Аляксей і Сьвятлана Лапіцкія змагаюцца за беларускамоўнае навучаньне свайго сына Янкі ад моманту яго паступленьня ў гімназію № 1 у 2002 годзе. Адміністрацыя школы і гарадзкія ўлады адмаўляліся адкрываць клясу зь беларускай мовай навучаньня зь меркаваньняў эканоміі сродкаў. Пасьля страйку і навучаньня дома ў 2004 годзе юрыдычныя ўмовы для беларускамоўнага навучаньня былі створаныя. Аднак у сёлетнім навучальным годзе сытуацыя паўтарылася.
Соўсь: Вучыцца толькі па-беларуску. Так вырашылі бацькі ці гэта было вашае ўласнае рашэньне?
Лапіцкі: Ну, увогуле, мы разам вырашалі... Я ўжо нават ня помню, як гэта было, але вырашалі разам, і я тады пайшоў вучыцца па-беларуску.
Соўсь: А Вы ніколі не шкадавалі пра такое рашэньне - бо яно прынесла Вам, Вашым бацькам шмат складанасьцяў, шмат праблемаў?
Лапіцкі: Не, не шкадаваў. Наконт складанасьцяў - вядома, непрыемна, бо там ёсьць яшчэ і дыскрымінацыйныя моманты - тое, што ў сваёй краіне нельга на беларускай мове. Вучыцца нармальна не давалі па-беларуску, усё хацелі запіхнуць у расейскамоўную клясу. Тым больш, што я па-беларуску размаўляў з самага нараджэньня.
Соўсь: А па-расейску калі-небудзь гаворыце?
Лапіцкі: Бывае, вельмі рэдка.
Соўсь: Адзіная беларускамоўная кляса ў Першай гімназіі, дзе Вы вучыліся, была скасаваная. А дзе цяпер тыя Вашы аднаклясьнікі? Перайшлі ў расейскамоўныя клясы? Ці неяк пратэставалі?
Лапіцкі: Той, што быў адзін аднаклясьнік – ён перайшоў у расейскамоўную клясу.
Соўсь: А як настаўнікі, якія выкладалі па-беларуску, паставіліся да таго, што кляса скасаваная?
Лапіцкі: Ня ведаю дакладна, напэўна ім проста ўсё роўна.
Соўсь: А ці шмат у гэтай гімназіі было настаўнікаў, якія гаварылі па-беларуску?
Лапіцкі: Толькі на маіх уроках і напэўна настаўніца беларускай мовы.
Соўсь: А колькі было чалавек у беларускамоўнай клясе?
Лапіцкі: На самым пачатку - да трэцяй клясы - было два чалавекі акрамя мяне, а потым я ўжо вучыўся адзін.
Соўсь: Вось так - адзін сядзеў у клясе, і прыходзілі настаўнікі?
Лапіцкі: Так. Адзін у клясе і адзін у школе.
Соўсь: Магчыма, і адзін у Жодзіне?
Лапіцкі: Можа быць...
Соўсь: А на саміх уроках, калі сам-насам з настаўнікам - гэта быў плюс ці мінус?
Лапіцкі: Ну, на ўроках - безумоўна плюс. Бо ніхто ня дзёргае, можна падумаць. А мінусаў практычна няма.
Соўсь: І якія ў Вас былі адзнакі?
Лапіцкі: Васьмёркі, дзявяткі, сямёркі, бывалі шасьцёркі. Але ў большасьці - 7, 8.
Соўсь: А як дзеці ў школе, ведаючы, што існуе адзіная беларускамоўная кляса і ў ёй адзіны вучань - як яны да гэтага ставіліся? Ці хто хацеў перайсьці ў гэтую клясу?
Лапіцкі: Ніяк, проста ведалі - і ўсё. Вучысься - і вучыся сабе, гэта твая справа, на якой мове вучыцца. Праўда, пару разоў пыталіся - чаму ты вучысься менавіта па-беларуску.
Соўсь: І што Вы звычайна на такое адказваеце?
Лапіцкі: А проста падабаецца. Мы ж жывем у Беларусі.
Соўсь: Хто акрамя бацькоў падтрымвае Вас у змаганьні за права навучацца на роднай мове?
Лапіцкі: Ня ведаю... Напэўна, толькі бацькі.
Соўсь: Яшчэ ня вызначыліся, у якім кірунку будзеце рухацца далей? Куды паступаць? Бо зь беларускімі ВНУ таксама праблема...
Лапіцкі: Ня ведаю... Буду арыентавацца па абставінах...
Соўсь: Мы папрасілі наведнікаў нашага сайту задаць Вам пытаньні, я Вам іх зачытаю.
Валеры Буйвал, Менск: Спадар Янка, ці ня цяжка быць "непадобным на іншых" у такім савецкім горадзе Жодзіне? Вядома, што маладыя людзі імкнуцца падпарадкоўвацца модзе і стэрэатыпам свайго пакаленьня. Мабыць побач з табой усе такія "рускія"... Нехта з сяброў падтрымлівае тваё змаганьне права годна жыць на сваёй зямлі?
Лапіцкі: Ну, я ўвогуле сам па сабе не такі, як усе. Хоць бы тым, што я не разьдзяляю тую сучасную моду - дый ніхто, па-мойму, не разьдзяляе маю беларускамоўнасьць.
Damavik: Калі б Вы закахаліся (ці ўжо?) у дзяўчыну, якая б папрасіла гаварыць зь ёй толькі па-руску - што б Вы зрабілі?
Лапіцкі: Ха-ха-ха :) Ня ведаю... Усё магчыма ў гэтым сьвеце. Гледзячы якая дзяўчына. Калі б сапраўды закахаўся - мог бы і гаварыць. Чаму б і не - калі яна ні слова па-беларуску.
belarusist: Янка, ці карыстаесься ты беларускай мовай паўсюдна? Калі так - ці ёсьць сытуацыі ў якіх усё ж такі робіш выключэньні? Што гэта за сытуацыі? Як ты ставісься да рускамоўных беларусаў?
Лапіцкі: Практычна паўсюдна, за выключэньнем толькі калі мяне не разумеюць. Зусім. Напрыклад, у чыгуначнай касе.
Kamila, ВКЛ: Янка, ёсьць мудрае выслоўе: "Будучае заўсёды прыходзіць, а мінулае ня вернецца ніколі". Ня вернуць мінулае і жодзінскія цемрашалы. А якой вам бачыцца беларуская школа ў будучыні? Якой бы вы хацелі будучай Беларусі вы хацелі бы жыць?
Лапіцкі: У сучаснай, неабмежаванай, дзе выконваецца Канстытуцыя. Уся, а ня ўрыўкамі.
Антистраус: А не скучно, дома-то одному с родителями сидеть, пускай себе и над "правильными" учебниками? Может лучше было бы хоть по-русски, но со сверстниками (и сверстницами) в классе? Допустим даже, что разверзнутся небеса и глас божий вразумит жодинский суд на "праведное" решенее. Так ведь школа - это же модель общества твоей страны! Во взрослой жизни никакой суд не отстоит твоё право на беларускамоунае общение! Придётся решать этот вопрос в личное время. Или работать тоже будешь на дому?
Лапіцкі: Я ня толькі сяджу дома з падручнікамі - я не хачу, каб вы думалі, што я такі “зубрыла” - толькі ўрокі і ўсё. Я й на вуліцу выходжу, зь сябрамі - як усе нармальныя дзеці. І яшчэ я вучуся граць на электрагітары, а раней вучыўся на саксафоне.
Соўсь: А які твой улюбёны гурт?
Лапіцкі: Ну, усякія замежныя - рок, мэтал, панк, Blink 182, Green Day... А наконт таго, што я не выходжу на вуліцу - ды летам я цэлымі днямі на вуліцы, асабліва на скейтбордзе, калі сэзон.
Соўсь: Дык, можа марыце пра музычную кар'еру?
Лапіцкі: Хацелася б, вядома...
