Кіраўнік Адэскай абласной адміністрацыі палкоўнік Максім Марчанка заявіў, што ўкраінскія вайскоўцы нанесьлі па крэйсэры «Москва» удар супрацькарабельнымі крылатымі ракетамі «Нэптун» і прычынілі яму сур’ёзныя пашкоджаньні.
Расейскае агенцтва ТАСС са спасылкай на Мінабароны Расеі пра ўдары ўкраінскімі ракетамі па караблі ня піша, гаворачы толькі пра «ўзьнікненьне пажару, у выніку якога здэнатаваў боепрыпас». Пры гэтым адзначаецца, што экіпаж пасьпелі эвакуаваць з палаючага судна.
Мінабароны Расеі: «„Москва“ захоўвае плывучасьць»
Як паведаміла агенцтва РИА «Новости» са спасылкай на Міністэрства абароны Расеі, крэйсэр «Москва» захоўвае свае плывучыя здольнасьці, аднак у порт яго адбуксоўваюць. У ведамстве запэўнілі, што асноўнае ракетнае ўзбраеньне не было пашкоджана. Экіпаж быў эвакуаваны на караблі Чарнаморскага флёту ВМС Расеі, якія знаходзяцца паблізу.
Гісторыя карабля
Ракетны крэйсэр «Москва» пачалі будаваць на Мікалаеўскім суднабудаўнічым заводзе яшчэ ў савецкай Украіне ў 1976 годзе, а ў 1979-м спусьцілі на ваду пад назвай «Слава». Улетку 1999 году «Москва» атрымала прыпіску ў Севастопальскім порце, карабель быў флягманам Чарнаморскага флёту і меў найбольшае ўзбраеньне на борце.
У 2008-м, як піша РБК, крэйсэр на тэрыторыі самаабвешчанай Паўднёвай Асэтыі ўдзельнічаў у вайне Расеі супраць Грузіі, якую ў Крамлі называлі «міратворчай апэрацыяй». Зь верасьня 2015 году па студзень 2016-га карабель ажыцьцяўляў супрацьпаветранае прыкрыцьцё з марскога кірунку авіябазы расейскіх ВКС Хмэймім у Сырыі. На вайне супраць Украіны менавіта «Москва» ўдзельнічала ў захопе вострава Зьмяіны, дзе знаходзіліся ўкраінскія памежнікі, якія адмовіліся дабраахвотна складаць зброю і нецэнзурна выказаліся ў адрас «расейскага вайсковага карабля», адхіліўшы ўльтыматум.
Экспэрт пра шкоду караблю
Прафэсар Майкл Пэтэрсан, дырэктар вывучэньня марскога патэнцыялу Расеі пры Вайскова-марскім каледжы ЗША, сказаў BBC, што пакуль рана гаварыць пра тое, наколькі моцная шкода нанесеная крэйсэру «Москва», але падобна, што ўкраінцам удалося здабыць важную перамогу на моры.
«Я думаю, яна мае і сымбалічнае, і ваеннае значэньне. Гэта флягман расейскага Чарнаморскага флёту; ён ужо крыху састарэў, але гэта ўсё яшчэ сымбаль расейскай ваеннай моцы на Чорным моры».
Украіна страціла свой флёт у 2014 годзе пасьля анэксіі Крыму, таму, лічыць Пэтэрсан, сам факт таго, што ўкраінцы могуць наносіць такія ўдары, надзвычай сымбалічны і балючы для расейскага кіраўніцтва. Цяпер, на думку экспэрта, расейскі флёт можа адчуць неабходнасьць дзейнічаць на большым аддаленьні ад украінскага берага.
«Гэта можа паўплываць на магчымасьці прамой агнявой падтрымкі войскаў і супрацьпаветранай абароны прыбярэжных раёнаў. Я лічу, гэта прымусіць расейскіх маракоў двойчы падумаць», — заключыў Майкл Пэтэрсан.
Што такое ракеты «Нэптун»?
«Нэптун» — супрацькарабельная крылатая ракета. Яе распрацавала кіеўскае канструктарскае бюро «Луч» у 2014–2020 гг. Ракета прызначана для зьнішчэньня караблёў водазьмяшчэньнем да 5 000 тон і мае баявую частку масай 150 кг. «Нэптун» можа манэўраваць на працягу свайго палёту, прычым далёкасьць палёту разьлічана на 280 км.
Макет ракеты «Нэптун» упершыню паказалі шырокаму колу людзей у 2019 годзе, а паступілі на ўзбраеньне ўкраінскага войска яны 23 жніўня 2020 году, пасьля адмысловых выпрабаваньняў. У сакавіку таго году тагачасны прэзыдэнт Украіны Пятро Парашэнка заявіў, што Ўкраіне неабходная высокадакладная ракетная зброя, якая зможа паражаць цэлі далёка ў тыле Расеі.
Выкарыстаньне такіх ракет стала магчымым пасьля спыненьня дзеяньня расейска-амэрыканскай Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці.
Расейскія спэцслужбы цікавіліся вырабам гэтых ракет. Служба бясьпекі Ўкраіны паведамляла аб тым, што 6 траўня 2020 году затрымала агента ФСБ Расеі, які фатаграфаваў дакумэнтацыю комплексу «Нэптун» для перасылкі сваім куратарам. Як паведамілі ў СБУ, шпіёну знарок падсунулі несапраўдную дакумэнтацыю.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
