Ва Ўкраіне ўшаноўваюць памяць ахвяр расейскай акупацыі Кіеўскай, Чарнігаўскай і Сумскай абласьцей. 31 сакавіка споўнілася год, як украінскія войскі вызвалілі паўночныя рэгіёны ад расейскіх войскаў, якія ўвайшлі з тэрыторыі Беларусі.
У адным з баёў пад Бучай загінуў першы беларускі добраахвотнік Ільля Літвін, яшчэ адзін, Аляксей Назараў, атрымаў цяжкае раненьне, у выніку якога яму ампутавалі нагу. Цяпер імем Ільлі Літвіна ў Бучы хочуць назваць адну з вуліц.
«Мінулым летам і восеньню мы даказалі, што вясновае вызваленьне нашых паўночных абласьцей не было выпадковасьцю. Бітва за Кіеў, Чарнігаў, за Сумшчыну... Вяртаньне раёнаў нашай Харкаўшчыны, вяртаньне Херсону, абарону Бахмуту і Данбасу ўвогуле — гэта гераізм украінцаў, які сьвет ня зможа забыць», — заявіў прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі.
Поўнач Украіны знаходзілася пад расейскай акупацыяй 33 дні. Толькі ў Бучы пад Кіевам, якая стала сымбалем жорсткасьці расейскіх вайскоўцаў, загінулі больш як 1400 цывільных грамадзян, у тым ліку 37 дзяцей. Звыш 175 грамадзян знайшлі ў масавых пахаваньнях, яшчэ каля 300 парэштак дагэтуль ня могуць ідэнтыфікаваць.
У Кіеўскай вобласьці задакумэнтавалі найбольшую колькасьць ваенных злачынстваў, учыненых расейцамі. Як стала вядома пазьней з матэрыялаў крымінальных спраў, забіваючы мірных грамадзян, расейскія войскі рыхтавалі «карцінку» для расейскіх ЗМІ аб тым, як «украінскія нацыяналісты зьдзекуюцца з мірных грамадзян».
Сьведкі злачынстваў расказвалі, як расейскія вайскоўцы пад пагрозай забойства выганялі ўкраінцаў зь іх уласных дамоў і займалі іх, а перад сваім адыходам рабавалі.
«Калі я вяртаўся да цесьця, то за школай пачуў рух тэхнікі. Потым выехалі бронеаўтамабіль „Тыгр“ і БТР са сьцягам СССР, і ў мой бок накіравалі кулямёт», — расказаў сьледзтву адзін з жыхароў вёскі Ягаднае Чарнігаўскай вобласьці. Там у падвале школы расейцы зрабілі турму для ўкраінцаў.
Калі сям’я сьведкі пабегла хавацца ў склеп, то з усіх бакоў у іхны двор пачалі заходзіць расейскія вайскоўцы. «Было чуваць, як недзе побач стралялі і разьбіваліся шыбы ў суседзкіх хатах», — дадаў жыхар Ягаднага, які перажыў расейскую акупацыю.
За 400 дзён вайны праваахоўныя органы Ўкраіны задакумэнтавалі 77 465 ваенных злачынстваў, учыненых расейскімі вайскоўцамі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
