Электрычнасьць апошнім часам рэгулярна адключалі ў Кіеве, Кіеўскай вобласьці і яшчэ шасьці вобласьцях Украіны. Сьвятла можа ня быць па 12 гадзінаў або нават цэлыя содні.
«Гэта новыя рэаліі і новая сучаснасьць, да якой вельмі цяжка прывыкнуць. Гэта закранае ўсе сфэры жыцця кіяўлян — працу, дом, побыт», — кажа жыхарка Кіева Раксалана Арыёнчык.
«Калі ўлады папрасілі ўкраінцаў эканоміць электраэнергію, мы істотна мінімізавалі яе выкарыстаньне ў побыце. Асабліва ўдзень, бо ў гэты пэрыяд нагрузка на электрасетку найбольшая. Неабходна было таксама скарэктаваць расклад дня, у тым ліку і графік працы», — расказвае пра ўплыў блэкаўту на штодзённасьць экспэрт у грамадзка-палітычных пытаньнях з Кіева Міхайла Радыё.
Генэратары замяняюць акумулятарамі
Украінскі гісторык і журналіст Раман Кабачый з жонкай жывуць то ў Кіеве, то ў вёсцы ў Кіеўскай вобласьці.
«У Кіеве ў апошнія тры дні сьвятло зусім не выключалі, а ў вёсцы мы рыхтаваліся да адключэньняў. Сьвечак і паўэрбанкаў у нас хапае», — расказвае Раман.
Адзін з найлепшых спосабаў на блэкаўт — свае генэратары. Аднак купіць іх ужо амаль немагчыма, дый цэны вырасьлі ўдвая і вышэй.
«Генэратары цяпер каштуюць шалёных грошай, і звычайныя людзі ня могуць іх сабе дазволіць. Трохватны генэратар раней каштаваў каля 30 тысяч грыўняў (800 даляраў), цяпер — 60–75 тысяч грыўняў (да 2 тысяч даляраў)», — расказвае жонка Рамана.
Замест генэратараў некаторыя купляюць вялікія акумулятары і апараты, якія забясьпечваюць бесьперабойны ток.
«Што гэта дае? У нас кацёл, які ацяпляе ўвесь дом. Дзякуючы акумулятару ён будзе працаваць, калі няма сьвятла, цягам пяці гадзін. Адначасова акумулятара хапае на тое, каб зарадзіць ад яго мабільныя тэлефоны», — кажа жыхарка Кіева.
Паўэрбанкі на сонечных батарэях зараджаюцца толькі на 20-30%
Паўэрбанкі ва Ўкраіне таксама амаль зьніклі з продажу.
«Максымальны аб’ём, які можна набыць, — гэта 20 тысяч міліампэр, а не „пяцідзясятка“ ці „сотка“, як мы хацелі. Калі будуць новыя пастаўкі электратэхнікі, невядома», — расказваюць суразмоўцы.
Што да паўэрбанкаў на сонечных батарэях, то яны малаэфэктыўныя, мяркуе Раман, бо зараджаюцца максымум на 25-30%. Праўда, у сям’і 5-6 звычайных паўэрбанкаў. Калі сьвятло выключалі амаль на содні, ім гэтага запасу хапіла на дваіх.
Міхайла расказаў, што празь перабоі з электрычнасьцю іхная сям’я купіла больш магутныя партатыўныя зарадныя прылады, чым мела раней. Таксама запасьліся сьвечкамі, запалкамі і цёплымі коўдрамі. Паўэрбанкі, як ён заўважыў, за два тыдні падаражэлі на 100–200 грыўняў (3–6 даляраў).
«Мы ўжо прызвычаіліся да думкі, што электрычнасьць можа зьнікнуць у любы час і на няпэўны тэрмін. Таму мы пастаянна стараемся кантраляваць наяўнасьць вады і зараджанасьць тэлефонаў, ноўтбукаў і паўэрбанкаў», — апавядае Міхайла.
Сьвечкі падаражэлі ў сто разоў
Сьвечкі ва Ўкраіне падаражэлі ў шмат разоў, да таго ж амаль зьніклі з продажу. Цяпер паліць сьвечкі эканамічна нявыгадна. Праз дэфіцыт сям’я замовіла 10 нідэрляндзкіх сьвечак за 200 грыўняў (каля 5 даляраў). Адной сьвечкі хапае максымум на адзін вечар, каб асьвятляць адзін пакой.
«Парафін — што гэта такое? У савецкія часы адна сьвечка каштавала 20 капеек», — абураецца Раман.
«Калі раней адна сьвечка каштавала 50–80 капеек за штуку, то цяпер можа каштаваць і па 50 грыўняў за штуку», — дадае ягоная жонка.
Раксалана прыводзіць іншыя лічбы. Зь ейных назіраньняў, цэны на дэфіцытныя тавары, сярод якіх сьвечкі, вырасьлі прыкладна на 50%.
Падчас блэкаўту выкарыстоўваюць і так званыя «франтавыя сьвечкі». Бяруць ужо выкарыстаны парафін з спаленай сьвечкі, да яго прымацоўваюць кардонку і падпальваюць. Такая канструкцыя даволі доўга гарыць.
Людзі запасаюцца таксама ліхтарыкамі і батарэйкамі да іх.
«Варта выключаць аўтаматычныя выключальнікі сьвятла, калі адключаюць электраэнэргію, каб абсталяваньне не згарэла потым пры ўключэньні», — дае параду Раксалана.
«Ніхто ня мог уявіць, што ґаза будзе некаму патрэбная»
Некаторыя замяняюць сьвечкі лямпамі-ґазьнічкамі, расказвае сям’я Кабачый.
«Але ґаза ва Ўкраіне цяпер таксама досыць дарагая. Ніхто ня мог уявіць, што яна будзе некаму патрэбны», — працягваюць суразмоўцы.
«Наш сябра пайшоў прынцыпова іншым шляхам. Ён падпальвае ў мэталічнай ёмістасьці алей, звычайны харчовы алей», — расказвае жыхарка Кіева.
Турыстычныя газавыя пліты могуць быць небясьпечныя
Адсутнасьць электраэнэргіі часам не дазваляе гатаваць ежу прывычным спосабам.
«У старых раёнах Кіева няма праблем з тым, каб гатаваць ежу безь сьвятла, бо ўсе маюць газавыя пліты. Але газ нельга выкарыстоўваць у будынках, вышэйшых за 9 паверхаў», — расказвае жыхарка ўкраінскай сталіцы.
Сям’я Міхайлы купіла пераносную газавую пліту і прадукты, якія доўга захоўваюцца. Людзі набываюць як стацыянарныя газавыя пліты, гэтак і маленькія турыстычныя газавыя пальнікі.
«Гэтая плітачка працуе ад балёнчыка з газам. На ёй, прыкладам, можна згатаваць ваду. Але мы баімся, што гэта небясьпечна, бо гэтыя балёны могуць выбухаць, асабліва калі іх няправільна падлучыць», — расказваюць у сям’і Кабачый.
«Мой сябар Вадзім ледзь не спаліў сваю кватэру, карыстаючыся дома такой газавай плітой», — дадае Раксалана.
Некаторыя ў вёсцы гатуюць ежу на вогнішчы на дварэ, у мангалах, так робяць у Марыюпалі і іншых акупаваных рэгіёнах Украіны, дзе няма доступу да інфраструктуры.
Раксалана раіць запасьціся лусьцікамі і паўфабрыкатамі, якія можна хутка прыгатаваць на пальніку, калі адключаць сьвятло. Або купіць ужо гатовыя стравы. Варта падрыхтаваць тэрмас з кіпнем або гарачай гарбатай.
У вёсках купляюць печкі-буржуйкі
Калі няма сьвятла, нехта застаецца без ацяпленьня. У сельскай мясцовасьці многія набываюць печкі-буржуйкі. У горадзе ў кватэрах іх забаронена ўсталёўваць, гэта небясьпечна.
«Нехта мае цьвёрдапаліўныя катлы, нехта паліць у печы дровамі», — расказвае Раман пра варыянты ацяпленьня па-за горадам.
«Людзі мерзнуць у дамах без ацяпленьня. У майго сябра зараз у кватэры ў Саламянскім раёне Кіева +14 градусаў. На дапамогу прыходзяць коўдры, тэрмакоўдры, цёплае адзеньне, грэлкі з тэрмасамі», — расказвае Раксалана.
Цэны на тэрмабялізну праз высокі попыт таксама вырасьлі.
Няма сьвятла — няма вады і сувязі
Адно з магчымых наступстваў блэкаўту — брак вады. І пітной, і мыцца. Сужэнцы Кабачый расказваюць, што яны нарыхтавалі ваду загадзя, у тым ліку у вялікіх плястыкавых бутлях.
Турыстычныя душы, які награюць ваду ад сонечнай энэргіі, зь іхных словаў, ва Ўкраіне не пашыраныя. Сонца не хапае, каб вада добра нагрэлася і можна было мыцца.
«Калі чалавек жыве ў доме бяз газавай пліты, то калі зьнікае сьвятло — зьнікае ўсё», — кажуць яны.
Безь сьвятла не працуюць станцыі мабільных апэратараў. Таму ў людзей зьнікае ня толькі інтэрнэт, але і магчымасьць проста пазваніць. Да кожнай мабільнай вежы апэратары спрабуюць падключаць генэратары.
«У нашай вёсцы генэратара хапае ўсяго на паўтары-дзьве гадзіны», — заўважаюць суразмоўцы.
Але людзі самаарганізоўваюцца. Старшыні сельскіх радаў арганізоўваюць пункты, дзе вяскоўцы могуць заладаваць свае тэлефоны, узяць кіпень. Суседзі ў горадзе таксама выручаюць адно аднаго, кажуць суразмоўцы.
Сьпіс таго, што варта падрыхтаваць на выпадак блэкаўту:
- Вада
- Сьвечкі
- Запалкі
- Генэратары
- Акумулятары
- Апараты для бесьперабойнага току
- Ліхтарыкі
- Батарэйкі
- Паўэрбанкі, у тым ліку на сонечных батарэях
- Газавыя лямпы
- Ґазьнічкі
- Газавыя пліты
- Турыстычныя газавыя пальнікі
- «Хуткая ежа», канапкі, паўфабрыкаты
- Тэрмабялізна, цёплае адзеньне
- Коўдры, тэрмакоўдры
- Грэлкі
- Тэрмас
- Печкі-буржуйкі
- Дровы
- Мангал
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
