Міністэрства абароны Расеі прызнала, што крэйсэр «Москва» затануў. Але прычынай крушэньня свайго флягмана ў Расеі назвалі пажар, які стаў вынікам дэтанацыі боепрыпасаў.
Украінскія вайскоўцы і палітыкі пераконваюць, што расейскі крэйсэр зьнішчыла найноўшая распрацоўка кіеўскіх канструктараў — крылатая ракета «Нэптун». Свабода прааналізавала, у чым унікальнасьць гэтай украінскай зброі.
Створаная пасьля пачатку расейскай агрэсіі ў 2014-м
Кіеўскае канструктарскае бюро «Луч» пачало распрацоўваць ракету ў 2014 годзе, калі Ўкраіна ад незаконнай анэксіі Расеяй Крыму страціла асноўны карабельны склад і берагавыя ракетныя комплексы «Рубеж».
Ракетны супрацькарабельны комплекс «Нэптун» стварылі ў рэкордныя тэрміны: першыя ягоныя выпрабаваньні правялі ў 2016 годзе, а ўжо ў 2019-м, за год да фінальных выпрабаваньняў, яго ўпершыню прывезьлі ў Кіеў на выстаўку «Зброя і бясьпека» для публічнай дэманстрацыі.
Іх вытворчасьць пачалі ў 2019-м у каапэрацыі зь іншымі прадпрыемствамі, у тым ліку Харкаўскім авіяцыйным заводам і прадпрыемствам «Мотор Січ».
Нябачная для радараў
Ракетны комплекс «Нэптун» распрацоўваўся як зброя стрыманьня, бо ракеты шматфункцыянальныя: яны могуць зьбіваць як баявыя караблі (клясаў крэйсэр, эсьмінец, фрэгат, карэт), гэтак і наземныя цэлі. Пры гэтым радары практычна ня бачаць ракет.
«Яе (ракету) немагчыма выявіць нават у звычайнае надвор’е: на вышыні 5-7 мэтраў радыёлякацыйныя сродкі бачаць яе толькі ў кароткі адрэзак часу, бо радыёгарызонт вышэй, чым ракета ляціць над паверхняй вады. Яна ляціць вельмі нізка», — паведаміў дырэктар інфармацыйна-кансалтынгавай кампаніі Defense Express Сяргей Згурэц.
«Нэптун», як і амэрыканскія крылатыя ракеты «Гарпун», здольны пацэліць на адлегласьці 280 кілямэтраў. Вага ўкраінскай ракеты — 870 кг (амэрыканская крыху лягчэйшая — 742 кг).
На фінальных выпрабаваньнях, якія адбыліся ў чэрвені 2020-га на адэскім палігоне «Алібей», абедзьве запушчаныя ракеты трапілі дакладна ў цэль, што выклікала ў распрацоўшчыкаў асаблівы гонар і радасьць.
У жніўні 2020-га ракетныя комплексы «Нэптун» перадалі на ўзбраеньне Ваенна-марскім сілам Украіны.
Tatra перамагла шасі МЗКТ
У 2016 годзе, калі ўжо была распрацаваная ракета «Нэптун», украінскія СМІ зьвярнулі ўвагу на тое, як праз украінскую чыгунку перамяшчалі шасі беларускай вытворчасьці МЗКТ-6922, прызначаныя для зэнітна-ракетных комплексаў. Тады так да канца і ня высьветлілі, былі яны прызначаныя менавіта ўкраінскаму ВПК ці ішлі транзытам у іншую краіну.
Але ракетны комплекс «Нэптун» у выніку паставілі спачатку на шасі Крэмэнчуцкага аўтазаводу, а пазьней — на шасі чэскага Tatra.
«Москва» ня першая мішэнь
Аляксандар Турчынаў, які з сьнежня 2014 да траўня 2019-га працаваў сакратаром Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны, заявіў, што зьнішчэньне флягмана расейскага марскога флёту ня першае эфэктыўнае выкарыстаньне «Нэптуна».
«Два тыдні таму наша крылатая ракета нанесла ўдар па яшчэ адным ключавым (расейскім) караблі — „Адмірал Эсэн“. Супрацьракетныя сродкі „Эсэна“ запэленгавалі пагрозу толькі пры падлёце і адкрылі агонь, але нават з пашкоджаньнямі наша ракета нанесла караблю значныя страты і вывела яго з баявой апэрацыі. Для прарыву супрацьракетнай абароны па „Москве“ зрабілі пуск адразу дзьвюх ракет. Вынік вядомы ўсяму сьвету», — падкрэсьліў Аляксандар Турчынаў.
