Знакамітае старажытнае Заслаўе, якому хутка 885 год, найперш вядомае як музэй-запаведнік пад Менскам з гарадзішчам «Замэчак», былым кальвінскім зборам ды касьцёлам Найсьвяцейшай Панны. Апошнім часам хіба яшчэ тым, што ў часы крызісу атрады ашалелых ад сталічных коштаў менчукоў езьдзяць сюды на кірмаш па таннае мяса з Ракава ды навакольных вёсак. Афіцыйна ў Заслаўі каля 14 тысяч насельнікаў. А ў трох дачных мэгаполісах стала ці часова пражываюць на лецішчах, як кажуць, яшчэ каля 40 тысяч. Хто яны, чым жывуць, як выжываюць? Задацца гэтымі пытаньнямі мне прапанаваў экс-дэпутат фракцыі БНФ у першым Вярхоўным савеце, фізык па адукацыі, 65-гадовы Віктар Алампіеў. Сам будаваўся тут 12 год, жыве чатыры. Разам зь ім пачынаем вандроўку ў пасёлку, што афіцыйна адносіцца да вуліцы Сонечнай у Заслаўі. Ідзем з ускраіны, дзе месьціцца збудаваны яшчэ ў савецкія часы садовы каапэратыў «Сокал». Будзённым ранкам знаходжу ў гародзе 80-гадовага спадара Генадзя Раманоўскага, які грабе лісьце.
Раманоўскі: «Ужо тут каля 30 год — жонка працавала на птушкафабрыцы, далі ўчастак. 180 іх у нас. Домік самі пабудавалі — зь вёскі прывезьлі. Улетку пастаянна жыву, а ўзімку ў Менск…».
Карэспандэнт: «У вас 6 сотак — бачу, гародніна, парнічок. Што для вас галоўнае на лецішчы — паветра, праца, зямля?».
Раманоўскі: «Усё! І грыбы, калі зьявяцца, і паветра, на градцы пагойдацца…».
Суразмоўца жыве ў найбяднейшым, як лічыцца, квартале. Тут маленькія, пераважна фанэрныя домікі зь невялікімі ўчасткамі. Спадарыню Марыю Буйніцкую сустракаю каля яе двухпавярховага катэджа, пафарбаванага ў сьветла-жоўтыя тоны.
Буйніцкая: «Мы пабудаваліся 15 год таму. Раней жылі ў Салігорску, паехалі на Поўнач грошы зарабляць. Потым далі ўчастак ад Менскага мантажнага ўпраўленьня. Мы тут першыя і пачыналі — ані сьвятла, ані газу не было…».
Карэспандэнт: «Матывацыя якая была? Чаму не захацелі ў Менск з „паўночнымі“ грашыма?».
Буйніцкая: «Родам зь вёскі, хацелася да зямлі. Усё вырошчваем — сад у нас ёсьць, зелень, кветак мора. Скаціны — няма. Быў кот 13 год, але памёр…».
Карэспандэнт: «Асноўная бяда лецішчаў — бамжы, якія крадуць…».
Буйніцкая: «Так, было. Як будаваліся, кампанія падлеткаў арганізавалася і ўскрывалі вокны, ламалі дзьверы ў суседзяў. І да нас лезьлі сярод ночы. Я ўстала ў прыбіральню, а ў нас лесьвіца — гляджу, стаіць! А потым іх злапалі ўсіх, нават сына нашага добрага знаёмага. А кралі ўсё, што ляжала. Былі і п’яныя хадзілі па гародзе — то гуркі забяруць, то вішні — пойдуць прададуць ля крамы. Сабаку не завялі — ваўкадаў зьмесіць усё горш за падлеткаў. (Сьмяецца.) У суседкі ёсьць, дык, кажа, нічога ня можа пасадзіць…».
Навакольнае архітэктурнае аблічча псуе недабудаванае 4-павярховае цёмна-шэрае лецішча з калёнамі ды вокнамі-байніцамі. Спадар Алампіеў кажа, што яго ня могуць давесьці да ладу гадамі. Я не вытрымліваю:
Карэспандэнт: «Як так можна жыць, колькі гэта каштуе і навошта гэта?».
Алампіеў: «Каб у мяне былі грошы, я б выкупіў яго і аддаў нейкай абшчыне — па канструкцыі больш падобны да культавага збудаваньня. Мне ў такіх хатах няўтульна. Вузкія вокны, як чалавек зьбіраецца адстрэльвацца. Відаць, былі грошы, дом пабудаваў — а зараз цэгла даражэе, рубель таньнейшы. Хай пастаіць — цана нарастае…».
Зварочваем у завулак Сонечны, дзе лецішча Віктара Пятровіча — каб папіць гарбаты. Найперш аглядаем няхітрую гаспадарку.
Алампіеў: «Я — капаючая рыдлёўка, галоўны аграном — жонка Фаіна Казіміраўна, яна задае, што сеяць і капаць. Участак на 10 сотак. Традыцыйныя беларускія расьліны — гуркі, памідоры, бульба, буракі, фасоля, маліны, трускаўкі, перац. Бульбы сабралі 18 мяшэчкаў па 4–5 вёдзер — хопіць з запасам на год…».
Карэспандэнт: «А во скача за агароджай Мальвіна…».
Алампіеў: «Так, чым купляць дарагое малако, мы завялі козачку. Яе малако карыснае, не патрабуе вялікіх кармоў, догляд просты. У дзень дае больш за 2 літры — нам хапае, суседзі бралі крыху малачка…».
У пасёлку адзіная, густоўна аформленая, прыватная крама пад назвай «Даміно». У 10 раніцы, калі я завітаў туды, у дзьвюх прасторных залях, аднак, не было ніводнага пакупніка. Дырэктарка, спадарыня Сьвятлана Вечар, сарамліва хавае вочы.
Вечар: «Такая рэальнасьць працы на лецішчах — у нас народ ідзе пераважна пасьля 16 і ў суботу-нядзелю. Адна крама ў раёне, таму з 9 — капейка да капейкі…».
Карэспандэнт: «Сярэдні заробак які можаце плаціць прадавачкам?».
Вечар: «Больш за мільён. Людзей крыўдзіць нельга…».
Карэспандэнт: «Колькасьць пакупнікоў у дзень?».
Вечар: «На выхадныя да 200, а ў будзённыя — каля 100…».
Карэспандэнт: «Сьвета, а чаму крама называецца „Даміно“?».
Вечар: «Бо на скрыжаваньні вуліцы Мінскай і Новай — до-мі-но…» (Сьмех.)
Непадалёк заўважаю даўгалыгага пажылога мужчыну, які выгульвае кнопку-сабачку. Гэта аказваецца мой завочны калега па працы на ТБ, экс-рэжысэр, спадар Вайцяхоўскі. Зрэшты, мы разышліся ў часе — Уладзімір Лявонавіч ужо 13 год на пэнсіі, і…
Вайцяхоўскі: «10 год тут жыву — раздавалі ўчасткі яшчэ да 90-х. Заслаўе — глухі куток. Ніякіх нармальных дабротаў — каналізацыі ў ім няма. Дзякуй богу, газ і водаправод ёсьць…».
Карэспандэнт: «Мы ідзем — вакол заасфальтавана…».
Вайцяхоўскі (сьмяецца): «Здаецца вам так, малады чалавек. Адыдзіце крышку ўбок. Мінская во вуліца праходзіць — вясной ды восеньню людзі тапіліся ў гліне па калена. Мо грошай няма на рамонт?».
Карэспандэнт: «Прэзыдэнт кажа — „у мяне грошы ёсьць“!».
Вайцяхоўскі: «Мо ў яго і ёсьць — сям’я невялікая, ён і сын. У мяне дом 10 на 10 мэтраў. Быў бы някепскі, каб нармальна пабудавалі. Нашы ГОСТы — паўтары цагліны таўшчыня. Гэта 15 градусаў у доме на марозе, у нас жа бывае мінус 30. Трэба было б уцяпляць, грошай колькі трэба на пенапляст!».
Карэспандэнт: «Усё ж чаму вы вырашылі жыць на лецішчы?».
Вайцяхоўскі: «Я сам зь вёскі, жыў на Мясьнікова, дзе Дом фота. Там трамваі хадзілі, 3–4 тралейбусы падыходзілі пад вокны — дыр-дыр. Зьбег ад гарадзкога тлуму. Цяжка дом трымаць, канечне. Сёлета падключыў сьвятло ізноў — ня той кабэль паклалі — нешта робіш і робіш…».
У мінулыя часы існаваньне на тэлебачаньні дзялілася на часавыя адрэзкі, зьвязаныя з тым ці іншым старшынём. Не маглі ня кінуцца ва ўспаміны.
Карэспандэнт: «Колькі старшыняў перажылі на тэлебачаньні?».
Вайцяхоўскі: «Ха-ха! Першым быў Палескі — ой, сапраўдны мужык! ТБ да гэтага не займаўся, а пасьля ўнік. Бураўкін пасьля прыйшоў — інтэлігент быў, паэт. А ТБ — невялічкі зьвярынец. Палескі мог кулаком стукнуць. Пры мне апошнім быў Сталяроў, потым знакаміты Кісель, што разваліў усё ТБ, паразганяў і набраў невядома каго — яно і цяпер „кісялёўчыцца“…». (Сьмех.)
Карэспандэнт: «Пры вас хоць адзінага сапраўды тэлевізійнага кіраўніка мела ТБ?».
Вайцяхоўскі: «Мела — той жа Бураўкін. Паэт, душой зразумеў, што тут ня трэба, як Кісель, ламаць праз калена — той думаў, што, як у сваёй газэтцы раённай, набярэ Іванаў ды Васілёў і будзе ўсё ў парадку. Такія ж кадры былі — на міжнародных фэстах прызы бралі!».
* * *
Наступная частка вандроўкі пачалася з забаўнага кур’ёзу. На вуліцы, непадалёк ад лесу, сустрэў захінутую па вочы ў вясковую хустку, у спартовай вопратцы, кабету, зь якой не прамінуў загаварыць:
Гразнова: «У доме жыву ўжо 4 год — і пасьля выхаду на пэнсію, і таму, што вельмі цяжка было жыць у горадзе. Зараз здаю кватэру — для мяне гэта вельмі добрая „падпрацоўка“…».
Карэспандэнт: «Вы нешта трымаеце тут?».
Гразнова: «Жывёлы — не. Гародзік — у мяне бульба на летні пэрыяд, морквы паставіла да сярэдзіны зімы, буракі вырасьлі буйнейшыя. Купляю ў сельскіх людзей бульбу недарагую — па 70 тысяч мяшок у 40 кг. Маю магчымасьць казінае малачко купляць па 5 тысяч, каровіна па 3,5 тысячы, яйкі па 7 тысяч, тварог па 15, капустку летнюю па тысячы…».
Карэспандэнт: «Выдаткі якія несяцё па лецішчы?».
Гразнова: «Грунтоўныя, бо палова таго, што атрымліваю ад кватэры, ідзе на перабудову лецішча — і дах, і вокны, і ўцяпленьне заплянавала. Узімку, мяркую, будзе шмат камунальных — газ будзе вельмі дарагі. А сьмецьце не бяруць будаўнічае. Я хачу, каб на ўсё Заслаўе прагучала — усім трэба ратаваць наш лес! А там сьмецьце ўжо пад кожнай ёлкай. Кожным разам выношу адтуль па 20 кг, калі іду ў грыбы, зьбіраю ягады. Гэта прышлыя робяць і дурная моладзь, якая не разумее, да чаго гэта вядзе — усялякія клешчукі, тараканы, яны і ў хаты палезуць! Таму трэба ўсім падняцца і прыбраць паперы, бутэлькі…».
Карэспандэнт: «Будзеце арганізатарам?».
Гразнова: «Я гатовая, гатовая! (Сьмяецца.) Хай толькі мясцовая ўлада машыну прыгоне, а я людзей пазьбіраю…».
Карэспандэнт: «Як вас завуць?».
Гразнова: «Людміла Гразнова…».
Карэспандэнт: «Вы — Люда!». (Агульны сьмех.)
Так я не пазнаў экс-дэпутата ад АГП, добра вядомую спадарыню Гразнову. Мяне суцешыла хіба тое, што і спадар Алампіеў не разгледзеў як сьлед сваю суседку.
Алампіеў: «Яна так замаскіравалася пад вясковую кабету, што я потым толькі па голасе пазнаў!». (Сьмех.)
Зь Віктарам Пятровічам вядзем нясьпешную гаману пра час, пра яго і пра жыцьцё ў Заслаўі.
Карэспандэнт: «Спадар Віктар, яшчэ ў часы Савецкага Саюзу, калі наступаў час рэакцыі, дысыдэнты, рок-музыкі — быў тэрмін такі нават — „сыходзілі ў вартаўнікі“. Пасьля паразаў дэмакратыі, апазыцыі ў нас сыход на лецішчы?».
Алампіеў: «Гэта не зьвязана толькі з паразамі. У савецкія час давалі 6 сотак — і ехалі простыя людзі, якіх заробкі не забясьпечвалі, і нешта вытваралі на гародах. Калі пэнсіянэр Эўропы вырошчвае кветкі, мае гамачок і адпачывае, нашы вымушаны пахаць…».
Карэспандэнт: «І пра гэта сьведчыць першая частка вашага паселішча…».
Алампіеў: «Мясцовыя называюць яе „Горы-2“. Але ў нармальных краінах — я ведаю па Амэрыцы — людзі заможныя выбіраюць жыцьцё за горадам, калі 2 гадзіны да яго. Гэта лічыцца аптымальным. Людзі імкнуцца і зь Менску, і гэты працэс будзе нарастаць…».
Карэспандэнт: «У другой частцы паселішча, на сёньняшні капыл, шыкоўныя збудаваньні. Заслаўе магло б стаць беларускай Рублёўкай?».
Алампіеў: «Празь яго праходзіць чыгунка, аўтабан, што выводзіць на Гродна, на брэсцкую трасу, да Менску 10–15 км. Паўднёва-заходняя ружа вятроў — смог не даходзіць. Усюды азёры, лясы. Калі б ва ўладзе навёўся парадак, прыйшлі б дзелавыя людзі, гэта была б Рублёўка, як і самы элітны пасёлак пад Масквой…».
Карэспандэнт: «Стоп! Беларускай Рублёўцы перашкаджаюць улады?!».
Алампіеў: «Шмат хто лічыць за лепшае ня ладзіць дабрабыт на Радзіме, а бегчы ды вывозіць сродкі за мяжу. Таму, каб стаў працаваць Закон, стала зразумелай улада, якая не хістаецца і не будуе „рынкавы сацыялізм“ — а так атрымліваецца тое, што маем…».
Карэспандэнт: «Вы ўнутрана засталіся дзеючым палітыкам, маеце свой погляд на тое, што адбываецца?».
Алампіеў: «Так — пабыўшы дэпутатам 12 скліканьня, які я лічу першым дэмакратычна абраным парлямэнтам. У Менску ў тыя часы быў створаны дэмакратычны клюб выбарцаў, Беларускі народны фронт набіраў сілу. Я вёў сябе незалежна, не даваў, каб „замы“ дырэктара мяне за хлопчыка мелі. Людзі вылучылі мяне, кандыдатаў было 5–6. Я стаў дэпутатам…».
Карэспандэнт: «У цяперашніх палітычных варунках — выбары наперадзе — вы б не балятаваліся?».
Алампіеў: «Тады я пабыў у меншасьці, калі мы прапаноўвалі, што трэба рабіць, а нас не ўспрымала большасьць. Я гатовы быць у любым ВС, каб штосьці рабіць і адказваць. І сёньня! У палітычным асяродзьдзі, дзе няма шматпартыйнасьці, падзелу ўладаў, крыніцы свабоднай інфармацыі заціснутыя, ТБ заблякаванае — які поп, такі і прыход. Калі чалавек сканцэнтраваў у сябе ўсю паўнату ўлады — гэта магчымасьць бюракратам паводзіць сябе так, як хочуць. У прэзыдэнта ўсе паўнамоцтвы, але кіраваць махінай бюракратыі аднаму немагчыма. Прычым трапляюць туды людзі выпадковыя і жывуць потым сваім жыцьцём. Яны фільтруюць інфармацыю, і наверх трапляе толькі тое, што карысна ім. На каго чалавек скардзіцца — ад таго атрымлівае адпіскі…».
Карэспандэнт: «Што для вас сёньня Заслаўе?».
Алампіеў: «І я, і жонка вырасьлі ў вёсцы. Жыцьцё ў ёй у такія гады прымушае рухацца, ты павінен быць у форме. Мы перад Заслаўем аб’ехалі вакол Менску разы чатыры. Мне тут камфортна, суседзі нармальныя — тут як у хаце. Цяпер гэта маё Заслаўе…».
Падарожжы Свабоды
Карэспандэнт: «У вас 6 сотак — бачу, гародніна, парнічок. Што для вас галоўнае на лецішчы — паветра, праца, зямля?».
Раманоўскі: «Усё! І грыбы, калі зьявяцца, і паветра, на градцы пагойдацца…».
Суразмоўца жыве ў найбяднейшым, як лічыцца, квартале. Тут маленькія, пераважна фанэрныя домікі зь невялікімі ўчасткамі. Спадарыню Марыю Буйніцкую сустракаю каля яе двухпавярховага катэджа, пафарбаванага ў сьветла-жоўтыя тоны.
Карэспандэнт: «Матывацыя якая была? Чаму не захацелі ў Менск з „паўночнымі“ грашыма?».
Буйніцкая: «Родам зь вёскі, хацелася да зямлі. Усё вырошчваем — сад у нас ёсьць, зелень, кветак мора. Скаціны — няма. Быў кот 13 год, але памёр…».
Карэспандэнт: «Асноўная бяда лецішчаў — бамжы, якія крадуць…».
Буйніцкая: «Так, было. Як будаваліся, кампанія падлеткаў арганізавалася і ўскрывалі вокны, ламалі дзьверы ў суседзяў. І да нас лезьлі сярод ночы. Я ўстала ў прыбіральню, а ў нас лесьвіца — гляджу, стаіць! А потым іх злапалі ўсіх, нават сына нашага добрага знаёмага. А кралі ўсё, што ляжала. Былі і п’яныя хадзілі па гародзе — то гуркі забяруць, то вішні — пойдуць прададуць ля крамы. Сабаку не завялі — ваўкадаў зьмесіць усё горш за падлеткаў. (Сьмяецца.) У суседкі ёсьць, дык, кажа, нічога ня можа пасадзіць…».
Карэспандэнт: «Як так можна жыць, колькі гэта каштуе і навошта гэта?».
Алампіеў: «Каб у мяне былі грошы, я б выкупіў яго і аддаў нейкай абшчыне — па канструкцыі больш падобны да культавага збудаваньня. Мне ў такіх хатах няўтульна. Вузкія вокны, як чалавек зьбіраецца адстрэльвацца. Відаць, былі грошы, дом пабудаваў — а зараз цэгла даражэе, рубель таньнейшы. Хай пастаіць — цана нарастае…».
Зварочваем у завулак Сонечны, дзе лецішча Віктара Пятровіча — каб папіць гарбаты. Найперш аглядаем няхітрую гаспадарку.
Карэспандэнт: «А во скача за агароджай Мальвіна…».
Алампіеў: «Так, чым купляць дарагое малако, мы завялі козачку. Яе малако карыснае, не патрабуе вялікіх кармоў, догляд просты. У дзень дае больш за 2 літры — нам хапае, суседзі бралі крыху малачка…».
Вечар: «Такая рэальнасьць працы на лецішчах — у нас народ ідзе пераважна пасьля 16 і ў суботу-нядзелю. Адна крама ў раёне, таму з 9 — капейка да капейкі…».
Карэспандэнт: «Сярэдні заробак які можаце плаціць прадавачкам?».
Вечар: «Больш за мільён. Людзей крыўдзіць нельга…».
Карэспандэнт: «Колькасьць пакупнікоў у дзень?».
Вечар: «На выхадныя да 200, а ў будзённыя — каля 100…».
Карэспандэнт: «Сьвета, а чаму крама называецца „Даміно“?».
Вечар: «Бо на скрыжаваньні вуліцы Мінскай і Новай — до-мі-но…» (Сьмех.)
Непадалёк заўважаю даўгалыгага пажылога мужчыну, які выгульвае кнопку-сабачку. Гэта аказваецца мой завочны калега па працы на ТБ, экс-рэжысэр, спадар Вайцяхоўскі. Зрэшты, мы разышліся ў часе — Уладзімір Лявонавіч ужо 13 год на пэнсіі, і…
Карэспандэнт: «Мы ідзем — вакол заасфальтавана…».
Вайцяхоўскі (сьмяецца): «Здаецца вам так, малады чалавек. Адыдзіце крышку ўбок. Мінская во вуліца праходзіць — вясной ды восеньню людзі тапіліся ў гліне па калена. Мо грошай няма на рамонт?».
Карэспандэнт: «Прэзыдэнт кажа — „у мяне грошы ёсьць“!».
Вайцяхоўскі: «Мо ў яго і ёсьць — сям’я невялікая, ён і сын. У мяне дом 10 на 10 мэтраў. Быў бы някепскі, каб нармальна пабудавалі. Нашы ГОСТы — паўтары цагліны таўшчыня. Гэта 15 градусаў у доме на марозе, у нас жа бывае мінус 30. Трэба было б уцяпляць, грошай колькі трэба на пенапляст!».
Карэспандэнт: «Усё ж чаму вы вырашылі жыць на лецішчы?».
Вайцяхоўскі: «Я сам зь вёскі, жыў на Мясьнікова, дзе Дом фота. Там трамваі хадзілі, 3–4 тралейбусы падыходзілі пад вокны — дыр-дыр. Зьбег ад гарадзкога тлуму. Цяжка дом трымаць, канечне. Сёлета падключыў сьвятло ізноў — ня той кабэль паклалі — нешта робіш і робіш…».
У мінулыя часы існаваньне на тэлебачаньні дзялілася на часавыя адрэзкі, зьвязаныя з тым ці іншым старшынём. Не маглі ня кінуцца ва ўспаміны.
Карэспандэнт: «Колькі старшыняў перажылі на тэлебачаньні?».
Вайцяхоўскі: «Ха-ха! Першым быў Палескі — ой, сапраўдны мужык! ТБ да гэтага не займаўся, а пасьля ўнік. Бураўкін пасьля прыйшоў — інтэлігент быў, паэт. А ТБ — невялічкі зьвярынец. Палескі мог кулаком стукнуць. Пры мне апошнім быў Сталяроў, потым знакаміты Кісель, што разваліў усё ТБ, паразганяў і набраў невядома каго — яно і цяпер „кісялёўчыцца“…». (Сьмех.)
Карэспандэнт: «Пры вас хоць адзінага сапраўды тэлевізійнага кіраўніка мела ТБ?».
Вайцяхоўскі: «Мела — той жа Бураўкін. Паэт, душой зразумеў, што тут ня трэба, як Кісель, ламаць праз калена — той думаў, што, як у сваёй газэтцы раённай, набярэ Іванаў ды Васілёў і будзе ўсё ў парадку. Такія ж кадры былі — на міжнародных фэстах прызы бралі!».
* * *
Наступная частка вандроўкі пачалася з забаўнага кур’ёзу. На вуліцы, непадалёк ад лесу, сустрэў захінутую па вочы ў вясковую хустку, у спартовай вопратцы, кабету, зь якой не прамінуў загаварыць:
Карэспандэнт: «Вы нешта трымаеце тут?».
Гразнова: «Жывёлы — не. Гародзік — у мяне бульба на летні пэрыяд, морквы паставіла да сярэдзіны зімы, буракі вырасьлі буйнейшыя. Купляю ў сельскіх людзей бульбу недарагую — па 70 тысяч мяшок у 40 кг. Маю магчымасьць казінае малачко купляць па 5 тысяч, каровіна па 3,5 тысячы, яйкі па 7 тысяч, тварог па 15, капустку летнюю па тысячы…».
Карэспандэнт: «Выдаткі якія несяцё па лецішчы?».
Я хачу, каб на ўсё Заслаўе прагучала — усім трэба ратаваць наш лес! А там сьмецьце ўжо пад кожнай ёлкай.
Гразнова: «Грунтоўныя, бо палова таго, што атрымліваю ад кватэры, ідзе на перабудову лецішча — і дах, і вокны, і ўцяпленьне заплянавала. Узімку, мяркую, будзе шмат камунальных — газ будзе вельмі дарагі. А сьмецьце не бяруць будаўнічае. Я хачу, каб на ўсё Заслаўе прагучала — усім трэба ратаваць наш лес! А там сьмецьце ўжо пад кожнай ёлкай. Кожным разам выношу адтуль па 20 кг, калі іду ў грыбы, зьбіраю ягады. Гэта прышлыя робяць і дурная моладзь, якая не разумее, да чаго гэта вядзе — усялякія клешчукі, тараканы, яны і ў хаты палезуць! Таму трэба ўсім падняцца і прыбраць паперы, бутэлькі…».
Карэспандэнт: «Будзеце арганізатарам?».
Гразнова: «Я гатовая, гатовая! (Сьмяецца.) Хай толькі мясцовая ўлада машыну прыгоне, а я людзей пазьбіраю…».
Карэспандэнт: «Як вас завуць?».
Гразнова: «Людміла Гразнова…».
Карэспандэнт: «Вы — Люда!». (Агульны сьмех.)
Так я не пазнаў экс-дэпутата ад АГП, добра вядомую спадарыню Гразнову. Мяне суцешыла хіба тое, што і спадар Алампіеў не разгледзеў як сьлед сваю суседку.
Алампіеў: «Яна так замаскіравалася пад вясковую кабету, што я потым толькі па голасе пазнаў!». (Сьмех.)
Зь Віктарам Пятровічам вядзем нясьпешную гаману пра час, пра яго і пра жыцьцё ў Заслаўі.
Алампіеў: «Гэта не зьвязана толькі з паразамі. У савецкія час давалі 6 сотак — і ехалі простыя людзі, якіх заробкі не забясьпечвалі, і нешта вытваралі на гародах. Калі пэнсіянэр Эўропы вырошчвае кветкі, мае гамачок і адпачывае, нашы вымушаны пахаць…».
Карэспандэнт: «І пра гэта сьведчыць першая частка вашага паселішча…».
Алампіеў: «Мясцовыя называюць яе „Горы-2“. Але ў нармальных краінах — я ведаю па Амэрыцы — людзі заможныя выбіраюць жыцьцё за горадам, калі 2 гадзіны да яго. Гэта лічыцца аптымальным. Людзі імкнуцца і зь Менску, і гэты працэс будзе нарастаць…».
Карэспандэнт: «У другой частцы паселішча, на сёньняшні капыл, шыкоўныя збудаваньні. Заслаўе магло б стаць беларускай Рублёўкай?».
Алампіеў: «Празь яго праходзіць чыгунка, аўтабан, што выводзіць на Гродна, на брэсцкую трасу, да Менску 10–15 км. Паўднёва-заходняя ружа вятроў — смог не даходзіць. Усюды азёры, лясы. Калі б ва ўладзе навёўся парадак, прыйшлі б дзелавыя людзі, гэта была б Рублёўка, як і самы элітны пасёлак пад Масквой…».
Карэспандэнт: «Стоп! Беларускай Рублёўцы перашкаджаюць улады?!».
Алампіеў: «Шмат хто лічыць за лепшае ня ладзіць дабрабыт на Радзіме, а бегчы ды вывозіць сродкі за мяжу. Таму, каб стаў працаваць Закон, стала зразумелай улада, якая не хістаецца і не будуе „рынкавы сацыялізм“ — а так атрымліваецца тое, што маем…».
Карэспандэнт: «Вы ўнутрана засталіся дзеючым палітыкам, маеце свой погляд на тое, што адбываецца?».
Алампіеў: «Так — пабыўшы дэпутатам 12 скліканьня, які я лічу першым дэмакратычна абраным парлямэнтам. У Менску ў тыя часы быў створаны дэмакратычны клюб выбарцаў, Беларускі народны фронт набіраў сілу. Я вёў сябе незалежна, не даваў, каб „замы“ дырэктара мяне за хлопчыка мелі. Людзі вылучылі мяне, кандыдатаў было 5–6. Я стаў дэпутатам…».
Карэспандэнт: «У цяперашніх палітычных варунках — выбары наперадзе — вы б не балятаваліся?».
Алампіеў: «Тады я пабыў у меншасьці, калі мы прапаноўвалі, што трэба рабіць, а нас не ўспрымала большасьць. Я гатовы быць у любым ВС, каб штосьці рабіць і адказваць. І сёньня! У палітычным асяродзьдзі, дзе няма шматпартыйнасьці, падзелу ўладаў, крыніцы свабоднай інфармацыі заціснутыя, ТБ заблякаванае — які поп, такі і прыход. Калі чалавек сканцэнтраваў у сябе ўсю паўнату ўлады — гэта магчымасьць бюракратам паводзіць сябе так, як хочуць. У прэзыдэнта ўсе паўнамоцтвы, але кіраваць махінай бюракратыі аднаму немагчыма. Прычым трапляюць туды людзі выпадковыя і жывуць потым сваім жыцьцём. Яны фільтруюць інфармацыю, і наверх трапляе толькі тое, што карысна ім. На каго чалавек скардзіцца — ад таго атрымлівае адпіскі…».
Карэспандэнт: «Што для вас сёньня Заслаўе?».
Алампіеў: «І я, і жонка вырасьлі ў вёсцы. Жыцьцё ў ёй у такія гады прымушае рухацца, ты павінен быць у форме. Мы перад Заслаўем аб’ехалі вакол Менску разы чатыры. Мне тут камфортна, суседзі нармальныя — тут як у хаце. Цяпер гэта маё Заслаўе…».
Падарожжы Свабоды
