У 1972 годзе ў Менску нарадзіўся мільённы жыхар, а на МТЗ быў выпушчаны мільённы трактар. Трактар, вядома, рэч значна карысьнейшая і прыгажэйшая за чалавека, прынамсі, у сучаснай мадыфікацыі апошняга... Але часам у гэтым завочным двубоі магчымыя свае неспадзяванкі. Падзея на менскім трактарным не прынесла нічога, апрача законнай гордасьці і заслужаных прэміяльных. А вось тое, што адбылося ў 1972 у менскай радзільні нумар шэсьць, мела сваім наступствам амаль неверагоднае: Менск як горад-мільёньнік пачаў прэтэндаваць на ўласны мэтрапалітэн.
У канцы сьнежня 1976 году ў Маскве далі дазвол на будаўніцтва, а ўжо 16 чэрвеня 1977 у раёне парку Чалюскінцаў была забітая першая свая. Першую лінію менскага мэтро плянавалі зрабіць за восем гадоў — але нягледзячы на тое, што горад адчайна супраціўляўся ўсімі сваімі сутарэньнямі, нябачнымі рэчкамі і культурнымі слаямі, справа ішла досыць гладка: Менск атрымаў падземку на год раней. І вось 26 чэрвеня 1984 пакатацца на «мятро» пад зямлю першымі, як водзіцца, спусьціліся інфэрнальныя ўладары БССР. Хто там кіраваў у той час сіламі пекла? Мікалай Мікітавіч Сьлюнькоў? Ды Іван Яўцеевіч Палякоў? Ды яшчэ, мусіць, паўсотні кіраўнікоў меншага калібру — і кожны, як стрэлка компаса на магнітны полюс, чуйна азіраецца на ўсход. Аднак заданьне выкананае на выдатна. Кампанія трапіла ў царства Аіда на плошчы Перамогі і праехала па ўсіх васьмі станцыях. Падземны Менск стомлена назіраў за ўзбуджанымі чалавечымі тварамі — як замучаны ўколамі паддосьледны асілак. «Ты цяпер ня проста горад...» Менск быў прынесены ў ахвяру мэтро — у яго сьцякла ўся памяць.
Празь некалькі дзён, 30 чэрвеня ўсё стала на свае месцы — уладары вярнуліся ў свае чорныя волгі, а падземку адчынілі для паспалітага люду. Наверсе адразу зрабілася вальней — да пары; да пары вольна было і ўнізе... Цяпер менскае мэтро ў гадзіны пік ёсьць оргіяй цела і духу, звальным грахом пасажырапатоку, і ў ім сваю прыналежнасьць да чалавечага роду адчуваеш так востра-пякуча, як, мусіць, нідзе больш — нават на пляжы і ў лазьні. Я ня памятаю дакладна, калі ўпершыню праехаўся на мэтро — але засталіся два яркія ўспаміны: на ім каталіся, як на атракцыёне, тудэма-сюдэма і назад, і так раз за разам, гадзіну ці нават дзьве. А яшчэ гэтыя нейкія яркія, навюткія медзякі, па пяць капеек, ці што: іх чамусьці запомнілі і далоні, і вочы.
З будаўніцтвам мэтро кожны горад пачынае жыць у двух вымярэньнях — і тое, падземнае, робіць яго жыхароў няўлоўнымі ценямі, якія рухаюцца так павольна, як могуць дазволіць сабе толькі тыя, хто нырнуў у вечнасьць. Мэтро зрабілася патрэбай: патрэбай пакінуць сваю прызначаную для верхняга сьвету абалонку, скінуць скуру, зрабіцца земнаводным. А яшчэ мэтро ёсьць патрэбаю ў нары — або ў мэтамарфозе. Кожны раз, спускаючыся на нейкую з падземных станцый, жыхар гораду нібы на нейкі час памірае — каб уваскрэснуць на іншай лініі, каб выйсьці там, дзе «Няма ўваходу». Жэтон, які падае ў рот тэрміналу — нашая плата Харону. Кожны раз, калі едзеш у мэтро, не пакідае адчуваньне ўласнага раздваеньня — нібы там, наверсе, застаўся твой двайнік, які цяпер брыдзе, бяжыць, крочыць, рухаецца, едзе — у таксі, маршрутцы, концы, катафалку аўтобуса, у тралейбуснай гойданцы, у трамвайным трымценьні.
Стоячы з табой на плятформе канцавой станцыі, пад небам у зорках, Miensk in the sky with diamonds, у чаканьні апошняга цягніка — люблю гэты горад.
У канцы сьнежня 1976 году ў Маскве далі дазвол на будаўніцтва, а ўжо 16 чэрвеня 1977 у раёне парку Чалюскінцаў была забітая першая свая. Першую лінію менскага мэтро плянавалі зрабіць за восем гадоў — але нягледзячы на тое, што горад адчайна супраціўляўся ўсімі сваімі сутарэньнямі, нябачнымі рэчкамі і культурнымі слаямі, справа ішла досыць гладка: Менск атрымаў падземку на год раней. І вось 26 чэрвеня 1984 пакатацца на «мятро» пад зямлю першымі, як водзіцца, спусьціліся інфэрнальныя ўладары БССР. Хто там кіраваў у той час сіламі пекла? Мікалай Мікітавіч Сьлюнькоў? Ды Іван Яўцеевіч Палякоў? Ды яшчэ, мусіць, паўсотні кіраўнікоў меншага калібру — і кожны, як стрэлка компаса на магнітны полюс, чуйна азіраецца на ўсход. Аднак заданьне выкананае на выдатна. Кампанія трапіла ў царства Аіда на плошчы Перамогі і праехала па ўсіх васьмі станцыях. Падземны Менск стомлена назіраў за ўзбуджанымі чалавечымі тварамі — як замучаны ўколамі паддосьледны асілак. «Ты цяпер ня проста горад...» Менск быў прынесены ў ахвяру мэтро — у яго сьцякла ўся памяць.
Празь некалькі дзён, 30 чэрвеня ўсё стала на свае месцы — уладары вярнуліся ў свае чорныя волгі, а падземку адчынілі для паспалітага люду. Наверсе адразу зрабілася вальней — да пары; да пары вольна было і ўнізе... Цяпер менскае мэтро ў гадзіны пік ёсьць оргіяй цела і духу, звальным грахом пасажырапатоку, і ў ім сваю прыналежнасьць да чалавечага роду адчуваеш так востра-пякуча, як, мусіць, нідзе больш — нават на пляжы і ў лазьні. Я ня памятаю дакладна, калі ўпершыню праехаўся на мэтро — але засталіся два яркія ўспаміны: на ім каталіся, як на атракцыёне, тудэма-сюдэма і назад, і так раз за разам, гадзіну ці нават дзьве. А яшчэ гэтыя нейкія яркія, навюткія медзякі, па пяць капеек, ці што: іх чамусьці запомнілі і далоні, і вочы.
З будаўніцтвам мэтро кожны горад пачынае жыць у двух вымярэньнях — і тое, падземнае, робіць яго жыхароў няўлоўнымі ценямі, якія рухаюцца так павольна, як могуць дазволіць сабе толькі тыя, хто нырнуў у вечнасьць. Мэтро зрабілася патрэбай: патрэбай пакінуць сваю прызначаную для верхняга сьвету абалонку, скінуць скуру, зрабіцца земнаводным. А яшчэ мэтро ёсьць патрэбаю ў нары — або ў мэтамарфозе. Кожны раз, спускаючыся на нейкую з падземных станцый, жыхар гораду нібы на нейкі час памірае — каб уваскрэснуць на іншай лініі, каб выйсьці там, дзе «Няма ўваходу». Жэтон, які падае ў рот тэрміналу — нашая плата Харону. Кожны раз, калі едзеш у мэтро, не пакідае адчуваньне ўласнага раздваеньня — нібы там, наверсе, застаўся твой двайнік, які цяпер брыдзе, бяжыць, крочыць, рухаецца, едзе — у таксі, маршрутцы, концы, катафалку аўтобуса, у тралейбуснай гойданцы, у трамвайным трымценьні.
Стоячы з табой на плятформе канцавой станцыі, пад небам у зорках, Miensk in the sky with diamonds, у чаканьні апошняга цягніка — люблю гэты горад.
