Кнігазнавец і культуроляг Алесь Суша прэзэнтаваў у Нацыянальнай бібліятэцы адразу тры кнігі пра Францыска Скарыну. Яны называюцца «Чалавек сьвету», «Чалавек-энцыкляпэдыя» і «Чалавек-легенда».
Выданьні выйшлі ў сэрыі «Беларуская дзіцячая энцыкляпэдыя», у іх зьмяшчаецца раней невядомая інфармацыя пра жыцьцё беларускага першадрукара.
«Самым нечаканым адкрыцьцём для мяне ў гэтым выданьні зьяўляецца вэрсія пра тое, што Францыск Скарына мог быць дывэрсантам ці агентам зьнешняй дывэрсійнай службы ВКЛ, выконваць даручэньні вышэйшых дзяржаўных і царкоўных колаў ВКЛ і Польскай Кароны», — сказаў Алесь Суша.
У адной з кніг больш падрабязна апавядаецца пра кёнігсбэрскі пэрыяд жыцьця Скарыны — 1530 год.
Яшчэ адна недасьледаваная тэма ў жыцьці Францыска Скарыны — наведваньне першадрукаром Вітэнбэргу, дзе ён уключыўся ў дыскусію з Марцінам Лютэрам. На думку Алеся Сушы, роля Скарыны ў працэсе Рэфармацыі заслугоўвае асобных разваг і пытаньняў.
У сваіх кнігах Алесь Суша разбурае міт пра Скарыну-мастака:
«Ажно да 90-х гадоў Скарыну спрабавалі раскрыць як мастака, знайсьці ў яго гравюрах славянскія тыпы, „цьвяток радзімы васілька“. І знаходзілі, і абаранялі дысэртацыі. Нам пашчасьціла знайсьці яго гравюры зь яго першай кнігі, з „Псалтыра“, якія выкарыстоўваліся і ў іншых, чэскіх выданьнях. А ў выданьнях віленскага пэрыяду, у „Малой падарожнай кніжыцы“ знаходзім гравюры, якія друкаваліся ў Нюрнбэргу, у „Сусьветнай хроніцы“ Гартмана Шэдэля. Мастаком Скарына, верагодна, ня быў. Ён быў ідэолягам, перакладчыкам, выдаўцом, а ня майстрам, які рэзаў гравюры на дрэве. Гэта таксама трэба разумець, каб не ствараць новых мітаў», — сказаў Алесь Суша.
Кнігі пра Францыска Скарыну раскупілі вокамгненна. Такога ажыятажу на кнігі, паводле словаў Ларысы Языковіч, галоўнага рэдактара выдавецтва «Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі», яна ня памятае з часоў выданьня энцыкляпэдыі ВКЛ у трох тамах. Верагодна, што ў наступным годзе наклад дадрукуюць, але замест трох кніг будзе адна.
Новая сэрыя мае посьпех сярод школьнікаў і іхніх бацькоў. Кнігі напісаныя простай, зразумелай мовай. Яны зьмяшчаюць кароткія артыкулы, прысьвечаныя жыцьцяпісу Францыска Скарыны. Такі фармат, паводле словаў аўтара, адпавядае новым формам мысьленьня.
У кнігах больш за 300 ілюстрацыяў. Некаторыя — на паласу ці на разварот. Шмат якія раней не публікаваліся. Напрыклад, вэнэцыянская Біблія, зь якой Скарына рабіў пераклад. Таксама багата фатаздымкаў, якія рабіў сам аўтар, працуючы над выданьнямі Скарыны ў розных краінах сьвету.
«За апошнія гады давялося папрацаваць у бібліятэчных зборах Беларусі, Расеі, Украіны, Літвы, Польшчы, Латвіі, Вялікай Брытаніі ды Чэхіі. На жаль, беларусы недастаткова працуюць з замежнымі крыніцамі, дзякуючы якім яшчэ магчымыя пэўныя адкрыцьці. Таксама неабходна зьвярнуцца да працы па ўшанаваньні Францыска Скарыны як у Беларусі, гэтак і за мяжою. Помнікаў Шаўчэнку, па падліках украінцаў, больш за тры тысячы. А помнікаў Скарыну — толькі пара дзясяткаў, пераважная большасьць іх знаходзіцца ў Беларусі», — сказаў Алесь Суша.
