Пасьля леташніх прэзыдэнцкіх выбараў дзейнасьцю незалежнай берасьцейскай культурнай прасторы «Крылы Халопа» асабліва моцна зацікавіліся сілавікі.
З праверкамі ва ўстанове на пачатку 2021 году пабывалі прадстаўнікі фінансавай міліцыі, МНС і падатковых органаў. А празь некаторы час стала вядома, што кіраўніца «Крылаў Халопа» Аксана Гайко стала падазраванай у крымінальнай справе аб ухіленьні ад выплаты падаткаў.
У выніку ў чэрвені пракуратура Берасьцейскай вобласьці зьліквідавала ўстанову «за парушэньні закону». Паводле ведамства, падставай прынятага рашэньня стала «ажыцьцяўленьне дзейнасьці, якая не адпавядае заяўленым у статуце мэтам і прадмету».
Аднак тэатар і прастора «Крылы халопа» празь перашкоды з боку ўладаў вымушана прыпынілі сваю дзейнасьць яшчэ сёлета ў лютым. І хоць у Беларусі культурная пляцоўка фактычна ўжо ня можа рэалізаваць свае праекты, сёньня яна працягвае рабіць гэта за мяжой.
«Аўтарам хочацца выказацца, бо баліць, бо ня могуць не пісаць»
Супрацоўнікі «Крылаў халопа» зазначаюць, што адным з важных напрамкаў працы тэатру і аднайменнай прасторы заўсёды была акторская студыя. У 2016–2020 гадах яна рэалізавала некалькі тэатральных праектаў, сярод якіх форум-спэктаклі «Вялікдзень. Чайлдфры. Сукенка», «СУРмама», «Антыгона. iPower», чыткі пʼес і гісторый уцекачоў. У 2021 годзе многія ўдзельнікі студыі вымушана зьехалі з краіны. Некаторыя зь іх спыніліся ў Польшчы і вырашылі працягваць працу ў Варшаве.
«Калі мы апынуліся тут [у Варшаве], так скажам, на адной тэрыторыі, у „адной лодцы“, мы вырашылі не сумаваць, не маркоціцца, а ўзгадаць нашы лепшыя часы ў Берасьці і зрабіць нешта тут разам», — кажа Анастасія Дзядзішчава, якая ўчора арганізавала мерапрыемства, падчас якога выпускніцы акторскай студыі «Крылы халопа» прачыталі пʼесу «Хрыбет», напісаную беларускім драматургам Noname67.
Па словах Анастасіі, гэтая пʼеса незвычайная: у ёй няма традыцыйнага разьмеркаваньня роляў і дзейных асоб.
«Гэта хутчэй набор жаночых маналёгаў. Сам тэкст быў напісаны сёлета ў жніўні і ня быў нідзе агучаны публічна (сваё сапраўднае імя аўтарка палічыла за лепшае не пазначаць дзеля бясьпекі. — РС). Ён прысьвечаны падзеям, якія адбыліся пасьля жніўня 2020 году. Усё напісанае там — пра нас, пра беларусаў, пра нашу рэвалюцыю, контрарэвалюцыю. Але перададзена ўсё гэта праз унутраныя і асабістыя перажываньні аўтара, выкладзеныя праз вобразы і алегорыі. Гэта аўтарская рэфлексія тых падзей і спробы асэнсаваць, што з усімі намі адбылося», — кажа Анастасія Дзядзішчава.
Яна дадае, што сёньня беларускія аўтары дасылаюць ёй багата тэкстаў на тэму апошніх падзей у краіне.
«Аўтарам хочацца выказацца, бо баліць, бо ня могуць не пісаць. Гэта іх лад жыцьця, іх прафэсія, і гэта ўсё цяпер пішацца „ў стол“. А хочацца, каб гэтыя тэксты гучалі зараз, а не ў далёкай будучыні».
Анастасія зазначыла, што адна з мэтаў «Крылаў халопа» — у бясьпецы агучваць і абмяркоўваць пʼесы, якія на дадзены момант ня могуць быць публічна прадстаўленыя ў Беларусі.
«Працягваем перапрацоўваць гісторыю роднага гораду праз тыя „акуляры“, якія мы маем сёньня»
Пра актуальную дзейнасьць культурнай пляцоўкі «Крылы Халопа» і яе далейшую працу расказала акторка Сьвятлана Гайдалёнак.
«Мы працягваем працаваць у тым кірунку і ў тых абставінах, якія склаліся. Працягваем даносіць свае каштоўнасьці праз працу з мастацтвам тэатральным і візуальным. У „Крылаў халопа“ есьць філіял за мяжой, але мы ня ўсе зьехалі, частка з нас застаецца ў Беларусі», — кажа Сьвятлана Гайдалёнак.
Яна расказала, што 15 студзеня ў польскім горадзе Шчэціне пройдзе паказ апошняга спэктакля «Крылаў халопа» Frau mit Automat, прэмʼера якога адбылася 5 кастрычніка ў Любліне.
«Акрамя гэтага, у нас ёсьць такі напрамак, як праца з гістарычнай спадчынай свайго гораду Берасьця. Мы, людзі культуры, вельмі прывязаныя да кантэкстаў таго места, у якім пражылі і нарадзіліся. Таму працягваем перапрацоўваць гісторыю роднага гораду праз тыя „акуляры“, якія мы маем сёньня», — кажа Гайдалёнак.
Акторка таксама расказала пра бягучую працу над онлайн-праектам «Her story» — «жаночым турам» па Берасьці, падчас якога жанчыны раскажуць пра сваё жыцьцё ў гэтым горадзе ў пэрыядзе з 1939 да 1945 году.
«Мы [супрацоўнікі „Крылаў халопа“] зь іншай пэрспэктывы глядзім на сваё мінулае, з пэрспэктывы фэміністычнай, зь іншай оптыкай, — кажа Сьвятлана. — Мы пераасэнсоўваем тое, што тады адбывалася з жанчынай, бо пра гэта не гавораць. То бок мы ідзём усьлед за сваім праектам Brest Stories Guide (аўдыёспэктакль у мабільнай аплікацыі, тэмай якога стаў антысэмітызм і зьнішчэньне берасьцейскай габрэйскай грамады ў 1941–1942 гадах. — РС)»
Сьвятлана Гайдалёнак кажа, што плянаў у «Крылаў Халопа» на гэты момант шмат:
«Хочацца ўсё рэалізаваць. І я спадзяюся, што наша роля ў будаваньні берасьцейскай супольнасьці таксама ёсьць, і што робячы „сваё“ і працуючы са „сваімі“ людзьмі, мы таксама зрабілі ўклад у зьмены да лепшага».
