Такое меркаваньне выказваюць у артыкуле, апублікаваным ў часопісе New Eastern Europe прэзыдэнт Freedom House Дэйвід Крэймэр і дырэктар праграм Freedom House ў Эўразіі Сьюзан Корк.
Масква вырашыла выкарыстаць праблемы ў Беларусі для магчымасьці аднавіць у ёй свой уплыў. Лукашэнка прыняў зьдзелку Фаўста і прадаў незалежнасьць у выглядзе ключавых дзяржаўных актываў Расеі. Гэтая зьдзелка азмрочыла надзеі Захаду на дэмакратычныя пераўтварэньні ў Беларусі.
Пасьля амаль двух дзесяцігодзьдзяў знаходжаньня ва ўладзе да 2011 года аўтарытарны лідэр Аляксандр Лукашэнка прывёў Беларусь на мяжу эканамічнай катастрофы з каляпсам нацыянальнай валюты, інфляцыяй і скарачэньне валютных рэзэрваў. Эканамічная безгаспадарчасьць ў спалучэньні з палітычнымі рэпрэсіямі зьнізіла падтрымку Лукашэнкі сярод беларусаў у верасьні мінулага года да рэкордна нізкага ўзроўню ў 20 працэнтаў.
У Лукашэнкі ўсё пайшло кепска з прэзыдэнцкіх выбараў 2010 году, калі ён быў шырока асуджаны за махлярства і фальсыфікацыі выбараў, а потым і за зьверскі напад на пратэстоўцаў. Да гэтага ў Лукашэнкі атрымалася абмяжоўваць палітычныя свабоды ў абмен на эканамічную стабільнасьць ў краіне. Але ў тым, што кошт беларускага рубля ўпаў, паліцы крамаў апусьцелі, а рэальная заработная плата зьнізілася, насельніцтва апошні год з самага пачатку вінаваціла урад і Лукашэнку асабіста. У 2011 годзе многія назіральнікі, у тым ліку і аўтары гэтых радкоў, лічылі, што Лукашэнка патрапіў у самы цяжкі крызіс за ўвесь час яго кіраваньня і што яго дні, як «апошняга дыктатара Эўропы», лічаныя. Аднак, як паказвае гісторыя, гэта можа заняць больш часу, чым чакалася. Расея прапанавала Лукашэнку д’ябальскую зьдзелку, ад якой ён ня мог адмовіцца, калі хоча застацца ва ўладзе.
У лістападзе мінулага году Расея паўтарыла прапанову, якой Лукашэнка даўно супраціўляўся: грошы ў абмен на ключавыя вытворчыя актывы. «Белтрансгаз» быў канчаткова прададзены Газпрому за $ 2,5 мільярда. Акрамя таго, расейцы прапанавалі Менску $ 10 млрд на пабудову АЭС і далі зьніжку на газ. Для тагачаснага прэм’ер-міністра Расеі Пуціна гэта стала яшчэ адным крокам у прасоўваньні яго ідэі стварэньня Эўразійскага саюзу. Акрамя таго, расейцы пачалі атрымліваць кантроль над беларускімі банкамі і СМІ. У кароткатэрміновай пэрспэктыве гэтыя расейскія інвэстыцыі і крэдыты дапамаглі Беларусі пазьбегнуць поўнага эканамічнага краху і сталі выратавальным кругам, каб падтрымаць Лукашэнку, прынамсі часова. Тым ня менш, такі кошт захаваньня ўлады Лукашэнкі можа спарадзіць рэзкую рэакцыю сярод эліты і насельніцтва.
Лукашэнка імкнуўся і працягвае імкнуцца захаваць сваю ўладу любымі сродкамі і, такім чынам, пазьбегнуць зьмены курсу ад аўтарытарызму і карупцыі. Нягледзячы на адносную ізаляцыю Беларусі сусьветны эканамічны крызіс яшчэ больш пагоршыў фінансавае становішча Беларусі. Спачатку Лукашэнка спрабаваў заігрываць з Захадам. Ён даў зразумець, што пры наяўнасьці фінансавых стымулаў ён будзе адкрыты для рэформаў, і на Захадзе, асабліва ў ЭЗ, паддаліся на гэтыя трукі. Міжнародны валютны фонд (МВФ) таксама прадаставіў Беларусі 2,5 мільярды даляраў у пачатку 2009 года. Замест выкарыстаньня сродкаў, выдадзеных МВФ, на рэструктурызацыю і лібэралізацыі айчыннай эканомікі, Лукашэнка пусьціў іх на штучнае падтрыманьне сваёй сыстэмы праз стымуляваньне росту ВУП і перадвыбарчае падвышэньне пэнсій і заробкаў.
Гуляючы на жаданьні Захаду забясьпечваць правы чалавека ў Беларусі, Лукашэнка ператварыў палітычных зьняволеных у тавар, саджаючы іх у турму, а затым выпускаць іх у якасьці жэсту добрай волі і прагрэсу — і ў сваю чаргу, быў узнагароджаны за гэта. Існавалі абяцаньні дадатковай фінансавай дапамогі з боку ЭЗ у разьліку на відавочныя прыкметы прагрэсу ў Беларусі. Правядзеньне прэзыдэнцкіх выбараў 2010 года ў адпаведнасьці з міжнароднымі дэмакратычнымі стандартамі лічылася ключавым тэстам, і мільярды даляраў ЭЗ чакалі Лукашэнку, калі б ён абраўся годна. На жаль, як мы ўсе ведаем, што ён ня здолеў гэтага зрабіць.
Пасьля абвяшчэньня перамогі на фальсыфікаваных прэзыдэнцкіх выбарах у сьнежні 2010 года, вынікі якіх не былі прызнаныя ЗША і Эўропай, Лукашэнка ўсё часьцей выкарыстоўвае жорсткую тактыку для захаваньня кантролю над краінай. Калі тысячы людзей выйшлі на вуліцы на знак пратэсту супраць парушэньняў на выбарах, улады распачалі агрэсіўную кампанію ў дачыненьні да дэмакратычных апазыцыйных груп, арганізацый грамадзянскай супольнасьці і незалежных СМІ. Былі арыштаваныя прынамсі 700 чалавек, у тым ліку сем з дзевяці апазыцыйных кандыдатаў у прэзыдэнты, многія засталіся ў турмах на працяглыя тэрміны. Да гэтага часу 15 палітычных зьняволеных па-ранейшаму знаходзяцца ў турмах.
З дапамогай крымінальнага перасьледу і запалохваньня журналістаў і праваабаронцаў, высокіх штрафаў і драконаўскіх тэрмінаў зьняволеньня Лукашэнка спрабуе здушыць народную незадаволенасьць і прадухіліць магчымасьці пераменаў.
Захад адказаў на падзеі 19 сьнежня і на тое, што адбылося потым, увядзеньнем забаронаў на выдачу віз і замарожваньнем актываў у дачыненьні да беларускіх чыноўнікаў, адказных за парушэньні правоў чалавека. І ЗША і ЭЗ таксама ўвялі эканамічныя санкцыі, а МВФ абмежаваў прадастаўленьне дадатковых крэдытаў. З-за крызісу і безвыходнай сытуацыі ў канцы 2011 году Лукашэнка вырашыў прадаць жыцьцёва важныя актывы краіны Маскве для таго, каб захаваць свой імідж моцнага палітыка, які не схіляецца перад Захадам. Расея — непастаянны саюзьнік Беларусі і не вялікі прыхільнік рэжыму Лукашэнкі. Тым не менш, Масква вырашыла выкарыстаць праблемы ў Беларусі для магчымасьці аднавіць у ёй свой уплыў. Лукашэнка прыняў зьдзелку Фаўста і прадаў незалежнасьць у выглядзе ключавых дзяржаўных актываў Расеі.
Гэтая зьдзелка азмрочыла надзеі Захаду на дэмакратычныя пераўтварэньні ў Беларусі. ЗША і ЕС адказалі на выклік Расеі і распачалі далейшыя крокі, каб паказаць, што яны застануцца рашучымі ў палітыцы ціску на беларускія ўлады і ў патрабаваньнях дэмакратычных пераўтварэньняў і захаваньня правоў чалавека, пачынаючы з вызваленьня палітычных зьняволеных. 3 студзеня прэзыдэнт ЗША Барак Абама падпісаў Акт аб дэмакратыі ў Беларусі і закон аб правах чалавека 2011 года, які пашырыў візавыя і фінансавыя санкцыі ў дачыненьні да беларускіх чыноўнікаў і асоб, якія ўдзельнічаюць у правядзеньні рэпрэсій. Іншы кропкай ціску стаў заклік да Міжнароднай фэдэрацыі хакею адмяніць правядзеньне ў 2014 годзе чэмпіянату сьвету па хакеі ў Менску.
Але некаторыя важныя ісьціны ўсё роўна павінны стаць асновай палітыкі Захаду. Галоўная рэальнасьць такая, што Эўропа ня будзе «адзінай, свабоднай і мірнай», пакуль беларускі народ ня будзе мець права выбіраць ўрад сваёй краіны і пакуль ён не вызваліцца ад дыктатуры. Эканоміка Беларусі не зьяўляецца ўстойлівай, калі дзяржава гуляе дамінуючую ролю і кантралюе большую частку актываў.
Нягледзячы на тое, што зьдзелка з Расеяй выратавала рэжым Лукашэнкі на нейкі час за кошт незалежнасьці краіны, яна не вырашыць эканамічныя праблемы Беларусі ў сярэднетэрміновай пэрспэктыве, не кажучы ўжо пра доўгатэрміновую. Захад павінен пераканацца, што ён робіць са свайго боку ўсё магчымае, каб не даць Лукашэнку фінансавую магчымасьць удыхнуць жыцьцё ў рэпрэсіўны рэжым. МВФ павінен цьвёрда выступіць супраць новых крэдытаў для краіны, якая не зьбіраецца праводзіць неабходныя рэформы, не кажучы ўжо пра тое, што ў ёй ёсьць палітычныя зьняволеныя.
Улічваючы цяжкасьці ў атрыманьні падтрымкі з боку 27 краін-членаў ЭЗ, ЗША павінны працягнуць ўвядзеньне мэтавых эканамічных санкцый, бо гэта аказалася адзіным інструмэнтам ціску, які істотна паўплываў на зьмяненьне паводзінаў рэжыму. У прыватнасьці, ЗША павінны ўвесьці санкцыі ў дачыненьні да дзяржаўных і зьвязаных з уладамі прадпрыемстваў, зьніжаючы іх прывабнасьць для патэнцыйных пакупнікоў і блякаваць новыя паступленьня сродкаў у казну рэжыму. Размоў аб пашырэньні санкцый недастаткова, дзейнічаць трэба было ўчора. Толькі палітычная і практычная гатоўнасьць ўвядзеньня новых санкцый будзе мець значэньне ў гэтай сытуацыі.
Пагадненьне з Расеяй забясьпечыла Лукашэнку выжываньне і некаторую прастору для манэўру. Зараз зьявілася адно з найважнейшых «вокнаў магчымасьцяў» для ЗША і ЭЗ для таго, каб выпрацаваць жыцьцяздольную і пасьлядоўную палітыку ў адносінах да рэжыму і да прасоўваньні дэмакратычных пераменаў у краіне. Пры тым, што падтрымка Лукашэнкі сярод беларусаў, якія пацярпелі ад эканамічнага крызісу, застаецца на нізкім узроўні, ўсенароднае паўстаньне зьяўляецца аддаленай пэрспэктывай для Беларусі, улічваючы бягучы стан справаў. З набліжэньнем «парлямэнцкіх выбараў», якія пройдуць у верасьні 2012 года, рэжым спрабуе ізноў маніпуляваць грамадзкай дамовай і вярнуць падтрымку і давер. І Лукашэнка і прэм’ер-міністар Міхаіл Мясніковіч зрабілі сьмелыя абяцаньні паляпшэньня эканамічнай сытуацыі і вяртаньня памераў заробкаў да дакрызіснага ўзроўню.
Беларускі народ заслугоўвае таго, каб жыць ва ўмовах свабоды і больш не павінен заставацца ў ізаляцыі пад уладай дыктатара, які бясьсільна супрацьстаіць ўсяму сьвету. Кошт гэтага — чалавечыя жыцьці: многія вядучыя актывісты заключаныя ў турму або вымушаныя знаходзіцца за мяжой. Іх здароўе і жыцьцё ў небясьпецы. Алесь Бяляцкі, старшыня праваабарончага цэнтру «Вясна» і віцэ-прэзыдэнт Міжнароднай фэдэрацыі правоў чалавека, абвінавачаны
ва ўхіленьні ад выплаты падаткаў, у цяперашні час знаходзіцца за кратамі. Андрэй Саньнікаў, нядаўна вызвалены кандыдат у прэзыдэнты на выбарах 2010 года, падвяргаўся жорсткаму абыходжаньню за кратамі, на працягу некалькіх месяцаў яго сям’і і адвакатам было адмоўлена ў доступе да яго. Алесь Міхалевіч, беларускі палітычны дзеяч, які сам быў заключаны ў турму і зьведаў катаваньні, распавёў аб злоўжываньнях у сваіх паказаньнях, дадзеных 15 лістапада 2011 года Камісіі ЗША па бясьпецы і супрацоўніцтву ў Эўропе. Ён заявіў, што «быў дастаўлены ў СІЗА КДБ, дзе ён правёў наступныя два месяцы і зазнаў псыхічныя і фізычныя катаваньні».
Захад павінен рабіць неаслабны ціск на рэжым Лукашэнкі, каб прымусіць вызваліць і цалкам рэабілітаваць усіх палітычных зьняволеных. Гэта адзіная магчымасьць дамагчыся іх вызваленьня і забесьпячэньня поўнай сацыяльнай інтэграцыі.
Вельмі важна, каб беларускія грамадзяне ведалі, што санкцыі накіраваныя толькі супраць рэжыму, што мэта нашых намаганьняў — спыненьне іх пакут ад рэпрэсій Лукашэнка. У краіне, дзе ўлада жорстка абмяжоўвае свабоду слова і маніпулюе сродкамі масавай інфармацыі, гэта будзе складанай, але неабходнай задачай для Захаду. Мы таксама павінны працягваць аказваць дапамогу насельніцтву і грамадзянскай супольнасьці для садзейнічаньня дэмакратычным зьменам.
Але мы не павінны спыняцца на дасягнутым. Цяпер неабходная каардынацыя міжнародных донараў і паскарэньне дапамогі насельніцтву і суб’ектам грамадзянскай супольнасьці, якія маюць патрэбу ў ёй, але не могуць ёю скарыстацца да таго, як Лукашэнка сыдзе са сцэны. Падрыхтоўка да значнага пакету дапамогі ў цяперашні час важная, таму што беларусы павінны ведаць, што ёсьць сьвятло ў канцы тунэлю Лукашэнкі. Пры тым, што ЭЗ пашырае візавыя забароны ў дачыненьні да чыноўнікаў, ён павінен спрасьціць візавы рэжым для простых беларусаў, каб даць сыгнал, што ў Эўропе чакаюць іх, а не дыктатара. Захад таксама павінен падрыхтаваць пакет эканамічнай і палітычнай дапамогі для краіны пасьля адхіленьня Лукашэнкі ад улады. Гэта вельмі важна для дэманстрацыі дэмакратычнай альтэрнатывы народу Беларусі. Пасьля адстаўкі Лукашэнкі Беларусь будуць вітаць ў Эўропе. З набліжэньнем гэтага дня ЭЗ павінен будзе перагледзець пэрспэктывы партнэрскага пагадненьня з Беларусьсю.
Захад павінен выразна разумець, што Беларусь і яе народ зьяўляюцца прыярытэтам. У рэшце, Беларусь — частка Эўропы. Расея падвысіла стаўкі. Захад павінен адказаць салідарнымі намаганьнямі, прымаючы меры для стымуляваньня дэмакратычных пераўтварэньняў і пераменаў. Зьмена рэжыму, заснаванага на рэпрэсіўнай палітычнай сыстэме і нерэфармаванай эканоміцы на мяжы ЭЗ, з улікам пагрозы паглынаньня з боку Расеі, павінна быць галоўным прыярытэтам для Захаду. Калі мы будзем чакаць, то можам спазьніцца.
Захад выкарыстаў прывід Расеі ў якасьці прычыны для таго, каб ісьці на кампраміс з Лукашэнкам у мінулым, асьцерагаючыся, што жорсткая палітыка ў дачыненьні да Беларусі штурхне яе да Расеі. Разглядаць Беларусь праз расейскую прызму памылкова. Трэба ўлічваць, што ў Расеі ёсьць свае ўнутраныя палітычныя і эканамічныя выклікі, і наўрад ці яе падтрымкі будзе дастаткова, каб захаваць рэжым Лукашэнкі. Надышоў час для Захаду, каб зрабіць наступны крок.
Масква вырашыла выкарыстаць праблемы ў Беларусі для магчымасьці аднавіць у ёй свой уплыў. Лукашэнка прыняў зьдзелку Фаўста і прадаў незалежнасьць у выглядзе ключавых дзяржаўных актываў Расеі. Гэтая зьдзелка азмрочыла надзеі Захаду на дэмакратычныя пераўтварэньні ў Беларусі.
Пасьля амаль двух дзесяцігодзьдзяў знаходжаньня ва ўладзе да 2011 года аўтарытарны лідэр Аляксандр Лукашэнка прывёў Беларусь на мяжу эканамічнай катастрофы з каляпсам нацыянальнай валюты, інфляцыяй і скарачэньне валютных рэзэрваў. Эканамічная безгаспадарчасьць ў спалучэньні з палітычнымі рэпрэсіямі зьнізіла падтрымку Лукашэнкі сярод беларусаў у верасьні мінулага года да рэкордна нізкага ўзроўню ў 20 працэнтаў.
Зьдзелка з д’яблам
У Лукашэнкі ўсё пайшло кепска з прэзыдэнцкіх выбараў 2010 году, калі ён быў шырока асуджаны за махлярства і фальсыфікацыі выбараў, а потым і за зьверскі напад на пратэстоўцаў. Да гэтага ў Лукашэнкі атрымалася абмяжоўваць палітычныя свабоды ў абмен на эканамічную стабільнасьць ў краіне. Але ў тым, што кошт беларускага рубля ўпаў, паліцы крамаў апусьцелі, а рэальная заработная плата зьнізілася, насельніцтва апошні год з самага пачатку вінаваціла урад і Лукашэнку асабіста. У 2011 годзе многія назіральнікі, у тым ліку і аўтары гэтых радкоў, лічылі, што Лукашэнка патрапіў у самы цяжкі крызіс за ўвесь час яго кіраваньня і што яго дні, як «апошняга дыктатара Эўропы», лічаныя. Аднак, як паказвае гісторыя, гэта можа заняць больш часу, чым чакалася. Расея прапанавала Лукашэнку д’ябальскую зьдзелку, ад якой ён ня мог адмовіцца, калі хоча застацца ва ўладзе.
Расея прапанавала Лукашэнку д’ябальскую зьдзелку, ад якой ён ня мог адмовіцца
У лістападзе мінулага году Расея паўтарыла прапанову, якой Лукашэнка даўно супраціўляўся: грошы ў абмен на ключавыя вытворчыя актывы. «Белтрансгаз» быў канчаткова прададзены Газпрому за $ 2,5 мільярда. Акрамя таго, расейцы прапанавалі Менску $ 10 млрд на пабудову АЭС і далі зьніжку на газ. Для тагачаснага прэм’ер-міністра Расеі Пуціна гэта стала яшчэ адным крокам у прасоўваньні яго ідэі стварэньня Эўразійскага саюзу. Акрамя таго, расейцы пачалі атрымліваць кантроль над беларускімі банкамі і СМІ. У кароткатэрміновай пэрспэктыве гэтыя расейскія інвэстыцыі і крэдыты дапамаглі Беларусі пазьбегнуць поўнага эканамічнага краху і сталі выратавальным кругам, каб падтрымаць Лукашэнку, прынамсі часова. Тым ня менш, такі кошт захаваньня ўлады Лукашэнкі можа спарадзіць рэзкую рэакцыю сярод эліты і насельніцтва.
Лукашэнка імкнуўся і працягвае імкнуцца захаваць сваю ўладу любымі сродкамі і, такім чынам, пазьбегнуць зьмены курсу ад аўтарытарызму і карупцыі. Нягледзячы на адносную ізаляцыю Беларусі сусьветны эканамічны крызіс яшчэ больш пагоршыў фінансавае становішча Беларусі. Спачатку Лукашэнка спрабаваў заігрываць з Захадам. Ён даў зразумець, што пры наяўнасьці фінансавых стымулаў ён будзе адкрыты для рэформаў, і на Захадзе, асабліва ў ЭЗ, паддаліся на гэтыя трукі. Міжнародны валютны фонд (МВФ) таксама прадаставіў Беларусі 2,5 мільярды даляраў у пачатку 2009 года. Замест выкарыстаньня сродкаў, выдадзеных МВФ, на рэструктурызацыю і лібэралізацыі айчыннай эканомікі, Лукашэнка пусьціў іх на штучнае падтрыманьне сваёй сыстэмы праз стымуляваньне росту ВУП і перадвыбарчае падвышэньне пэнсій і заробкаў.
мільярды даляраў ЭЗ чакалі Лукашэнку, калі б ён абраўся годна
Гуляючы на жаданьні Захаду забясьпечваць правы чалавека ў Беларусі, Лукашэнка ператварыў палітычных зьняволеных у тавар, саджаючы іх у турму, а затым выпускаць іх у якасьці жэсту добрай волі і прагрэсу — і ў сваю чаргу, быў узнагароджаны за гэта. Існавалі абяцаньні дадатковай фінансавай дапамогі з боку ЭЗ у разьліку на відавочныя прыкметы прагрэсу ў Беларусі. Правядзеньне прэзыдэнцкіх выбараў 2010 года ў адпаведнасьці з міжнароднымі дэмакратычнымі стандартамі лічылася ключавым тэстам, і мільярды даляраў ЭЗ чакалі Лукашэнку, калі б ён абраўся годна. На жаль, як мы ўсе ведаем, што ён ня здолеў гэтага зрабіць.
Зьдзелка Фаўста
Пасьля абвяшчэньня перамогі на фальсыфікаваных прэзыдэнцкіх выбарах у сьнежні 2010 года, вынікі якіх не былі прызнаныя ЗША і Эўропай, Лукашэнка ўсё часьцей выкарыстоўвае жорсткую тактыку для захаваньня кантролю над краінай. Калі тысячы людзей выйшлі на вуліцы на знак пратэсту супраць парушэньняў на выбарах, улады распачалі агрэсіўную кампанію ў дачыненьні да дэмакратычных апазыцыйных груп, арганізацый грамадзянскай супольнасьці і незалежных СМІ. Былі арыштаваныя прынамсі 700 чалавек, у тым ліку сем з дзевяці апазыцыйных кандыдатаў у прэзыдэнты, многія засталіся ў турмах на працяглыя тэрміны. Да гэтага часу 15 палітычных зьняволеных па-ранейшаму знаходзяцца ў турмах.
З дапамогай крымінальнага перасьледу і запалохваньня журналістаў і праваабаронцаў, высокіх штрафаў і драконаўскіх тэрмінаў зьняволеньня Лукашэнка спрабуе здушыць народную незадаволенасьць і прадухіліць магчымасьці пераменаў.
Лукашэнка прыняў зьдзелку Фаўста і прадаў незалежнасьць у выглядзе ключавых дзяржаўных актываў Расеі
Захад адказаў на падзеі 19 сьнежня і на тое, што адбылося потым, увядзеньнем забаронаў на выдачу віз і замарожваньнем актываў у дачыненьні да беларускіх чыноўнікаў, адказных за парушэньні правоў чалавека. І ЗША і ЭЗ таксама ўвялі эканамічныя санкцыі, а МВФ абмежаваў прадастаўленьне дадатковых крэдытаў. З-за крызісу і безвыходнай сытуацыі ў канцы 2011 году Лукашэнка вырашыў прадаць жыцьцёва важныя актывы краіны Маскве для таго, каб захаваць свой імідж моцнага палітыка, які не схіляецца перад Захадам. Расея — непастаянны саюзьнік Беларусі і не вялікі прыхільнік рэжыму Лукашэнкі. Тым не менш, Масква вырашыла выкарыстаць праблемы ў Беларусі для магчымасьці аднавіць у ёй свой уплыў. Лукашэнка прыняў зьдзелку Фаўста і прадаў незалежнасьць у выглядзе ключавых дзяржаўных актываў Расеі.
Гэтая зьдзелка азмрочыла надзеі Захаду на дэмакратычныя пераўтварэньні ў Беларусі. ЗША і ЕС адказалі на выклік Расеі і распачалі далейшыя крокі, каб паказаць, што яны застануцца рашучымі ў палітыцы ціску на беларускія ўлады і ў патрабаваньнях дэмакратычных пераўтварэньняў і захаваньня правоў чалавека, пачынаючы з вызваленьня палітычных зьняволеных. 3 студзеня прэзыдэнт ЗША Барак Абама падпісаў Акт аб дэмакратыі ў Беларусі і закон аб правах чалавека 2011 года, які пашырыў візавыя і фінансавыя санкцыі ў дачыненьні да беларускіх чыноўнікаў і асоб, якія ўдзельнічаюць у правядзеньні рэпрэсій. Іншы кропкай ціску стаў заклік да Міжнароднай фэдэрацыі хакею адмяніць правядзеньне ў 2014 годзе чэмпіянату сьвету па хакеі ў Менску.
Але некаторыя важныя ісьціны ўсё роўна павінны стаць асновай палітыкі Захаду. Галоўная рэальнасьць такая, што Эўропа ня будзе «адзінай, свабоднай і мірнай», пакуль беларускі народ ня будзе мець права выбіраць ўрад сваёй краіны і пакуль ён не вызваліцца ад дыктатуры. Эканоміка Беларусі не зьяўляецца ўстойлівай, калі дзяржава гуляе дамінуючую ролю і кантралюе большую частку актываў.
Толькі палітычная і практычная гатоўнасьць ўвядзеньня новых санкцый будзе мець значэньне ў гэтай сытуацыі
Нягледзячы на тое, што зьдзелка з Расеяй выратавала рэжым Лукашэнкі на нейкі час за кошт незалежнасьці краіны, яна не вырашыць эканамічныя праблемы Беларусі ў сярэднетэрміновай пэрспэктыве, не кажучы ўжо пра доўгатэрміновую. Захад павінен пераканацца, што ён робіць са свайго боку ўсё магчымае, каб не даць Лукашэнку фінансавую магчымасьць удыхнуць жыцьцё ў рэпрэсіўны рэжым. МВФ павінен цьвёрда выступіць супраць новых крэдытаў для краіны, якая не зьбіраецца праводзіць неабходныя рэформы, не кажучы ўжо пра тое, што ў ёй ёсьць палітычныя зьняволеныя.
Улічваючы цяжкасьці ў атрыманьні падтрымкі з боку 27 краін-членаў ЭЗ, ЗША павінны працягнуць ўвядзеньне мэтавых эканамічных санкцый, бо гэта аказалася адзіным інструмэнтам ціску, які істотна паўплываў на зьмяненьне паводзінаў рэжыму. У прыватнасьці, ЗША павінны ўвесьці санкцыі ў дачыненьні да дзяржаўных і зьвязаных з уладамі прадпрыемстваў, зьніжаючы іх прывабнасьць для патэнцыйных пакупнікоў і блякаваць новыя паступленьня сродкаў у казну рэжыму. Размоў аб пашырэньні санкцый недастаткова, дзейнічаць трэба было ўчора. Толькі палітычная і практычная гатоўнасьць ўвядзеньня новых санкцый будзе мець значэньне ў гэтай сытуацыі.
Акно магчымасьцяў
Пагадненьне з Расеяй забясьпечыла Лукашэнку выжываньне і некаторую прастору для манэўру. Зараз зьявілася адно з найважнейшых «вокнаў магчымасьцяў» для ЗША і ЭЗ для таго, каб выпрацаваць жыцьцяздольную і пасьлядоўную палітыку ў адносінах да рэжыму і да прасоўваньні дэмакратычных пераменаў у краіне. Пры тым, што падтрымка Лукашэнкі сярод беларусаў, якія пацярпелі ад эканамічнага крызісу, застаецца на нізкім узроўні, ўсенароднае паўстаньне зьяўляецца аддаленай пэрспэктывай для Беларусі, улічваючы бягучы стан справаў. З набліжэньнем «парлямэнцкіх выбараў», якія пройдуць у верасьні 2012 года, рэжым спрабуе ізноў маніпуляваць грамадзкай дамовай і вярнуць падтрымку і давер. І Лукашэнка і прэм’ер-міністар Міхаіл Мясніковіч зрабілі сьмелыя абяцаньні паляпшэньня эканамічнай сытуацыі і вяртаньня памераў заробкаў да дакрызіснага ўзроўню.
Беларускі народ заслугоўвае таго, каб жыць ва ўмовах свабоды і больш не павінен заставацца ў ізаляцыі пад уладай дыктатара, які бясьсільна супрацьстаіць ўсяму сьвету. Кошт гэтага — чалавечыя жыцьці: многія вядучыя актывісты заключаныя ў турму або вымушаныя знаходзіцца за мяжой. Іх здароўе і жыцьцё ў небясьпецы. Алесь Бяляцкі, старшыня праваабарончага цэнтру «Вясна» і віцэ-прэзыдэнт Міжнароднай фэдэрацыі правоў чалавека, абвінавачаны
Беларускі народ заслугоўвае таго, каб жыць ва ўмовах свабоды
ва ўхіленьні ад выплаты падаткаў, у цяперашні час знаходзіцца за кратамі. Андрэй Саньнікаў, нядаўна вызвалены кандыдат у прэзыдэнты на выбарах 2010 года, падвяргаўся жорсткаму абыходжаньню за кратамі, на працягу некалькіх месяцаў яго сям’і і адвакатам было адмоўлена ў доступе да яго. Алесь Міхалевіч, беларускі палітычны дзеяч, які сам быў заключаны ў турму і зьведаў катаваньні, распавёў аб злоўжываньнях у сваіх паказаньнях, дадзеных 15 лістапада 2011 года Камісіі ЗША па бясьпецы і супрацоўніцтву ў Эўропе. Ён заявіў, што «быў дастаўлены ў СІЗА КДБ, дзе ён правёў наступныя два месяцы і зазнаў псыхічныя і фізычныя катаваньні».
Захад павінен рабіць неаслабны ціск на рэжым Лукашэнкі, каб прымусіць вызваліць і цалкам рэабілітаваць усіх палітычных зьняволеных. Гэта адзіная магчымасьць дамагчыся іх вызваленьня і забесьпячэньня поўнай сацыяльнай інтэграцыі.
Вельмі важна, каб беларускія грамадзяне ведалі, што санкцыі накіраваныя толькі супраць рэжыму, што мэта нашых намаганьняў — спыненьне іх пакут ад рэпрэсій Лукашэнка. У краіне, дзе ўлада жорстка абмяжоўвае свабоду слова і маніпулюе сродкамі масавай інфармацыі, гэта будзе складанай, але неабходнай задачай для Захаду. Мы таксама павінны працягваць аказваць дапамогу насельніцтву і грамадзянскай супольнасьці для садзейнічаньня дэмакратычным зьменам.
Наступны крок
Але мы не павінны спыняцца на дасягнутым. Цяпер неабходная каардынацыя міжнародных донараў і паскарэньне дапамогі насельніцтву і суб’ектам грамадзянскай супольнасьці, якія маюць патрэбу ў ёй, але не могуць ёю скарыстацца да таго, як Лукашэнка сыдзе са сцэны. Падрыхтоўка да значнага пакету дапамогі ў цяперашні час важная, таму што беларусы павінны ведаць, што ёсьць сьвятло ў канцы тунэлю Лукашэнкі. Пры тым, што ЭЗ пашырае візавыя забароны ў дачыненьні да чыноўнікаў, ён павінен спрасьціць візавы рэжым для простых беларусаў, каб даць сыгнал, што ў Эўропе чакаюць іх, а не дыктатара. Захад таксама павінен падрыхтаваць пакет эканамічнай і палітычнай дапамогі для краіны пасьля адхіленьня Лукашэнкі ад улады. Гэта вельмі важна для дэманстрацыі дэмакратычнай альтэрнатывы народу Беларусі. Пасьля адстаўкі Лукашэнкі Беларусь будуць вітаць ў Эўропе. З набліжэньнем гэтага дня ЭЗ павінен будзе перагледзець пэрспэктывы партнэрскага пагадненьня з Беларусьсю.
МВФ павінен цьвёрда выступіць супраць новых крэдытаў для краіны, якая не зьбіраецца праводзіць неабходныя рэформы, не кажучы ўжо пра тое, што ў ёй ёсьць палітычныя зьняволеныя
Захад павінен выразна разумець, што Беларусь і яе народ зьяўляюцца прыярытэтам. У рэшце, Беларусь — частка Эўропы. Расея падвысіла стаўкі. Захад павінен адказаць салідарнымі намаганьнямі, прымаючы меры для стымуляваньня дэмакратычных пераўтварэньняў і пераменаў. Зьмена рэжыму, заснаванага на рэпрэсіўнай палітычнай сыстэме і нерэфармаванай эканоміцы на мяжы ЭЗ, з улікам пагрозы паглынаньня з боку Расеі, павінна быць галоўным прыярытэтам для Захаду. Калі мы будзем чакаць, то можам спазьніцца.
Захад выкарыстаў прывід Расеі ў якасьці прычыны для таго, каб ісьці на кампраміс з Лукашэнкам у мінулым, асьцерагаючыся, што жорсткая палітыка ў дачыненьні да Беларусі штурхне яе да Расеі. Разглядаць Беларусь праз расейскую прызму памылкова. Трэба ўлічваць, што ў Расеі ёсьць свае ўнутраныя палітычныя і эканамічныя выклікі, і наўрад ці яе падтрымкі будзе дастаткова, каб захаваць рэжым Лукашэнкі. Надышоў час для Захаду, каб зрабіць наступны крок.
