Разгледзім дакладней артыкул спадара Мартынава. Гэта вельмі важны тэкст, таму што ён зьяўляецца фактычна першай афіцыйнай спробай выказаць цяперашнюю палітычную пазыцыю Менску больш-менш уцямным для заходняга чытача спосабам. І справа тут ня толькі ў тым, што гэтая пазыцыя выказаная па-ангельску, а не на беларускім варыянце расейскай мовы.
Усім ясна, што палітычную пазыцыю ў Беларусі фармулюе і першы агучвае толькі адзін чалавек, і ўсе мы ведаем ягонае імя. Але Аляксандар Рыгоравіч у сваіх фармулёўках найчасьцей застаецца закладнікам сваёй савецкай палітычна-лінгвістычнай спадчыны, у якой надзвычай арыгінальным чынам сплятаюцца ідэі, якія ўжо даўно памерлі, з тымі, якія яшчэ жывуць або й нарадзіліся зусім нядаўна, але прэзыдэнцкі мозг яшчэ ня здолеў іх як сьлед пераварыць. Выказваньні Лукашэнкі — гэта багатая спажыва для дасьведчаных беларускіх камэнтатараў і аналітыкаў, але, на жаль, усяго толькі палітычны фальклёр для большасьці звычайных бульбаедаў на Захадзе.
А вось спадар Мартынаў, пішучы элегантна па-ангельску і ўжываючы паняткі, да якіх прызвычаіла сваіх чытачоў заходняя прэса, стараецца перакласьці аднаасобны палітычны дыскурс Беларусі на мову зразумелую шырэйшым колам згаданых бульбаедаў.
Паводле Мартынава, заходнія СМІ знаходзяцца ў палоне трох вялікіх мітаў, што тычыцца іхняга асьвятленьня Беларусі: а) лібэралізацыя ў Беларусі адбываецца ў адказ на ціск Захаду; б) Беларусь стаіць перад выбарам сяброўства — або з Расеяй, або з Захадам; в) Беларусь — гэта СССР у мініятуры.
Абвяржэньне першага міту займае ў спадара Мартынава найбольш месца, але якраз яно падалося мне значна менш пераканаўчым, чым два астатнія абвяржэньні. Ну бо вось спадар Мартынаў сьцьвярджае, што лібэралізацыя была закладзеная ў “беларускую эканамічную мадэль” з самага яе пачатку, адно што ні Захад, ні Ўсход не змаглі гэтага ўбачыць. Можа, так яно й было, але я ўпэўнены, што й той, хто закладаў гэтую мадэль, ніякай лібэралізацыі не бачыў і нават не прадбачваў. Адно што жыцьцё склалася інакш...
Гаворачы пра посьпехі лібэралізацыі, спадар міністар згадвае ня толькі вяртаньне “Нашай нівы” і “Народнай волі” ў афіцыйную сетку распаўсюду, але й тое, што кабэльнаму тэлебачаньню ў Беларусі дазваляецца ўлучаць у свае пакеты “Euronews”, BBC i CNN. Аднак пра той дзясятак газэтаў, якім не дазволілі вярнуцца ў сетку, і пра “Белсат”, якога ні ў якія пакеты не ўключаюць, спадар Мартынаў не згадаў. І гэта зразумела. Нават міністру строга рэглямэнтуюць месца ў “International Herald Tribune”, а таму трэба пісаць як мага сьцісьлей.
Затое сьцісла і як стрэл зь пісталета гучыць абвяржэньне спадзяваньня, што Беларусь перастане сябраваць з Расеяй узамен за сяброўства з Эўразьвязам, то бок што беларусы перастануць лажыцца пад натаўскія танкі і пачнуць лажыцца пад расейскія. Так думаць, паводле міністра, — „прымітыўна”. Беларусь хоча быць “мостам”, а ня “буфэрам”. Short and sweet.
Ну а наконт таго, што Беларусь не зьяўляецца “апошняй апорай савецкіх амбіцыяў”, спадар Мартынаў даў яшчэ больш хвосткі адказ, чым папярэдні. “Прагулка па Менску, зь яго “Макдоналдсамі”, крамамі “MaxMara” і кіпучым начным жыцьцём пакажа дакладна тое, чым ёсьць мая краіна — незалежнай эўрапейскай дзяржавай, якая з ахвотай паддаецца ўплыву сваіх суседзяў, але адначасова захоўвае сваю ўласную, своеасаблівую атмасфэру”, — сьцьвярджае міністар. Прызнаюся, што мне самому закарцела ў гэтым месцы, каб міністар дадаў некалькі дэталяў пра “своеасаблівасьць” сталічнай атмасфэры, напрыклад, на Дзень сьвятога Валянціна або на 25-га Сакавіка. Але зноў жа, мабыць, сьцісласьць выдзеленага месца не дазволіла расхадзіцца пяру.
Аднак у цэлым няблага — праўда? Лепш такое ў “International Herald Tribune”, чым калёнка рэдактара ў “Беларуси сегодня”. З чым і віншуем усіх нашых слухачоў і чытачоў.
P.S. Калі ўжо мець сапраўды сур’ёзную прэтэнзію да міністра Мартынава за ягоны артыкул, дык толькі за тое, што падпісаўся ён пад ім па-расейску (Sergei Martynov). Чалавеку, які нядаўна вучыў немцаў, што трэба казаць Belarus, а не Weißrussland, выпадала б і самому навучыцца запісваць сваё прозьвішча па-беларуску — Syarhey (Syarhei) Martynau.
Усім ясна, што палітычную пазыцыю ў Беларусі фармулюе і першы агучвае толькі адзін чалавек, і ўсе мы ведаем ягонае імя. Але Аляксандар Рыгоравіч у сваіх фармулёўках найчасьцей застаецца закладнікам сваёй савецкай палітычна-лінгвістычнай спадчыны, у якой надзвычай арыгінальным чынам сплятаюцца ідэі, якія ўжо даўно памерлі, з тымі, якія яшчэ жывуць або й нарадзіліся зусім нядаўна, але прэзыдэнцкі мозг яшчэ ня здолеў іх як сьлед пераварыць. Выказваньні Лукашэнкі — гэта багатая спажыва для дасьведчаных беларускіх камэнтатараў і аналітыкаў, але, на жаль, усяго толькі палітычны фальклёр для большасьці звычайных бульбаедаў на Захадзе.
А вось спадар Мартынаў, пішучы элегантна па-ангельску і ўжываючы паняткі, да якіх прызвычаіла сваіх чытачоў заходняя прэса, стараецца перакласьці аднаасобны палітычны дыскурс Беларусі на мову зразумелую шырэйшым колам згаданых бульбаедаў.
Паводле Мартынава, заходнія СМІ знаходзяцца ў палоне трох вялікіх мітаў, што тычыцца іхняга асьвятленьня Беларусі: а) лібэралізацыя ў Беларусі адбываецца ў адказ на ціск Захаду; б) Беларусь стаіць перад выбарам сяброўства — або з Расеяй, або з Захадам; в) Беларусь — гэта СССР у мініятуры.
Абвяржэньне першага міту займае ў спадара Мартынава найбольш месца, але якраз яно падалося мне значна менш пераканаўчым, чым два астатнія абвяржэньні. Ну бо вось спадар Мартынаў сьцьвярджае, што лібэралізацыя была закладзеная ў “беларускую эканамічную мадэль” з самага яе пачатку, адно што ні Захад, ні Ўсход не змаглі гэтага ўбачыць. Можа, так яно й было, але я ўпэўнены, што й той, хто закладаў гэтую мадэль, ніякай лібэралізацыі не бачыў і нават не прадбачваў. Адно што жыцьцё склалася інакш...
Гаворачы пра посьпехі лібэралізацыі, спадар міністар згадвае ня толькі вяртаньне “Нашай нівы” і “Народнай волі” ў афіцыйную сетку распаўсюду, але й тое, што кабэльнаму тэлебачаньню ў Беларусі дазваляецца ўлучаць у свае пакеты “Euronews”, BBC i CNN. Аднак пра той дзясятак газэтаў, якім не дазволілі вярнуцца ў сетку, і пра “Белсат”, якога ні ў якія пакеты не ўключаюць, спадар Мартынаў не згадаў. І гэта зразумела. Нават міністру строга рэглямэнтуюць месца ў “International Herald Tribune”, а таму трэба пісаць як мага сьцісьлей.
Затое сьцісла і як стрэл зь пісталета гучыць абвяржэньне спадзяваньня, што Беларусь перастане сябраваць з Расеяй узамен за сяброўства з Эўразьвязам, то бок што беларусы перастануць лажыцца пад натаўскія танкі і пачнуць лажыцца пад расейскія. Так думаць, паводле міністра, — „прымітыўна”. Беларусь хоча быць “мостам”, а ня “буфэрам”. Short and sweet.
Ну а наконт таго, што Беларусь не зьяўляецца “апошняй апорай савецкіх амбіцыяў”, спадар Мартынаў даў яшчэ больш хвосткі адказ, чым папярэдні. “Прагулка па Менску, зь яго “Макдоналдсамі”, крамамі “MaxMara” і кіпучым начным жыцьцём пакажа дакладна тое, чым ёсьць мая краіна — незалежнай эўрапейскай дзяржавай, якая з ахвотай паддаецца ўплыву сваіх суседзяў, але адначасова захоўвае сваю ўласную, своеасаблівую атмасфэру”, — сьцьвярджае міністар. Прызнаюся, што мне самому закарцела ў гэтым месцы, каб міністар дадаў некалькі дэталяў пра “своеасаблівасьць” сталічнай атмасфэры, напрыклад, на Дзень сьвятога Валянціна або на 25-га Сакавіка. Але зноў жа, мабыць, сьцісласьць выдзеленага месца не дазволіла расхадзіцца пяру.
Аднак у цэлым няблага — праўда? Лепш такое ў “International Herald Tribune”, чым калёнка рэдактара ў “Беларуси сегодня”. З чым і віншуем усіх нашых слухачоў і чытачоў.
P.S. Калі ўжо мець сапраўды сур’ёзную прэтэнзію да міністра Мартынава за ягоны артыкул, дык толькі за тое, што падпісаўся ён пад ім па-расейску (Sergei Martynov). Чалавеку, які нядаўна вучыў немцаў, што трэба казаць Belarus, а не Weißrussland, выпадала б і самому навучыцца запісваць сваё прозьвішча па-беларуску — Syarhey (Syarhei) Martynau.
