7–9 верасьня ў Варшаве адбылася канфэрэнцыя, на якой быў створаны Беларускі інстытут тэатру (БІТ). У канфэрэнцыі паўдзельнічалі (онлайн і офлайн) каля 50 дзеячоў і дзяячак беларускай тэатральнай супольнасьці. Вынікам імпрэзы стаў падпісаны мэмарандум.
Анжаліка Крашэўская — прадстаўніца ініцыятыўнай групы «Беларускае тэатральнае кам’юніці», была дырэктаркай Цэнтру візуальных і выканаўчых мастацтваў «Art Corporation», дырэктаркай кінафэстывалю «Лістапад», арт-дырэктаркай Міжнароднага тэатральнага форуму «ТЕАРТ».
«На фоне 2020-га году мы аб’ядналіся ў „Беларускае тэатральнае кам’юніці“ і дапамагалі тым, хто застаўся і тым, хто зьехаў, думалі, што ім рабіць. Гісторыя трансфармавалася, і ад беларускага „камʼюніці“ мы перайшлі да наступнага кроку — стварэньня інстытуту», — кажа Анжаліка Крашэўская.
Анжаліка дадае, што шмат краін Усходняй Эўропы маюць такія інстытуцыі, яны пачыналіся са збору і фармаваньня архіву.
«Пакуль гэта ідэя стварэньня інстытуту, але важна сфармуляваць задачы, якія мы можам выконваць тут і цяпер. Першы крок — гэта акурат збор інфармацыі, архіваваньне, дасьледаваньне. Такая інстытуцыя можа быць цяпер у лятучым фармаце, а празь нейкі час яна „апусьціцца“ на тую тэрыторыю, на якой павінна быць».
БІТ таксама будзе займацца папулярызацыяй беларускага тэатру, стварэньнем умоваў для разьвіцьця беларускіх прафэсіяналаў у выканальніцкіх мастацтвах.
«Важна ўваходзіць у міжнародную тэатральную сетку»
Анжаліка пералічвае пытаньні, якія трэба вырашыць, каб запусьціць Інстытут.
«Нейкая частка людзей — у Беларусі, нейкая раскіданая за межамі. Складанае пытаньне — дагрукацца да патэнцыйных донараў, знайсьці крыніцы фінансаваньня. Бо дагэтуль каманда тры гады валянтэрыла, выконвала праекты, дапамагала беларускім тэатральным дзеячам у рэзыдэнцыях, стажах, праграмах, прэзэнтацыях, каб зьвяртаць увагу, што мы жывыя нягледзячы ні на што».
Сёньня ёсьць магчымасьць выконваць маленькія праекты, якія будуць падмуркам будучага інстытуту, кажа Анжаліка. Замежныя тэатральныя інстытуцыі і дзеячы гатовыя дапамагаць разьвівацца беларускай тэатральнай сфэры.
«Ёсьць міжнародная тэатральная сетка, у яе таксама важна ўваходзіць. Важна пра сябе нагадваць. Мы шукаем і знаходзім падтрымку, праўда, пакуль яна толькі ў фармальным пляне: „Мы гатовыя дапамагаць, кансультаваць, думаць над сумеснымі праектамі“».
«Ня быць хатай з краю»
Анжаліка заўважае, што беларускія дзеячы культуры заўсёды зьвярталіся да Польскага інстытуту, Інстытуту Гётэ, але ў самой Беларусі не было магчымасьці пазнаёміцца з тэатрамі іншых краін.
«Таму, каб сыстэмна займацца гэтай працай, неабходны інстытут як арганізацыя, а не як валянтэрскі рух ці ініцыятыва. Тут важныя сыстэмнасьць, спадчына, папулярызацыя, прасоўваньне і захаваньне. Мы павінны сабраць сьведчаньні тэатральнай гісторыі, якая ёсьць у Беларусі, захаваць нейкія рэчы, якія ўзьнікалі, узьнікаюць і будуць узьнікаць, і перадаць гэта далей».
Анжаліка дадае, што зараз не трэба дзяліць тэатар на эмігранцкі і беларускі.
«Дыскусійнае пытаньне: як назваць тэатар у эміграцыі? Гэта беларускі тэатар альбо тэатар, які знаходзіцца ў пераходным пэрыядзе? Можна толькі назіраць, што адбываецца. Але вельмі важна для беларускіх тэатральных дзеячоў ня быць адасобленымі, не кіравацца прынцыпам „мая хата з краю“. Яны павінны выкарыстоўваць магчымасьці сытуацыі, у якой яны апынуліся, зразумець той эўрапейскі тэатар, які ёсьць побач зь імі».
