Пятро паказвае ўсё, што засталося ад расейскага войска ў сяле: пабіты «жыгуль», куча сьмецьця, некалькі скрынь ад снарадаў і сабака па мянушцы Мухтар.
У акупацыі ў сяле Ўрубаўка, пад Балаклеяй, Пятро правёў шэсьць месяцаў. Гаворыць, што выходзіў на вуліцу рэдка, было небясьпечна. А раз выйшаў — трапіў «на склеп». Адвезьлі ў суседнюю Балаклею, у паліцыю.
«Сказалі: „Дакумэнты“. — „Няма“. — „Паехалі для высьвятленьня“. „Назаві дваіх-трох чалавек, якія служаць ва УСУ“», — успамінае Пятро. Яго адпусьцілі праз тыдзень. І такіх выпадкаў было шмат. Няўгодных расейскія вайскоўцы прывозілі ў мясцовае ўпраўленьне паліцыі. Прычыны затрыманьня маглі быць самымі рознымі: мабільныя тэлефоны, фатаграфаваньне тэхнікі ці палітычныя погляды.
Мясцовыя гавораць, што ў горадзе актыўна працавала ФСБ. Арцёма пад арыштам трымалі 46 дзён. Па словах мужчыны, расейскія вайскоўцы зайшлі да яго ў дом, шукалі зброю, потым пачалі глядзець тэлефон. Там знайшлі фатаздымак брата Арцёма ў форме, ён служыць ва УСУ. Гэта і стала прычынай для 46-дзённага арышту. Арцём кажа, што ў паліцыі яго білі токам, дапытвалі. Адпусьцілі, бо нічога не знайшлі.
«Мая калега жыла ў доме побач з паліцыяй. Яна ўночы прачыналася ад таго, што крычалі. На допытах крычалі: «Я нічога ня ведаю, я нічога ня ведаю!» — расказвае Натальля, дырэктарка мясцовай школы. Паводле яе, расейцаў у Балаклеі пабойваліся, але размаўлялі зь імі адкрыта.
— Мы ім казалі: «Хлопцы, чаго вы прыехалі? Вось варэнікаў паелі нашых — і едзьце дадому».
— А яны што?
— «Гэта не ад нас залежыць».
Балаклея выглядае ня вельмі тыповым горадам, які перажыў баявыя дзеяньні. Гэта не Севераданецк, не Лісічанск і нават ня Бахмут. Тут шмат непашкоджаных будынкаў. Мясцовыя расказваюць, што акупанты адсюль проста ўцяклі.
«Расейцы пацярпелі тут паразу. І паводзілі сябе тут гэтак жа сама, як падчас вызваленьня Кіеўскай вобласьці. Калі яны зразумелі, што цярпяць паразу, заявілі, што мяняюць плян сваёй „спэцапэрацыі“. Адступаючы, расейская армія, як і пад Кіевам, усё мінавала і падрывала масты», — заявіла намесьніца міністра абароны Ўкраіны Ганна Маляр.
Ужо зараз у горадзе знаходзяць сьляды акупацыі — пахаваньні забітых мясцовых жыхароў. На апазнаньне выклікаюць сваякоў.
«Гэта быў апошні дзень уцёкаў рашыстаў з Балаклеі. Мой сын зь сябрам на машыне трапілі пад абстрэл. Відавочцы кажуць, што чалавек 15-20 (расейцаў) выйшлі з двара дома — і аўтаматамі іхную машыну ва ўпор расстралялі», — кажа маці аднаго з забітых мірных жыхароў.
Цяпер паліцыя праводзіць апытаньне жыхароў, каб зразумець, хто прапаў бязь вестак, каго трэба шукаць.
«Мы фіксуем месца пахаваньня целаў, у тым ліку цывільных людзей. Пры эксгумацыі мы фіксуем сьляды катаваньняў. Мы ідзём далей і фіксуем усе злачынствы», — заявіў кіраўнік Харкаўскай абласной вайскова-цывільнай адміністрацыі Алег Сінягуб.
Менавіта ад гэтага сыход расейскага войска тут — асобная тэма для размоваў. Па словах мясцовых, забыцца на страшныя месяцы расейскай акупацыі яны ня змогуць ніколі. І шостага верасьня, калі УСУ ўвайшлі ў горад, будуць памятаць як асаблівы дзень, калі «жыцьцё вярнулася».
— Нашы прыйшлі шостага і зайшлі да нас у двор. Нашы вайскоўцы.
— Падарылі ім нешта?
— Абавязкова. Кавуноў дала. Мех нарвала, узяла і аднесла ім.
«Руху не было. Я езьдзіў на ровары, ня едзе ніхто. А цяпер украінскія нумары, украінскія. Я ў шоку, ня верыцца, праўда», — кажа Пятро, паказваючы на дарогу.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
