяй, на думку Андрэя Суздальцава Лукашэнка ўваткнуў нож у сьпіну Расеі. Якія аргумэнты на карысьць гэтых супрацьлеглых пазыцый?

Суздальцаў: Цяжкая была праблема тут у Маскве, я быў у курсе гэтых падзеяў. Расея працягвае аказваць велізарную падтрымку Беларусі – датацыямі, крэдытамі і г.д. І для тых, хто выступаў за працяг падтрымкі, было трэба, каб Лукашэнка сказаў ня проста тое, што Крым дэ факта ўвайшоў у склад РФ, а каб ён прызнаў крымскі рэфэрэндум. Ён не прызнаў яго дагэтуль. Права народу Крыму на самавыяўленьне ён не прызнаў. Такая дваістая пазыцыя Лукашэнкі падрывала пазыцыі яго лябістаў у Расеі. Яны атрымліваюць «адкаты» з усіх гэтых датацыяў Беларусі.

Падтрымка Лукашэнкі, зразумела, адыгрывала ролю больш сымбалічную. Зразумела, што Расея нясе 99.99% усіх выдаткаў крымскай эпапэі. Я сачыў за сытуацыяй, калі на поўдні Беларусі спрабавалі разьмясьціць расейскія самалёты. З боку Лукашэнкі было жорсткае супрацьстаяньне. Калі сваю пазыцыю ўсё ж праламілі, гэтым займаўся асабіста Пуцін, Лукашэнка памяняў фронт і пачаў казаць, што ён выступае за гэтае разьмяшчэньне. Беларусь паводзіла сябе не па-саюзьніцку. І была сытуацыя, якая ўжо мела месца падчас расейска-грузінскага канфлікту, калі частка саюзнай дзяржавы прызнае Абхазію і Паўднёвую Асэтыю, а другая частка падтрымлівае рэжым у Грузіі.

Дракахруст: Андрэй, калі браць досьвед Заходняга альянсу, то можна прывесьці прыклады, калі і там ня ўсе стаяць па стойцы «зважай».

Суздальцаў: Вы ўсё правільна гаворыце, але ёсьць маленькі нюанс, зьвязаны з тым, ці зможа беларуская дзяржава існаваць без расейскай падтрымкі. Зразумела, што ня зможа. І калі ўзьнікае пытаньне аб новых ільготах, аб бязмытнай нафце, то адразу падымаецца крык аб «адзіным саюзьніку». А ёсьць вялікае пытаньне, ці наагул Лукашэнка саюзьнік Расеі. У гэтай сытуацыі я заяўляю, што ён не саюзьнік і што дапамагаць яму ня трэба. Такая вось у мяне вялікадзяржаўніцкая пазыцыя. Натуральна, што гэтую пазыцыю не падзяляе беларускае кіраўніцтва.

Дракахруст: А расейскае?

Суздальцаў: Расейскае таксама не падзяляе. У расейска-ўкраінскім канфлікце беларускі бок выкручваецца немаведама як. Ніякага даручэньня Пуціна Лукашэнку размаўляць з Турчынавым няма і быць ня можа. Сьмешна – пра што размаўляць з уладай, якой засталося 2 месяцы да выбараў? Гэта чыстая імправізацыя Лукашэнкі, які робіць выгляд, што яму ў любы момант адкрыты доступ у Крэмль. Ён заўсёды так рабіў на міжнароднай арэне.

Дракахруст: Валер, вы чулі аргумэнты Андрэя. Вы напісалі, што Лукашэнка амаль што марыянэтка, а Андрэй кажа, што здраднік. Як можна быць і марыянэткай і здраднікам?

Карбалевіч: Пазыцыя Беларусі адносна расейска-ўкраінскага канфлікту зрабіла пэўную эвалюцыю. На самым пачатку можна было лічыць, што Беларусь заняла пазыцыю хутчэй у падтрымку Ўкраіны, калі Макей у інтэрвію заявіў, што выступае за тэрытарыяльную цэласнасьць Украіны. Калі меркаваць з афіцыйных заяваў Лукашэнкі, то яны даволі супярэчлівыя. У мінулую нядзелю, калі Лукашэнка адказваў на пытаньні журналістаў на выбарчым участку, ягоныя адказы выглядалі як прарасейскія. Ён казаў, што мы будзем з Расеяй, што Ўкраіна сама вінаватая ў тым, што страціла Крым, ён пагаджаўся ў тым, што да ўлады ва Ўкраіне прыйшлі прафашысцкія сілы. А інтэрвію Савіку Шустэру выглядала хутчэй як праўкраінскае, там акцэнты зьмясьціліся: Лукашэнка фактычна прызнаў, што ўсе заявы расейскіх мэдыяў пра тое, што ва Ўкраіне дыскрымінуюць і перасьледуюць расейцаў і расейскамоўных грамадзянаў – гэта хлусьня і няпраўда.

Але ў палітыцы больш важныя ня словы, а справы. А справы такія: у Беларусі зьявіліся расейскія самалёты ў момант вострага вайсковага расейска-ўкраінскага супрацьстаяньня. У ААН Беларусь прагаласавала супраць тэрытарыяльнай цэласнасьці Ўкраіны ў падтрымку Расеі, пра што, дарэчы, беларускія дзяржаўныя мэдыі не паведамілі беларускаму грамадзтву. Таму, калі глядзець на балянс словаў і справаў, то Беларусь больш схіляецца на бок Расеі, хоць гэта і не зусім адпавядае беларускім нацыянальным інтарэсам. А што рабіць, калі ёсьць велізарная залежнасьць ад Расеі і трэба выконваць тое, што патрабуе Расея.

Дракахруст: Андрэй, вы ня згодны з тэзай Валерыя пра балянс?

Суздальцаў: Часткова згодны. Пазыцыя сапраўды мянялася. Напачатку Лукашэнка сапраўды займаў вельмі жорсткую праўкраінскую пазыцыю, прызнаў фактычна адразу ўлады ў Кіеве. Потым ён стаў адхіляцца ад гэтай пазыцыі пад ціскам Масквы. Масква рабіла жорсткі ціск, я таму сьведка. Сказаць, што ён марыянэтка, нельга, ён адбіваўся, ён хацеў пагуляцца на гэтым канфлікце.

«Кіеў бамбілі, нам абвясьцілі...»

Дракахруст: Дыпляматычная пазыцыя Менску дапускае розныя інтэрпрэтацыі. Але што здаецца відавочным, дык гэта тое, што зараз робіцца больш шчыльным вайсковае супрацоўніцтва паміж Менскам і Масквой. У сувязі з гэтым – наколькі імавернымі вам падаюцца апэрацыі расейскай арміі (магчыма, і з удзелам беларускіх вайскоўцаў) адносна Ўкраіны з тэрыторыі Беларусі? Сам Лукашэнка такі варыянт адмаўляе, паводле Турчынава менавіта гэта яму сказаў кіраўнік Беларусі пры сустрэчы. Але ў жыцьці рознае бывае: сёньня паабяцаў – заўтра выканаць абяцанае ня змог.

Зразумела, што гэта ўмоўнасьць унутры ўмоўнасьці: невядома, ці прыме Расея рашэньне пра вайсковую апэрацыю. Але калі так, то нягледзячы на словы Лукашэнкі ці застаецца магчымасьць удару па Ўкраіне зь Беларусі?

Суздальцаў: Так, вядома, застаецца. Расея ня зробіць ані кроку першай. Зараз войскі, сканцэнтраваныя на мяжы з Украінай, пачынаюць пакрысе адводзіць. Была перасьцярога, што кіеўскае кіраўніцтва кінецца на злом галавы ў нейкую правакацыю, калі завяршалася сытуацыя вакол Крыму. Зараз крымская эпапэя скончаная, гэтыя войскі ня надта патрэбныя, напружанасьць зьнізілася.

Але ёсьць адчуваньне, што канфлікт можа быць. За апошнія два тыдні ўкраінцы здолелі шмат зрабіць, яны здолелі перадысьлякаваць свае ўзброеныя сілы, найперш бронетанкавыя часткі, на ўсходнюю мяжу Ўкраіны з Расеяй. І на паўночна-ўсходнюю мяжу. Сумская вобласьць на мяжы з Расеяй уражаная колькасьцю ўкраінскіх танкаў. Я размаўляў зь людзьмі, якія адтуль прыехалі. І Расея натуральна таксама падцягнула свае войскі. Але паўночная мяжа, зь Беларусьсю, не прыкрытая.

Магчымасьць правакацыі ня зьнікла, але зараз яна меншая па нашых ацэнках. Зараз у Кіеве будзе вялікая разборка паміж пераможцамі. І размова ня толькі пра перадвыбарчую кампанію, размова ідзе пра разборкі зь Ярашам. Ім там будзе не да Масквы.

Дракахруст: На ўсходняй мяжы Ўкраіны сканцэнтраваныя і дэсантныя сілы, і пяхота. У Беларусі зьявілася расейская авіягрупоўка. Была інфармацыя пра тое, што нібыта пскоўская парашутна-дэсантная дывізія зьбіраецца на вучэньні ў Беларусь. Але такімі сіламі хіба можна нанесьці сур'ёзны ўдар? Я не спэцыяліст у ваеннай сфэры, але мне здаецца, што гэтага малавата, што з ваеннага пункту гледжаньня трэба ці перакінуць больш войскаў ці выкарыстаць беларускае войска, калі атрымаецца пераканаць Лукашэнку.

Суздальцаў: Беларускага войска як такога няма. Апошнія вучэньні, якія былі праведзеныя на тэрыторыі Беларусі і ў Калінінградзкай вобласьці РФ, паказалі, што гэта ня войска, яно горш аснашчанае і менш баяздольнае, чым украінскае. Пра беларускае войска забудзьцеся і нават не размаўляйце. Авіягрупоўка ў Беларусі ў выпадку вайны забясьпечыла б велізарны посьпех. Трэба ўлічваць, што асноўныя больш менш баяздольныя ўкраінскія авіяцыйныя часткі знаходзяцца ў раёне Кіева і Палтавы. Гэта якраз поле паветранага бою. Магчымасьці авіяцыйнага ўдару велізарныя. Адзін сучасны бамбардзіроўшчык, які ёсьць на ўзбраеньні расейскай арміі, трымае фронт 600 кілямэтраў. Можаце сабе ўявіць, што ён можа нарабіць. Гэта быў бы магутны ўдар у сьпіну асноўнай групоўцы ўкраінскіх войскаў і ўсё б скончылася на працягу сутак.

Украінскае кіраўніцтва, у тым ліку і Турчынаў, разумеюць, што гэта была б вайна на працягу некалькіх гадзінаў са зьнішчэньнем усёй баяздольнай украінскай авіяцыі ўключна з гелікоптэрамі. Трэба сказаць, што Расея мае для гэтага магчымасьці. Армія расейская рэфармаваная, адмабілізаваная, яна мае баяздольны асабовы склад, які імкнецца ў бой. Атрымліваецца, што пагроза рэальная.

Турчынаў прыляцеў да Лукашэнкі з галоўным пытаньнем – ці чакаць зь Беларусі нападу. Лукашэнка яго абнадзеіў, што ніякага ўдару з поўначы ня будзе. Варта сказаць, што ніхто яго на такія заявы не ўпаўнаважваў. Хаця ён сказаў правільна, таму што Расея не будзе наносіць удар першая.

Дракахруст: Валер, як вы ацэньваеце імавернасьць удару па Ўкраіне з поўначы? І пракамэнтуйце словы Андрэя, што Лукашэнку ніхто не ўпаўнаважваў заяўляць, ці будзе нехта наносіць удар з тэрыторыі сувэрэннай дзяржавы, якой ён кіруе?

Карбалевіч: Я лічу, што калі пачнецца сапраўдная вайна, то выкарыстаньне Расеяй Беларусі цалкам рэальнае. Невыпадкова, што зьявіліся самалёты. Калі стрэльба вісіць на сьцяне, то яна заўсёды можа стрэліць. Я думаю, што ў гэтым выпадку сапраўды згоды Лукашэнкі ніхто пытаць ня будзе. Вы глядзіце, як хутка і рашуча Расея ўламала яго на зьяўленьне гэтых самалётаў. Я думаю, што калі сытуацыя будзе больш крызысная і канфліктная, то ізноў жа пытаць у Лукашэнкі ніхто ня будзе, бо гэтая авіягрупа падпарадкоўваецца непасрэдна расейскім генэралам і яна будзе выконваць загады расейскіх генэралаў, не пытаючы дазволу на тое, што скажа Лукашэнка. Таму тыя заявы, тыя запэўніваньні, якія Лукашэнка даваў кіраўніку Ўкраіны, магчыма, і сапраўды шчырыя, бо ён асабіста насамрэч не хацеў бы, каб Расея выкарыстоўвала Беларусь у гэтым канфлікце, але калі канфлікт пачнецца, то Беларусь настолькі ўвязла ў расейскай залежнасьці, што сапраўды ніхто яго пытаць ня будзе.

Дракахруст: Андрэй, а ці гэта сапраўды так? Я ўсё ж такі дазволю сабе гістарычныя прыклады розных часоў. У 2003 годзе Турэччына адмовілася ўдзельнічаць у апэрацыі кааліцыі на чале з ЗША супраць Іраку. І ЗША давялося дзейнічаць ня вельмі зручным чынам праз Кувэйт. А Турэччына нават не дазволіла карыстацца для ваенных апэрацый сваёй паветранай прасторай, наколькі я памятаю. Калі прыгадаць Другую сусьветную вайну, гішпанскага дыктатара Франка, то да ўлады яму дапамагалі прыйсьці і Нямеччына, і Італія, а ў вайне ён ня ўдзельнічаў. Расейскія самалёты знаходзяцца на беларускай тэрыторыі, гэта ўсё ж такі сувэрэнная краіна. І для іх выкарыстаньня так вось і ня трэба спытаць «мясцовае» кіраўніцтва?

Суздальцаў: Не, ня трэба. Беларусь знаходзіцца ў АДКБ і ў саюзнай дзяржаве. Адзін з галоўных прынцыпаў саюзнай дзяржавы – гэта вайскова-тэхнічнае супрацоўніцтва. Ёсьць адзіная групоўка ўзброеных сілаў, якой вельмі хваліўся Лукашэнка, з адзінай сыстэмай СПА. Ёсьць велізарныя датацыі, нафта, газ, якія ідуць у Беларусь. У выпадку, калі пачнецца сапраўдны канфлікт, калі будуць ахвяры, а Беларусь паспрабуе ў чарговы раз ехаць у чужым абозе – гэтага не даруюць. Бо гэта вайна. Калі Лукашэнка будзе пярэчыць, то ў лепшым выпадку проста спыняць усе пастаўкі.

У Крыме зараз поўна прадстаўнікоў беларускага дзяржаўнага бізнэсу, якія спрабуюць нешта адхапіць. Рэфэрэндум не прызнаюць, а марадзёрствам на чужым заваяваным полі займаюцца.

Дракахруст: Андрэй, удакладніце: вы маеце на ўвазе, што Лукашэнку пераканаюць у тым, што трэба даць згоду, ці яму проста паведамяць?

Суздальцаў: Яго проста паставяць перад фактам.

Дракахруст: Вы прыгадалі пра АДКБ. Але гэта абарончы блёк. Здаецца, на Расею і Беларусь ніхто не нападае. Ці я памыляюся?

Суздальцаў: Яшчэ раз паўтару – у канфлікце, які зараз выглядае менш імаверным, Расея б ня выступіла першай. Калі была б правакацыя з боку Ўкраіны, Расея б выступіла. Але такая ўкраінская правакацыя была б нападам на АДКБ. А тады будзе іншая размова з Лукашэнкам.

Якімі будуць дачыненьні Эўропы з «не апошнім дыктатарам» кантынэнту?

Дракахруст: Якія ў цяперашняй сытуацыі пэрспэктывы паляпшэньня адносінаў паміж Беларусьсю і Захадам? Як сказаў прэзыдэнт Беларусі ў інтэрвію Савіку Шустэру, зараз ужо ня ён – апошні дыктатар Эўропы. Да таго ж калі ў Эўропу вяртаецца «халодная вайна», то, магчыма, знойдзецца і месца для сучаснай рэінкарнацыі Чаўшэску, які за некалькі крокаў убок ад палітыкі савецкага Крамля заслужыў добразычлівае стаўленьне Захаду.

Суздальцаў: Я бачу, што працэс аднаўленьня дыялёгу працягваецца. Галоўная стаўка Лукашэнкі зробленая на чэмпіянат сьвету па хакеі. Гэта ўвогуле гучыць дзіўнавата ў міжнародных адносінах, але Лукашэнка хапаецца за любы варыянт. Ён марыць вярнуцца да балянсаваньня паміж Усходам і Захадам, што задавальняла і бальшыню ўладнай клясы Беларусі, і насельніцтва. Атрыманьне дывідэндаў з абодвух бакоў утрымлівала яго ўладу. Ён марыць да гэтага вярнуцца, велізарная залежнасьць ад Расеі яго прыгнятае. Тым больш зараз, калі ён бачыць, што Масква вырашае праблемы вельмі жорстка і хутка. Адсюль і ўвага да Кіева. Ён у Кіеве бачыць рэальны Эўразьвяз, Кіеў увайшоў у асацыяцыю з ЭЗ.

Зь іншага боку, мы бачым, што істотна зьменшылася крытыка Лукашэнкі з боку Захаду. Фактычна ідзе нябачны дыялёг у Варшаве, у Вільні, у іншых месцах, Макей выяжджае, сустракаецца з замежнымі дыпляматамі. Лукашэнка лічыць, што на працягу бліжэйшых двух месяцаў, асабліва пасьля ЧС па хакеі, ён выйдзе на адкрыты дыялёг з Эўропай, што дазволіць яму маніпуляваць рэакцыяй Масквы. У гэтым яго галоўнае выратаваньне.

Дракахруст: Андрэй, Валер у адным з сваіх блогаў выказаў думку, што перад Лукашенкам дзьверы ў Эўропу нібыта адчыняюцца, але ён сам ня надта хоча. Па-першае, Эўропа мае свае звычаі, свае патрабаваньні. Па-другое, ён убачыў, што ў адказ на дзеяньні Масквы ва Ўкраіне Эўропа фактычна нічога не зрабіла, што яна слабая. Таму збліжэньне зь ёй можа быць небясьпечным.

Суздальцаў: Правільна сказаў Валер. Напачатку крымскага крызісу Лукашэнка быў упэўнены на 100% у тым, што Маскву скамечаць. Адсюль была такая жорсткая пазыцыя ў сэнсе падтрымкі кіеўскага вэктару. Мяне гэта зьдзіўляе. Калі я меў зносіны з кіеўскімі калегамі, то яны мне казалі пра тое, што мы абавязаныя іх прызнаць. На маё пытаньне – чаму, яны адказвалі – таму што іх прызналі ЗША і Эўропа. На што я ім казаў, што з Масквы на ўсе гэтыя прызнаньні глядзяць зусім па-іншаму, што тое, што Ўкраіну прызналі ЗША і Эўропа – гэта яшчэ не канец сьвету. Мы над гэтым проста сьмяемся. Дык вось гэтая пазыцыя Лукашэнкі – гэта характэрная пазыцыя ўсходнеэўрапейскай эліты.

Ён лічыў, што ЗША і Эўропа Маскву скамечаць. Масква так не лічыла. І калі ён зразумеў, што нічога асабліва кепскага Масква за свае дзеяньні ў Крыме не атрымае ад Захаду, ён тут жа спрабаваў памяняць фармат – пачаліся размовы пра тое, што Крым сышоў, што гэта факт, што ўкраінцы самі не ваявалі за Крым.

Лукашэнка выдатна разумее ЭЗ, ведае яго слабасьці, ведае яго падатлівасьць, ведае, што ўсе дэкляраваныя каштоўнасьці забываюцца, калі неабходна прымаць канкрэтныя палітычныя рашэньні. Гэта вельмі цынічны падыход. І ён размаўляе з ЭЗ на мове цыніка, маўляў, вы нікуды не падзенецеся, таму я для вас – бэнзакалёнка. Менавіта Беларусь зьяўляецца бэнзакалёнкай, гэта той самы ручаёк больш менш танных нафтапрадуктаў, якія паступаюць у ЭЗ, і ад якога Эўразьвяз ні пры якіх умовах не адмовіцца. Мы гэта ўсе бачылі падчас увядзеньня санкцый супраць Беларусі.

Дракахруст: Валер, і якая ваша ацэнка? З улікам усіх фактараў – і таго, што ў сьвет вяртаюцца норавы «халоднай вайны», калі больш глядзяць, што дыктатары робяць на міжнароднай арэне, а не ў сябе дома, і з улікам таго, што, як вы ў блогу напісалі, Лукашэнка глядзіць, хто моцны, хто можа іншаму даць па зубах. Якая раўнадзейная гэтага балянсу?

Карбалевіч: Я лічу, што цяпер спроба балянсаваньня між Захадам і Расеяй – сцэнар ня вельмі верагодны, бо пакуль што афіцыйны Менск ня вельмі імкнецца да такога балянсаваньня. Я нагадаю, што ў 2008 годзе беларускі рэжым атрымаў бонусы ад Захаду, бо зрабіў рэальны крок насуперак расейскай палітыцы – не прызнаў незалежнасьць Абхазіі і Паўночнай Асэтыі. А цяпер афіцыйны Менск робіць амаль усё, што патрабуе Масква, бо залежнасьць Беларусі ад Расеі моцна ўзрасла ў параўнаньні з 2008 годам.

А другі момант – гэта тое, што антызаходні трэнд ня толькі не зьмяншаецца ў Менску, але, здаецца, узмацняецца. У супрацьстаяньні Расеі і Захаду Лукашэнка выступае на баку Расеі і нават штучна дэманізуе Захад. Лукашэнка ў гэтым канфлікце ўбачыў, што перамагае Расея, і паставіў на моцнага. Навошта ставіць на слабага? Тым больш, што залежнасьць ад Расеі значна большая.