Удзельнікі менскага рок-гурту Artefact поўныя рашучасьці выйсьці за рамкі местачковасьці і распачаць наступ на міжнародны музычны рынак. Калі ня здарыцца форс-мажору, ужо ў бліжэйшыя месяцы квартэт паспрабуе паўтарыць у ЗША посьпех легендарных «Песьняроў».
Чым падмацаваныя такія амбіцыі — у інтэрвію Свабодзе расказаў адзін з заснавальнікаў калектыву, вакаліст, гітарыст, аўтар бальшыні кампазыцыяў Данііл Сьмірноў.
Сталічным мэляманам Artefact вядомы найперш як кавэр-бэнд — у ягоным арсэнале паўтары сотні сур’ёзна перапрацаваных гітоў з рэпэртуару Beatles, Queen, Radiohead, Pink Floyd, AC/DC, The Beatles, Deep Purple, Metallica, Red Hot Chili Peppers, Depeche Mode і г.д. Паралельна ствараюцца ўласныя песьні — у 2012 годзе выйшаў дэбютны альбом «Over The Sun».
— Агульны адлік нашай камандзе ідзе ад 2003 году, так што мы, можна сказаць, ужо вэтэраны, — кажа Данііл Сьмірноў. — Прынамсі, шмат гуртоў на нашых вачох развалілася, стварылася, а мы вось трымаемся. Таму галоўнае наша дасягненьне — тое, што ў гэтых не зусім спрыяльных рэаліях усё ж удалося ўтрымаць каманду. Апошні склад, які існуе на гэты момант, зьмяняўся ня моцна: я і барабаншчык Піт граем ад моманту ўтварэньня, басіст Алекс з намі таксама ўжо даўно, гітарыст Вілі дзесьці гадоў пяць. Так што ўсё моцна, даўно і зладжана.
— На чым грунтуецца ваша «моц»? Бо самі кажаце, што за гэты час вельмі многія каманды пасьпелі паўстаць і зьнікнуць...
— Я заўсёды быў перакананы, што асноўны складнік посьпеху — увесь час трымаць каманду ў актыўнай фазе, не даваць расслабляцца, сумнявацца. Бо нават каб забясьпечыць фінансавы бок, пастаянна павінны быць выступы. Калі людзей музыка ня корміць, а есьці трэба, яны ідуць шукаць іншую працу. Таму часам даводзілася рабіць тую працу, якую не асабліва хацелася. З-за такога роду кампрамісаў мы нават разьвіталіся з нашым былым гітарыстам Джоні. На жаль, у гэтым годзе ён памёр — хочацца яго добрым словам успомніць, таму што, урэшце, ён моцна на нас паўплываў. Каманда — вось што галоўнае.
— Кампрамісы якога кшталту? Наступіць на горла творчасьці, каб зарабіць з кавэр-вэрсіяў?
— На самой справе творчасьці ня трэба наступаць на горла: творчасьць — творчасьцю, заробкі — заробкамі. Думаю, не сакрэт, што ў Менску мы досыць пасьпяховыя, але 95% слухачоў ведаюць нас менавіта як кавэр-бэнд. Бо калі мы выконваем свае песьні, якія шчыльна ляжаць у пласьце ўсясьветнай музычнай клясыкі, людзі не задумваюцца, што гэта нашы творы. Часам, праўда, запытваюць ці пішуць: а што гэта вы за песьню такую клясную сыгралі? Дык гэта наша песьня! Так і стаяць зь вялікімі, зьдзіўленымі вачыма — маўляў, ня можа быць!
— Такім чынам, паміж камэрцыяй і творчасьцю. Ці можна ў Беларусі жыць толькі з уласнага рэпэртуару?
— Не ўяўляю, не спрабавалі жыць толькі за кошт сваёй творчасьці. Але неўзабаве паспрабуем. Спадзяёмся, атрымаецца. Таму што стаміліся, шчыра кажучы, ад такой вось клюбнай працы. Усё надакучвае, у тым ліку і гэта. Справа ў тым, што творчасьць мы ніколі не пакідалі, проста яна не стымулявалася актыўным канцэртаваньнем, гастролямі ды іншым. Не было яскрава акрэсьленага попыту. Натуральна, калі артыст стымуляваны, што яго музыка патрэбна, калі ён адчувае, што людзі хочуць яе чуць, тады хочацца пісаць, хочацца рухацца насустрач. А калі разумееш, што, па сутнасьці, «кладзеш на паліцу», імпэт тармозіцца. Таму, як кажуць, нумарны альбом у нас выдадзены толькі адзін — «Over The Sun». А куча матэрыялу ляжыць, яго проста не хацелася рабіць — не было зразумела, дзеля чаго, дзеля якіх людзей, дзеля якога рынку. Цяпер пачынае вымалёўвацца новая стратэгія, што адразу ж перарасло ў творчы бум.
— Перапрацоўка старога матэрыялу, абсалютна новыя рэчы — якая творчая база?
— Новыя напрацоўкі. Таксама — песьні, якія былі зробленыя, а потым адкладзеныя. Трэба дакладна разумець: тое, што можна граць у канцэртнай залі ці на стадыёне, ня будзеш выконваць у клюбе на 100–200 чалавек. Гэта зусім розная музыка. Іншымі словамі, некаторыя песьні ўпісваюцца ў фармат пабаў, а некаторыя — не, бо патрабуюць добрага гуку, добрага сьвятла, толькі тады пачынаюць зіхацець усімі фарбамі. Але матэрыялу назапасілася вельмі шмат. Думаю, што другі альбом, калі ўсё пойдзе па пляну, проста «вылеціць» і да канца году будзе ўжо ляжаць на паліцах у крамах. У скрайнім выпадку — у iTunes.
— Якія працоўныя мовы новага альбому? Ангельская, расейская, можа беларуская?
— English. Я ня думаю, што нешта павінна зьмяніцца, бо гэта мова, на якой размаўляе і якую разумее максымальная колькасьць людзей у сьвеце. Музыка сама па сабе — ужо ўнівэрсальная мова, бо сэнс у любым выпадку павінен тонка пераплятацца з мэлёдыкай, з вакальнымі лініямі. Таму мы з публікай кантактуем найперш на мове музыкі. Як мне падаецца, калі чалавек паслухаў песьню і па яе настроі не зразумеў, пра што там сьпяваецца ў прынцыпе, то штосьці няправільна зрабіў кампазытар.
— Увогуле, беларуская мова прысутнічае ў арсэнале «Артэфакту»?
— Сам я вельмі люблю беларускую мову, мяне вельмі радуе беларускае слова. Ад нядаўняга часу з задавальненьнем слухаю беларускамоўныя праграмы радыё. Пару гадоў таму ўсё гэта прачнулася як адчуваньне самабытнасьці, ідэнтычнасьці — прыемна быць беларусам. Нават вяртаючыся з Расеі, клясна ўключыць на нашай тэрыторыі радыё, пачуць родную мову. На жаль, у штодзённай практыцы актыўна мову не выкарыстоўваю, але люблю. Крышачку практыкі, і ўсё вернецца. Я вучыўся ў гімназіі-каледжы мастацтваў імя Ахрэмчыка, дзе па-беларуску выкладалася абсалютна ўсё, уключна з матэматыкай, фізыкай, хіміяй. То бок мова была даведзена дасканала.
— Раскажыце пра спэцыялізацыю ў гімназіі. Якую творчую дзялянку апрацоўвалі?
— Збольшага, канечне, лынды біў (сьмяецца). А ўвогуле па адукацыі я піяніст. Што, безумоўна, вельмі дапамагае добраму разуменьню музыкі ў шырокім сэнсе. Гэта вельмі моцная ўстанова, больш чым проста школа, ідзе на ўзроўні са школай пры кансэрваторыі. То бок — 12 гадоў навучаньня, пасьля чаго паступаеш у кансэрваторыю. Надзвычай шчыльны графік. Ня ведаю, як цяпер, але раней рэальна ніякага жыцьця, апроч вучобы, не было. Клясы да 9-й мяне гэта канчаткова прытаміла, у душы пасяліўся рок-н-рол, і я перавёўся ў прасьцейшую ўстанову, дзе заставалася больш часу на тое, чым хацелася займацца. Але школа калясальная. Была сустрэча выпускнікоў, сустракаліся з аднагрупнікамі (шокавая інфармацыя: толькі быў малады і юны, а мінула ўжо 10 гадоў), абсалютна ўсе адбыліся як асобы. Выхаваньне, якое даецца ня толькі ў агульным, але і ў культурным пляне, неацэннае. Дай божа, каб надалей там было гэтаксама, як тады, калі і мы вучыліся. Праўда, чуў, што ідуць нейкія зьмены, і ня ў лепшы бок.
— Калі завяршыць моўную тэму — здаецца, ня так даўно рабілі рэмікс адной зь песень «Песьняроў», так?
— Так, мы перасьпявалі «Песьняроў», іх ці ня самы культавы твор «Касіў Ясь канюшыну». Усё зроблена з добрым «фузавым» гукам. Дарэчы, вельмі цікавы быў сам працэс запісу. На студыі былі ўсялякія «старадаўнія» прыбамбасы. Напрыклад, клявішы году, мабыць, 1975-га, у іх літаральна тры ручкі рэгуліроўкі сыгналу — форма і лінія. А яшчэ — такі ж самы комбік «Фэндэр». Ён працаваў роўна 15 хвілін, пасьля чаго выключаўся. Таму запіс быў дакладны: 3 хвіліны прагрэлі, адстроілі, бац-бац — запісалі. І толькі пасьля гэтага высьветлілася, што гэта асабісты «комбік» Уладзімера Мулявіна, і нейкім чынам ён трапіў у тую студыю. Так што выйшла яшчэ цікавей.
— Калі казаць пра «Песьняроў» — гэта былі першыя беларускія эмісары, якім з трыюмфам удалося прарвацца на зьнешні музычны рынак. Пасьля іх на дзесяцігодзьдзі ўзьнікла паўза, беларускі дэсант у Эўропе, ЗША сьціплы, у лепшым выпадку разавы. І вось спробу наноў адчыніць Амэрыку робіць гурт Artefact. Гэта так?
— Ёсьць вялізнае жаданьне, ёсьць, што самае прыемнае, магчымасьці — пакуль назавём гэта так. Пэўных дамоўленасьцяў яшчэ няма, але ўсё рухаецца ў тым напрамку, каб мы сапраўды выехалі ў ЗША на гастролі. Адпаведна, і працуецца зусім па-іншаму — ёсьць дзеля чаго, ёсьць дзеля каго. Калі раптам у Фэйсбуку ў цябе зьяўляецца 1,5 тысячы падпісчыкаў зь Нью-Ёрку, ужо аўтаматычна хочацца выходзіць на прынцыпова новы ўзровень. Адпаведна, і да сябе, і да сваёй творчасьці ставісься таксама інакш. Спадзяюся, усё збудзецца. Потым магу расказаць падрабязьней...
— Само сабой, гаворка пра ўласны экспартны матэрыял, ня кавэр-вэрсіі...
— Не, канечне, там кавэры нікога не цікавяць. Гэта ў нас такая кавэр-краіна, у зьвязку з чым перанасычанасьць рынку ўскладняе адэкватнае стаўленьне да артыста. У Беларусі гэта ўжо стала непрыемным «шырспажывам», у такім жа адмоўным сэнсе слова. Хоць мы да кавэраў заўсёды ставіліся вельмі ўважліва — рабілі па-свойму, шукалі адметнае гучаньне. Ня проста дома пасядзелі, паглядзелі, раз-два — нешта збацалі. Вялізны кавалак затрачанай працы. Канечне, бывае, што песьня хутка кладзецца, але ў бальшыні выпадкаў на пошук гучаньня ідзе некалькі гадзін.
Дарэчы, калі яшчэ вярнуцца да тэмы прарыву ў тыя ж Злучаныя Штаты, які рабілі нашы творцы-беларусы, то магу прывесьці прыклад і са сваёй сямейнай гісторыі. Нядаўна было 9 траўня, наведваў магілу свайго, на жаль, нябожчыка дзядулі. Дык вось ён у свой час як кінарэжысэр таксама зрабіў міжнародны прарыў: ягоны фільм «Сказ пра маці» быў першай мастацкай стужкай, зьнятай у СССР, якая была паказаная на тэрыторыі ЗША...
— Дык ваш дзядуля — кінарэжысэр Аляксандар Карпаў?
— Так, гэта мой дзядуля — рэжысэр, сцэнарыст, актор. Кожнага 9 траўня па нашых тэлеканалах дэманструюцца ягоныя фільмы па матывах аповесьцяў Васіля Быкава «Доўгія вёрсты вайны», «Яго батальён», «Пайсьці і не вярнуцца», іншыя карціны ваеннай тэматыкі. Так што ў сэнсе «прарыву» спадзяюся прадоўжыць добрую сямейную традыцыю...
— Данііл, чаму пасьля дзесяцігодзьдзя пасьпяховай дзейнасьці ў кавэр-сфэры вырашана штурмаваць прынцыпова іншыя вяршыні?
— Ёсьць стаўленьне публікі — гэта чыста беларускі, непрыемны бок мэдаля. Людзі ставяцца да нечага пазнавальнага апрыёры лепш, чым да чагосьці новага. Гэта тое, што тычыцца музыкі. Біцца празь сьцяну сваім рэпэртуарам, калі з залі крычаць — «давай «Ляпісаў», давай што-небудзь весялейшае — досыць цяжка. Людзі прыйшлі адпачыць, папіць піва. Зрэшты, клюбныя сцэны для іншага і не прадугледжаныя, адпаведна, яны дрэнна абсталяваныя. А ўзровень пляцоўкі дыктуе ўзровень публікі, усё ўзаемазьвязана. Таму гэта праблема і музыкантаў, і слухачоў. Артыстам ня трэба баяцца — хоць па сабе ведаю, наколькі рэальна складана прабіваць дарогу. Але старым шляхам пэўна нікуды ня прыйдзеш. Мы яго ўвесь прайшлі — максымальныя вяршыні ў гэтай справе проста сьмешныя. Так, былі «Бітлз»-фэстывалі, на якія зьбіраліся па 15 тысяч чалавек, гэта клясна. Але ўсё заканчваецца, і ты вяртаесься, груба кажучы, у кабачок, каб зарабіць нейкія грошы. Таму ня трэба баяцца рухацца наперад. Чалавек па сваёй прыродзе баіцца ўсяго новага, гэта склад розуму. Адсюль такі фантастычны посьпех кавэраў: калі чалавек чуе нешта пазнавальнае, мозг радуецца. Калі ён чуе нешта незнаёмае, мозг напружваецца. То бок гэта яшчэ ад першабытнай прыроды ўсё зьявілася. Своеасаблівая кавэр-вэрсія.
— Усё ж пра амэрыканскія пэрспэктывы: наколькі ваша музыка можа зацікавіць публіку, якую ніяк нельга назваць пакрыўджанай увагай? Чым можна «стрэліць», каб адразу прыцягнуць увагу?
— Ну, калі толькі з драбавіка, тады пэўна прыцягнем увагу (сьмяецца). Самае галоўнае, мы ўжо пачулі, што карэнным амэрыканцам наша музыка падабаецца. Апроч таго, што мы арыентуемся на беларускую, украінскую, расейскую дыяспару, на людзей, якія прыйдуць, каб проста падтрымаць свайго артыста, мы будзем выступаць і перад мясцовай публікай. Ім, па сутнасьці, няма розьніцы, хто мы. Ёсьць бюджэт, які трэба патраціць. То бок там усё інакш: у людзей мала часу, але шмат грошай. Гэта Амэрыка, зусім іншы рух, проста балдзееш ад таго, якія тэмпы, як хутка робяцца справы. Прыкладам, нам сайт быў зроблены пад тур за тыдзень. Толькі селі-пагаварылі, а празь некалькі дзён ён ужо запушчаны, працуе. Людзі выбіраюць, на што патраціць грошы, якія марынаваць ня будзеш. Так, адзін раз прыйдуць, але пытаньне ў тым, каб прыйшлі і наступным разам. Таму трэба, каб іх зачапіла, каб ім было цікава. Пакуль нас запэўніваюць, што музыка заходзіць, западае, хочуць слухаць яшчэ. Гэта самае галоўнае. Ну, а шоў за 10 гадоў мы рабіць навучыліся. Тым ня меней працуем вельмі настойліва, каб, ня дай божа, не аблажацца. Ці, прынамсі, быць перакананымі на 100%, што зрабілі ўсё ад нас залежнае.
— Па-першае, які маршрут папярэдне акрэсьлены, па-другое, ці ўдавалася быць у Злучаных Штатах раней?
— Нью-Ёрк, Бостан, Маямі. Спадзяюся, усё будзе рэалізавана, бо няма куды адкладаць далей — столькі гадоў ужо было ня так добра, як хацелася, цяпер павінна быць так, як трэба. Дагэтуль у Амэрыцы ня быў, і галоўная прычына ў тым — я страшна баюся лятаць. І толькі дзеля нашага руху наперад пагаджаюся на гэтыя страшныя сем гадзін у паветры... Па Эўропе выезды былі, пра туры не кажу, гэта ўсё складана. Нават з адной камандай хацелі ў чэрвені ехаць на захад з акустычным праектам — гэта лёгка, гэта цікава, публіка ў Эўропе шчыра адгукаецца на іншы фармат. Але ў сувязі са зьяўленьнем новых рэаліяў усё адсунута на другі плян. Цяпер трэба актыўна працаваць на іншую аўдыторыю.
— Ня толькі ў вас, у іншых артыстаў таксама ёсьць і адпаведнае майстэрства, і жаданьне скарыць сьвет. Але актыўнасьць на зьнешнім рынку мінімальная. Чаго бракуе, каб навесьці міжнародныя масты?
— Прычына ў тым, што ў нас склаўся такі мэнталітэт. Расьце пакаленьне, другое, трэцяе, а нічога не мяняецца. Наадварот, толькі глыбей зашываюцца ў свой кокан. Нам у пэўным сэнсе падфарціла, што наш, назавём яго так, імпрэсарыё Алег Мартыненка нядаўна вярнуўся ў Беларусь з Канады і па дарозе не растраціў свайго запалу. Гэта чалавек шалёнай энэргіі, што мне таксама блізка, я сам такога ж кшталту. Таму мы знаходзім агульную мову. Праўда, усё роўна складана за ім угнацца, хоць я на 20 зь лішкам гадоў за яго маладзейшы, тэмп задае проста дзікі. Але калі пачынаеш кантактаваць з Амэрыкай, Канадай, разумееш, што гэта нармальна, так быць павінна на самой справе. А беларуская павольнасьць, памяркоўнасьць нас проста тармозіць. Па-мойму, музыканты тут элемэнтарна напалоханыя. Хто зьяжджае і рэальна знаходзіць свайго слухача, адразу ж перастае намагацца тут нешта да некага данесьці. Бо насамрэч ёсьць артысты, якія працуюць за мяжой, але мы чуем толькі тых, хто скардзіцца — як складана, як нічога не атрымліваецца. Такіх мы чуем. А ў каго ўсё складваецца, не спрабуюць нікому тлумачыць, як і што трэба рабіць. Яны сваю нішу знайшлі, ну і добра, цудоўна.
___________________________________
Гурт Artefact сваім днём нараджэньня лічыць 1 сакавіка 2003 году — у гэты дзень у Менску адбыўся дэбют калектыву. На гэты момант колькасьць выступаў пераваліла за паўтысячы. Ад самага пачатку хлопцы вырашылі, што рэпэртуар будуць складаць англамоўныя песьні, прычым як кавэры, так і ўласнага складу. Аўтар практычна ўсіх уласных песень (тэксты, музыка, аранжыроўка) — Данііл Сьмірноў. Калектыў запрашаюць як хэдлайнэра многіх канцэртаў і фэстываляў, якія адбываюцца ў Беларусі. Лепшы кавэр-гурт Беларусі 2007 году, лепшы кавэр-гурт Beatles 2008 году.
Склад:
Daniel Smirnov — гітара, вакал
Alex Simon — бас-гітара, вакал
Vily — сола-гітара
Pit — ударныя
