Беларусь зьвярнулася ў МВФ з просьбай даць крэдыт у памеры 8 мільярдаў даляраў. Магчымыя варыянты разьвіцьця падзеяў аналізуе аглядальнік радыё Свабода/Свабодная Эўропа Робэрт Колсан.
Беларусь зьвярнулася па дапамогу ў МВФ ва ўмовах інфляцыі, якая вымяраецца двузначнымі лічбамі, страты валютных рэзэрваў і глыбокай дэвальвацыі. Нядаўна Расеі дала Беларусі праз антыкрызісны фонд ЭўрАзЭС крэдыт у памеры 3 мільярдаў даляраў, абумовіўшы гэта прыватызацыяй некаторых ключавых беларускіх вытворчых актываў.
Цяперашні эканамічны крызіс у Беларусі быў выкліканы як ростам цэн на расейскія энэрганосьбіты, гэтак і папулісцкай палітыкай шчодрых дзяржаўных выдаткаў, якую Лукашэнка праводзіў летась напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў.
Мэцью Ражанскі, намесьнік дырэктара праграмы Расеі і Эўразіі Фонду Карнэгі, мяркуе, што МВФ можа даць Беларусі дапамогу, але ўмовы павінны быць жорсткімі:
«Дапамога магчымая, калі будуць выстаўленыя неабходныя непалітычныя умовы. Але я мяркую, што МВФ варта прыняць падыход, у пэўным сэнсе, аналягічны таму, які ўжыла ЭўрАзЭС, патрабуючы спачатку дзеяньняў, а толькі потым даючы грошы. Было б неразумна рабіць інакш, даваць Лукашэнку без выкананьня ўмоваў нават першы транш, які ён мог бы выкарыстаць для кароткатэрміновага выжываньня ці для манэўру ў пошуках альтэрнатыўных крыніц без правядзеньня неабходных рэформаў,» - кажа Ражанскі.
Місія МВФ скончыла свой візыт у краіну 13 чэрвеня. Яна папярэдзіла Лукашэнку, што калі Беларусь разьлічвае на дапамогу, у краіне павінны быць рэалізаваныя структурныя рэформы. Дылему Лукашэнкі добра апісвае загаловак паведамленьня агенцтва Bloomberg: «Лукашэнка павінен выбіраць паміж кантролем над Беларусьсю і дапамогай МВФ».
Крыс Джарвіс
Кіраўнік місіі МВФ у Беларусі Крыс Джарвіс заявіў на прэсавай канфэрэнцыі ў Менску, што новая дапамога з боку Фонду будзе залежаць ад «моцнай праграмы». «Мы таксама павінны быць упэўненыя, што ўсе адказныя асобы – прэзыдэнт, урад і нацыянальны банк – адданыя гэтай праграме,» -- падкрэсьліў Крыс Джарвіс.
Тое, на што намякнуў прадстаўнік МВФ, зьяўляецца даўняй праблемай у краіне, якой 17 гадоў кіруе Аляксандар Лукашэнка. Былы кандыдат у прэзыдэнты Беларусі Яраслаў Раманчук кажа пра працэдуры прыняцьця рашэньняў у беларускай уладзе наступнае:
«І ў нацыянальным банку, і ў міністэрстве фінансаў ёсьць кваліфікаваныя прафэсіяналы. Я гаварыў з многімі зь іх і яны кажуць: «Мы рыхтуем добрыя дакумэнты, але потым прэзыдэнцкая адміністрацыя выдае распараджэньні ці загады, якія ўтрымліваюць цалкам супрацьлеглыя рэчы».
Эканамічная сытуацыя ўсё больш робіцца палітычнай праблемай для Лукашэнкі. У дадатак да жорсткіх рэпрэсій супраць апазыцыі, якія пачаліся ў сьнежні летась і выклікалі абурэньне Захаду, улада пачала ўжываць сілу для здушэньня пратэстаў, выкліканых крызісам. 12 чэрвеня на мяжы з Польшчай сіламі АМАПу была спыненая дэманстрацыя кіроўцаў, якія пратэставалі супраць новых абмежавальных правілаў вывазу тавараў за мяжу.
Андэрс Аслунд
Эканаміст Андэрс Аслунд з Інстытуту міжнароднай эканомікі ў Вашынгтоне мяркуе, што крызіс у Беларусі ўяўляе для суседзяў больш палітычную, чым эканамічную праблему:
«Беларусь не настолькі важная краіна, каб яе эканамічны крызіс мог перакінуцца на іншыя краіны рэгіёну, - кажа Аслунд. - Беларусь вельмі блізкая да Расеі, і Расея можа лёгка прадухіліць распаўсюд эканамічных наступстваў беларускага крызісу. Уплыў калі і будзе, то ў палітычнай сфэры. Падзеі ў Беларусі, як «арабская вясна» могуць перакінуцца на Ўкраіну і Расею, бо Лукашэнка ня здолее ўтаймаваць гэтыя палітычныя працэсы.»
На думку Аслунда, цяперашні крызіс у Беларусі вельмі падобны на крах савецкай цэнтралізавана-кіраванай эканомікі.
Мэцью Ражанскі пагаджаецца з тым, што цяперашні эканамічны крызіс, верагодна, зьяўляецца пачаткам канца кіраваньня Лукашэнкі, але пазьбягае казаць, што сыход прэзыдэнта зьяўляецца непазьбежным. Аналітык заклікае Захад і Расею ўжо зараз пачаць плянаваньне палітыкі ў Беларусі ў пэрыяд пасьля Лукашэнкі.
Ён кажа, што хаця расейскія алігархі і імкнуцца скупіць беларускія вытворчыя актывы па танных цэнах, доўгатэрміновыя інтарэсы Масквы ў рэгіёне падобныя да інтарэсаў Захаду:
«Мы таксама павінны размаўляць з Масквой. Нашы асноўныя інтарэсы – Вашынгтона і Брусэлю з аднаго боку і Масквы зь іншага – не адрозьніваюцца. Мы можам пагадзіцца на тым, што мы ня хочам у Беларусі гуманітарнага крызісу. Мы можам пагадзіцца на тым, што ва ўмовах рэальнай палітычнай нестабільнасьці ў Беларусі мы ня хочам гвалту. Нават калі мы нязгодныя ў тым, чым павінна скончыцца гэтая нестабільнасьць, мы ня хочам, каб яна прывяла да варажнечы паміж намі, як гэта было ў Грузіі ў 2008 годзе,» - мяркуе Ражанскі.
Беларусь зьвярнулася па дапамогу ў МВФ ва ўмовах інфляцыі, якая вымяраецца двузначнымі лічбамі, страты валютных рэзэрваў і глыбокай дэвальвацыі. Нядаўна Расеі дала Беларусі праз антыкрызісны фонд ЭўрАзЭС крэдыт у памеры 3 мільярдаў даляраў, абумовіўшы гэта прыватызацыяй некаторых ключавых беларускіх вытворчых актываў.
Цяперашні эканамічны крызіс у Беларусі быў выкліканы як ростам цэн на расейскія энэрганосьбіты, гэтак і папулісцкай палітыкай шчодрых дзяржаўных выдаткаў, якую Лукашэнка праводзіў летась напярэдадні прэзыдэнцкіх выбараў.
Мэцью Ражанскі, намесьнік дырэктара праграмы Расеі і Эўразіі Фонду Карнэгі, мяркуе, што МВФ можа даць Беларусі дапамогу, але ўмовы павінны быць жорсткімі:
«Дапамога магчымая, калі будуць выстаўленыя неабходныя непалітычныя умовы. Але я мяркую, што МВФ варта прыняць падыход, у пэўным сэнсе, аналягічны таму, які ўжыла ЭўрАзЭС, патрабуючы спачатку дзеяньняў, а толькі потым даючы грошы. Было б неразумна рабіць інакш, даваць Лукашэнку без выкананьня ўмоваў нават першы транш, які ён мог бы выкарыстаць для кароткатэрміновага выжываньня ці для манэўру ў пошуках альтэрнатыўных крыніц без правядзеньня неабходных рэформаў,» - кажа Ражанскі.
Місія МВФ скончыла свой візыт у краіну 13 чэрвеня. Яна папярэдзіла Лукашэнку, што калі Беларусь разьлічвае на дапамогу, у краіне павінны быць рэалізаваныя структурныя рэформы. Дылему Лукашэнкі добра апісвае загаловак паведамленьня агенцтва Bloomberg: «Лукашэнка павінен выбіраць паміж кантролем над Беларусьсю і дапамогай МВФ».
Тое, на што намякнуў прадстаўнік МВФ, зьяўляецца даўняй праблемай у краіне, якой 17 гадоў кіруе Аляксандар Лукашэнка. Былы кандыдат у прэзыдэнты Беларусі Яраслаў Раманчук кажа пра працэдуры прыняцьця рашэньняў у беларускай уладзе наступнае:
«І ў нацыянальным банку, і ў міністэрстве фінансаў ёсьць кваліфікаваныя прафэсіяналы. Я гаварыў з многімі зь іх і яны кажуць: «Мы рыхтуем добрыя дакумэнты, але потым прэзыдэнцкая адміністрацыя выдае распараджэньні ці загады, якія ўтрымліваюць цалкам супрацьлеглыя рэчы».
Эканамічная сытуацыя ўсё больш робіцца палітычнай праблемай для Лукашэнкі. У дадатак да жорсткіх рэпрэсій супраць апазыцыі, якія пачаліся ў сьнежні летась і выклікалі абурэньне Захаду, улада пачала ўжываць сілу для здушэньня пратэстаў, выкліканых крызісам. 12 чэрвеня на мяжы з Польшчай сіламі АМАПу была спыненая дэманстрацыя кіроўцаў, якія пратэставалі супраць новых абмежавальных правілаў вывазу тавараў за мяжу.
«Беларусь не настолькі важная краіна, каб яе эканамічны крызіс мог перакінуцца на іншыя краіны рэгіёну, - кажа Аслунд. - Беларусь вельмі блізкая да Расеі, і Расея можа лёгка прадухіліць распаўсюд эканамічных наступстваў беларускага крызісу. Уплыў калі і будзе, то ў палітычнай сфэры. Падзеі ў Беларусі, як «арабская вясна» могуць перакінуцца на Ўкраіну і Расею, бо Лукашэнка ня здолее ўтаймаваць гэтыя палітычныя працэсы.»
На думку Аслунда, цяперашні крызіс у Беларусі вельмі падобны на крах савецкай цэнтралізавана-кіраванай эканомікі.
Мэцью Ражанскі пагаджаецца з тым, што цяперашні эканамічны крызіс, верагодна, зьяўляецца пачаткам канца кіраваньня Лукашэнкі, але пазьбягае казаць, што сыход прэзыдэнта зьяўляецца непазьбежным. Аналітык заклікае Захад і Расею ўжо зараз пачаць плянаваньне палітыкі ў Беларусі ў пэрыяд пасьля Лукашэнкі.
Ён кажа, што хаця расейскія алігархі і імкнуцца скупіць беларускія вытворчыя актывы па танных цэнах, доўгатэрміновыя інтарэсы Масквы ў рэгіёне падобныя да інтарэсаў Захаду:
«Мы таксама павінны размаўляць з Масквой. Нашы асноўныя інтарэсы – Вашынгтона і Брусэлю з аднаго боку і Масквы зь іншага – не адрозьніваюцца. Мы можам пагадзіцца на тым, што мы ня хочам у Беларусі гуманітарнага крызісу. Мы можам пагадзіцца на тым, што ва ўмовах рэальнай палітычнай нестабільнасьці ў Беларусі мы ня хочам гвалту. Нават калі мы нязгодныя ў тым, чым павінна скончыцца гэтая нестабільнасьць, мы ня хочам, каб яна прывяла да варажнечы паміж намі, як гэта было ў Грузіі ў 2008 годзе,» - мяркуе Ражанскі.
