Гэтыя словы прагучалі напярэдадні ў англамоўным інтэрвію прэзыдэнта Чэхіі Пэтра Павэла для Радыё Свабода і выклікалі вялікі рэзананс у расейскамоўным асяродзьдзі ў Чэхіі, а таксама бурную рэакцыю расейскай прапаганды.
Пэтру Павэлу, у прыватнасьці, задалі наступнае пытаньне (на 20:00 у відэа): «Як вы ставіцеся да грамадзян Расеі, якія жывуць у Эўропе і сьцьвярджаюць, што яны не падтрымліваюць пазыцыю Крамля? Ці дазволяць ім працягваць візы і віды на жыхарства? Ці павінны быць дадзеныя студэнтам з Расеі магчымасьці для атрыманьня адукацыі і пабудовы кар’еры або бізнэсу ў Эўрапейскім Зьвязе?
Павэл адказаў:
«Я лічу, што, як і ў выпадку з шэрагам сусьветных канфліктаў у мінулым, падчас вайны меры бясьпекі ў дачыненьні да расейскіх грамадзян павінны быць больш строгімі, чым у звычайны час. Так што за ўсімі грамадзянамі Расеі, якія жывуць у заходніх краінах, трэба сачыць значна больш пільна, чым раней, таму што яны грамадзяне нацыі, якая вядзе агрэсіўную вайну. Мне можа быць шкада гэтых людзей, але ў той жа час, калі мы азірнёмся назад, у часы, калі пачалася Другая сусьветная вайна, — тады ўсё японскае насельніцтва, якое жыло ў Злучаных Штатах, таксама знаходзілася пад строгім рэжымам назіраньня. Гэта проста цана вайны».
«Калі вы кажаце „пад рэжымам назіраньня“, што менавіта вы маеце на ўвазе?» — удакладніў інтэрвіюер.
«Я маю на ўвазе знаходжаньне пад пільнай увагай спэцслужбаў», — растлумачыў прэзыдэнт.
У гады Другой сусьветнай вайны ўлады ЗША інтэрнавалі ня менш за 125 тысяч асоб японскага паходжаньня, у тым ліку дзясяткі тысяч японцаў, якія былі грамадзянамі ЗША, у «вайсковыя цэнтры перамяшчэньня», якія цяпер многія называюць канцэнтрацыйнымі лягерамі. З 1948 году ЗША выплачвалі кампэнсацыі вязьням лягераў, якія выжылі, а ў канцы 1980-х афіцыйна выбачыліся перад імі.
Інтэрвію Пэтра Павэла працытавалі як многія сусьветныя СМІ, пачынаючы з Reuters і выданьня Politico, так і расейскія прапагандысты, у прыватнасьці канал Уладзіміра Салаўёва.
Прэсавая сакратарка прэзыдэнта Чэхіі Маркета Рэхакава пасьля інтэрвію ў пісьмовым камэнтары Радыё Свабода падкрэсьліла, што «Прэзыдэнт ніякім чынам ня меў на ўвазе інтэрнаваньне або які-небудзь перасьлед» расейскіх грамадзян.
Яна патлумачыла, што рэжым «пільнага назіраньня спэцслужбаў», пра які казаў прэзыдэнт Чэхіі, адносіцца не да кожнага чалавека, які зьяўляецца грамадзянінам РФ і жыве за мяжой, а «да тых, у каго ёсьць фактары рызыкі». Спасылка на японскіх грамадзян у Злучаных Штатах падчас Другой сусьветнай вайны, паводле яе слоў, «была зроблена Пэтрам Павэлам у кантэксьце таго, што абмежавальныя меры ў адносінах да грамадзян варожых краін не зьяўляюцца чымсьці новым і прымяняліся ў мінулым, хоць і больш жорстка» .
Аднак яна падкрэсьліла, што пераважная большасьць жыхароў Расеі сёньня падтрымліваюць прэзыдэнта Пуціна, агрэсію супраць Украіны і нават напады на цывільныя аб’екты ва Ўкраіне.
«У гэтых умовах было б поўным правалам нашых уласных сілавых структур і пагрозай бясьпецы нашых грамадзян, калі б гэтыя [сілавыя] службы не аддавалі павышанай увагі расейскай грамадзе, якая жыве ў нашай краіне», — растлумачыла прэсавая сакратарка Пэтра Павэла.
Расейцы — значная па велічыні дыяспара ў Чэхіі. У сакавіку 2022 году, калі пачалася вайна ва Ўкраіне, у Чэхіі знаходзілася больш за 46 тысяч грамадзян РФ (на 10 зь невялікім мільёнаў насельніцтва). Аднак варта ўлічыць, што гэта тычыцца толькі расейцаў, якія жывуць у Чэхіі па візах і дазволах на жыхарства, а тысячы расейцаў маюць чэскае грамадзянства на дадатак да расейскага.
У апошнія гады ў Чэхіі адбылося некалькі буйных скандалаў, зьвязаных зь дзейнасьцю расейскіх спэцслужбаў у гэтай краіне. Найбуйнейшы з іх быў зьвязаны з датычнасьцю расейскага ГРУ да выбухаў на складзе боепрыпасаў у горадзе Врбэціцэ ў 2014 годзе, у выніку чаго загінулі некалькі грамадзян Чэхіі.
Прага пасьля гэтага выслала 18 расейскіх дыпляматаў. У адказ Расея выслала 20 супрацоўнікаў амбасады Чэхіі ў Маскве. У траўні 2021 году ўрад Расеі зацьвердзіў пералік недружалюбных краін, у які ўвайшлі толькі ЗША і Чэхія. Гэты статус захоўваецца за Чэхіяй да гэтага часу.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
