«Кульбітныя перамены для Ізраілю — гэта нармальна»
У самім Ізраілі да рэпатрыяцыі Андрэй ніколі ня быў, толькі ведаў, што праз паходжаньне мае такую магчымасьць. Рашэньне прымалася пасьля таго, як у Беларусі мужчына страціў працу. Доўга шукаў новую, але так нічога не знайшлося. Рашэньне зьяжджаць прыпала на пэрыяд пандэміі каранавірусу, таму працэс зацягнуўся на цэлы год.
У Ізраілі Андрэй спачатку жыў у кібуцы. «Гэта такія мясцовыя аграгарадкі», — сьмяецца беларус. У кібуцы ён праходзіў курсы іўрыту, першасныя веды мовы здабыў яшчэ ў Менску. Потым Андрэй уладкаваўся на працу на завод. Цяпер жа ён жыве ў Ашдодзе і працуе пекарам.
«Для многіх людзей кульбітныя перамены пры пераезьдзе ў Ізраіль — гэта звычайная рэч. Трэба прыстасоўвацца, перабудоўвацца. Не заўсёды ёсьць магчымасьць застацца ў ранейшай прафэсіі. Я ў прынцыпе да гэтага быў маральна падрыхтаваным. Ня бачыў у гэтым нічога цяжкага», — кажа мужчына.
Так атрымалася, што прафэсію абраў дастаткова выпадкова. Проста праглядаў варыянты прымальных для сябе працаў, як наткнуўся на такую абвестку. Андрэй прызнаецца, што яшчэ школьнікам меў мары папрацаваць кухарам, але жыцьцё пайшло ў іншым кірунку.
«Тут прасьцей знайсьці працу, чым у Беларусі, няма столькі патрабаваньняў, ніхто ня просіць дыплёмаў і спэцыяльнасьцяў, гатовыя дапамагаць людзям асвойваць прафэсіі. Знаёмая кажа: у Францыі, каб працаваць пекарам, трэба сканчваць курсы. Тут жа чалавек прыходзіць фактычна з вуліцы, яму паказваюць і расказваюць. Не магу сказаць, што я выдатны пекар, але мне падабаецца. Адказнасьць вялікая, хочацца цешыць людзей добрымі булачкамі і хлебам».
«Неадольных цяжкасьцяў не сустрэў»
Яшчэ ў Менску знаёмыя палохалі Андрэя, маўляў у Ізраілі жыць цяжка і дорага. Мужчына кажа, што быў маральна гатовы да такога, але ў выніку прыемна ўражаны тым, з чым сутыкнуўся на месцы. Хоць ён падкрэсьлівае, што кожны выпадак індывідуальны.
«Неадольных цяжкасьцяў я не сустрэў. Усе думаюць, што тут вельмі сьпякотна. У Ізраілі папраўдзе ёсьць толькі дзьве пары году — вялікае лета (ад красавіка да лістапада) і восень (сьнежань — сакавік). Ёсьць месяцы вельмі сьпякотныя, але не скажу, што яны невыносныя, ува ўсіх кватэрах кандыцыянэры. Даволі халодная восень, працяглыя дажджы. Гэта як наш глухі лістапад, даволі змрочна, пранізьлівы вецер».
Пры гэтым сьпёка ў Ізраілі, па назіраньнях Андрэя, пераносіцца лягчэй, чым у Беларусі. Калі на вуліцы ў Ашдодзе +35, гэта адчуваецца як беларускія +30.
«Пасьля жыцьця ў Беларусі нават у Ізраілі чалавек пачувацца ў большай бясьпецы. Ізраіль у стане пэрманэнтнай вайны, пастаянныя пагрозы тэрарыстычных актаў. Часам абстрэлы доўжацца некалькі тыдняў. У наш Ашдод падчас травеньскага супрацьстаяньня 2022 году толькі адзін раз даляцелі аскепкі ракеты. Яна была зьбітая супрацьпаветранай абаронай Ізраілю, якая зьбівае большасьць ракет».
Андрэй кажа, што людзі ставяцца вельмі адказна да захадаў бясьпекі. Калі гучыць сырэна, жыхары шукаюць бамбасховішчы. Ува ўсіх дамах, які будаваліся пачынаючы з 1990-х, ёсьць асобны бясьпечны пакой, дзе і хаваюцца насельнікі. Калі ж такога пакою няма, то ідуць на лесьвіцы дамоў ці ў падвалы, калі ёсьць.
Іўрыт у Ізраілі стараюцца вывучыць хаця б на бытавым узроўні большасьць рэпатрыянтаў з краінаў былога Савецкага саюзу. Хоць існуюць і сапраўдныя расейскамоўныя анклявы, калі людзі працуюць на заводах у расейскамоўным асяродзьдзі, гэтак жа размаўляюць дома. У аб’явах пра вакансіі пішуць, ці патрэбна ведаць іўрыт.
«Абіраеш на свой густ і гаманец»
Андрэй кажа, што, зь яго назіраньняў, зьняць кватэру ў Ізраілі прасьцей, чым гэта было ў Беларусі.
«Я памятаю, як у Беларусі зьвяртаўся да агентаў, плаціў ім немалыя грошы — гэта была вялізная праблема. Тут жа ты абіраеш сярод прапановаў на свой густ і гаманец», — кажа беларус.
Натуральна, што кватэры ў Тэль-Авіве ці Ерусаліме каштуюць даражэй, чым у іншых гарадах. Андрэй кажа, што зьняць двух-трохпакаёвую кватэру ў Ашдодзе абыдзецца прыкладна ў 1000 даляраў. Хаця цэны і ўзрасьлі за апошні год, пасьля наплыву рэпатрыянтаў найперш з Украіны і Расеі. Сам Андрэй плаціць крыху болей за тысячу даляраў за трохпакаёвую кватэру. Ён кажа, што ў Тэль-Авіве за такія грошы магчыма знайсьці хіба аднапакаёўку, калі пашанцуе.
«Пад камуналкай маецца на ўвазе вада, сьвятло, а таксама зямельны падатак (ён паўсюль розны). Сумарна я плачу каля 300-400 даляраў. Найдаражэйшае сьвятло — дзесьці 150 даляраў. Мне цяжка на хаду пералічыць, бо аплата ідзе раз на два месяцы».
Пры гэтым Андрэй ня скардзіцца на дарагоўлю кватэр у Ізраілі. Ён кажа, што мінімальны заробак у краіне складае 1700 даляраў, калі працуеш на поўную стаўку. А за такія грошы магчыма знайсьці жыльлё і нешта яшчэ будзе заставацца.
«У Беларусі я ведаю нямала прыкладаў, калі сям’я здымала двухпакаёвую кватэру і хтосьці з пары аддаваў увесь свой заробак за яе, а жылі за заробак другога сужэнца. Такога ўявіць у Ізраілі проста немагчыма».
«Кіляграм курыцы 15 даляраў»
Андрэй называе цэны на асноўныя прадукты: самы танны хлеб каштуе 2 даляры, прыкладна столькі ж літар малака, дзясятак яек — 3,5-4 даляры.
«Нядаўна куплялі курыцу, дык кіляграм каштуе 15-20 даляраў. Многія шукаюць прадукты на акцыях і зьніжках. Кіляграм бульбы залежна ад гатунку будзе каштаваць 1,5-2 даляры. Памідоры — тое ж самае. Яблыкі — каля 3 даляраў за кіляграм. Бананы — таксама каля 3 даляраў».
Беларус расказвае, што па кавярнях ходзіць рэдка. У ня самым дарагім месцы за кубачак кавы давядзецца аддаць 3-4 даляры. Шаўрму беларус не есьць, кажа, што аднойчы пакаштаваў, але яму не спадабалася.
«У паліклініках няма постсавецкага кашмару»
Андрэй кажа, што на падрыхтоўчых курсах у Менску яму расказвалі, што ў Ізраілі бясплатная дзяржаўная мэдыцына, але гэта не зусім так. Кожны чалавек усё ж павінен мець страхоўку, цана на якую залежыць ад колькасьці паслуг. Сам беларус плаціць 40 даляраў на месяц, кажа, што гэта чатыры гадзіны ягонай працы.
«Клясычныя беларускія паліклінікі тут называюцца „бальнічныя касы“. Іх тут чатыры сеткі, чалавек абірае, да якой належыць. Ён мае магчымасьць перайсьці з адной у другую, калі нешта не падабаецца. Ізраільцяне скардзяцца, што да вузкіх спэцыялістаў цяжка трапіць. Магчыма, гэта залежыць ад „бальнічнай касы“, але ў маіх выпадках асаблівых складанасьцяў не было».
Замовіць візыт да лекара можна праз спэцыялізаваную мабільную аплікацыю. Людзі, якія не сябруюць з гаджэтамі, могуць прыйцсьці у рэгістратуру, дзе ім прызначаць час.
«Бывае, што даводзіцца пасядзець паўгадзіны-гадзіну, але не сустракаў тут постсавецкага кашмару, калі людзі сядзяць натоўпамі на калідорах з паралельнымі чэргамі, калі ўсе на нэрвах і злуюцца. Да тэрапэўта прыйсьці можна бясплатна. А да вузкіх спэцыялістаў трэба заплаціць нейкую суму, каля 10 даляраў. Калі лекар дае наступныя накіраваньні на абсьледаваньні, то гэта ўжо бясплатна. Гэта лепш, чым беларуская ўмоўна бясплатная мэдыцына».
«Тут значна менш агрэсіі»
За стандартную стрыжку мужчына аддае ў Ашдодзе залежна ад месца 15-20 даляраў. Андрэй шчыра прызнаецца, што яму падабаецца жыць у Ізраілі.
«На кантрасьце зь Беларусьсю параўнаньне на карысьць Ізраілю, нягледзячы на маю вялікую любоў да радзімы. Тут значна менш агрэсіі. У беларускім транспарце ці крамах можна нарвацца на сытуацыю, калі хтосьці крычыць ці абураецца. Мне здаецца, гэта адбываецца праз адпаведны эканамічны і палітычны стан, таму людзі выбухаюць у побыце. Людзі ж у Ізраілі не разумеюць, наколькі яны ў цяплічных умовах вырасьлі. Калі ў касе ўтвараецца вялікая чарга праз прадаўца ці касіра, то ў Беларусі будзе нехта абурацца, а ў Ізраілі ўсе стрымана чакаюць. Тое самае ў паліклініках».
Андрэй сьмяецца, што дакладна не сумуе па парадках у Беларусі.
«Крый божа наконт беларускага парадку. Па гэтым настальгіі няма дакладна. Некаторыя кажуць, што ў Ізраілі брудна. Але ў маім Ашдодзе большасьць вуліцаў дагледжаныя, усё адносна. Паліцыя ў Ізраілі зусім іншая, мясцовыя ня ўцягваюць галаву ў плечы, калі зь імі размаўляюць. Мне цяжка такое ўявіць у сучаснай Беларусі».
