«Калі я зьеду з Украіны, не змагу сябе паважаць»
Ірына Шарафановіч — доктарка зь Менску, гематоляг. Жанчына жыве ў Адэсе з жніўня 2021 году, пераехала з палітычных прычынаў. Ірына звольнілася з працы ў Беларусі пасьля забойства Рамана Бандарэнкі.
«Гэтае забойства, сьмерць маладога хлопца ўзрушыла мой эмацыйны стан настолькі, што я зразумела — гэта мая чырвоная лінія, пасьля перасячэньня якой я не магу працаваць у сваёй роднай краіне. Гэта мой асабісты страйк, асабісты пратэст. Я вельмі незалежная асоба. На той момант у мяне не было ніякіх плянаў працаўладкаваньня. Але ж ёсьць сябры, і ў сьвеце шмат такіх, як я, беларусаў».
З дапамогай сяброў Ірына апынулася ў Адэсе. У той момант дакладна разумела, што хоча працягваць працаваць доктаркай, — кажа яна.
Ірына ў Адэсе да пачатку вайны
«Калі не ўдаецца быць патрэбнай на сваёй радзіме ў такі цяжкі час, я выбіраю Ўкраіну. Не сакрэт, што краіна небагатая, шмат праблемаў з мэдыцынай, таму хачу лячыць украінскіх людзей. Пачуцьце альтруізму часам прыносіць ня менш радасьці, чым высокія заробкі. І ў рэшце рэшт — тут мора і сонца, а я так марыла пажыць на моры, а ня толькі вандраваць і адпачываць на ім».
Ірына працуе ў клініцы, ужо мае сваіх пацыентаў. Жанчына прызнаецца, што ёй вельмі падабаюцца ўкраінцы, яны ветлівыя, прыязныя і свабодныя людзі.
«Гэта адчувалася зь першых дзён. Я зноў адчувала радасьць, весялосьць, чаго не было ўжо год. Нарэшце пазбавілася стрэсу, нажытага ў Беларусі за часы рэпрэсіяў. Украінцы прынялі мяне ў сваю супольнасьць, адчынілі дзьверы як родныя, дапамаглі з жыльлём. Я не адна, са мной працуюць мае калегі зь Беларусі. Я ня вывучыла яшчэ ўкраінскую мову, але ж гэта ніяк не адбіваецца на якасьці майго жыцьця ва Ўкраіне. Зараз я магу сказаць: я люблю Ўкраіну! Я люблю Адэсу!»
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Буду ваяваць за Ўкраіну, бо нідзе больш не знайду такіх сяброў». Як беларусы дапамагаюць Украіне«Ніхто з маіх пацыентаў не размаўляў пра вайну. Адзін хворы абняў мяне, дзякаваў, плакаў»
Вайна ў Адэсе пачалася а 5-й раніцы.
«Я прачнулася ад моцных ракетных выбухаў. Сыгналілі машыны. Усе мы ведалі з навін пра пляны вайны, усе чакалі. Але ўсе ж адбылося нечакана жахліва, трывожна. Мне гэта нагадала ўрокі гісторыі і літаратуры. Мы раптам апынуліся а 4-й гадзіне 22 чэрвеня 1941: „Усё? Пачалося?“. Я праверыла навіны, там яшчэ нічога не было. Ці было страшна? Было. Але ні ў кога не было панікі. Сьлёз у мяне таксама не было, у іншых — так. Але ўсе людзі зь першага дня максымальна арганізаваныя, яны прыйшлі на працу, пачалі дзень ва ўмовах ваеннага становішча».
Марш за аб'яднаную Ўкраіну ў Адэсе 20 лютага, за 4 дні да нападу Расеі
Рашэньне — застацца ва Ўкраіне ці не — жанчына прымала ў першы дзень вайны.
«Было шмат пацыентаў, шмат працы, стрэсавая сытуацыя. Людзі прыходзілі як заўсёды, бяз панікі, але ўстрывожаныя, гэта было заўважна. Ніхто з маіх пацыентаў не размаўляў пра вайну. Першая рэакцыя — адмаўленьне: хаця б не гаварыць пра гэта. Ніхто не разумеў — а што цяпер? Адзін хворы абняў мяне, дзякаваў, плакаў».
Падчас працы
У Ірыны была магчымасьць паехаць у Польшчу.
«Я зразумела: калі зьеду з Украіны, не змагу сябе паважаць. Украіна, якая прыняла мяне як родную, з маёй расейскай прафэсійнай мовай, з маёй беларускай нацыянальнасьцю, з маімі праблемамі і маім горам за сваю краіну. Таму цяпер мая чарга. Таксама думкі пра маіх украінскіх пацыентаў, якім я патрэбная цяпер. Адна мая пацыентка — дзяўчына, 29 год, у яе лімфома. Калі ня я, то хто? Я — беларуска, я хачу быць разам з украінцамі. Хачу лячыць украінцаў. Хачу жыць тут. Я не хачу бегчы і прасіць дапамогі, я сама хачу дапамагчы. І гэта не моцныя словы дзеля інтэрвію, гэта маё асэнсаванае рашэньне. І я не адна ў сваім рашэньні: многія беларускія дактары — і ў Адэсе, і ў Кіеве».
«Чэргі ў донарскіх пунктах Адэсы былі такія доўгія, што не відаць канца»
Жанчына кажа, што пакуль у Адэсе абстаноўка адносна спакойная.
«Горад кантралююць узброеныя сілы Ўкраіны. Часам адбываюцца выбухі, працуе супрацьпаветраная абарона, чуваць перастрэлкі. Амаль штодзень сырэны паветранай трывогі клічуць нас у бамбасховішча. Мы жывем кожны ў сваёй кватэры, ведаючы, куды бегчы ў час трывогі і бамбаваньня. Опэрны тэатар абкладзены мяшкамі зь пяском. Гэта нібы 1941 год. Увялі камэнданцкую гадзіну з 19 да 6 раніцы. Працуюць прадуктовыя крамы, аптэкі, усе лякарні. Днём працуе транспарт. Таксама працуюць таксісты, некаторыя нават бясплатна. Украінцы вельмі салідарныя».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Калі ўкраінцы разумеюць, што ты не лукашыст, то ставяцца добра». Як беларусы дапамагаюць УкраінеУ клініку, дзе працуе Ірына, прывозілі параненых, ня ўсе зь іх выжылі. Жанчына дадае, што, наколькі ведае, шмат параненых і ў Мікалаеве.
«З 25-га лютага абвясьцілі, што патрэбная кроў для параненых. Чэргі ў некалькіх донарскіх пунктах Адэсы былі такія доўгія, што не відаць было канца. Мэдыкі не спраўляліся, працавалі амаль да 3-й гадзіны ночы. Я таксама была донарам. Да нас прыйшоў пажылы чалавек, доктарка спыталася, колькі яму гадоў. Мужчыну было 77. Тады яна сказала: „Дзякуй вам вялікі, але не. Дзякуй за дапамогу, але ж трэба не нашкодзіць і сабе. Беражыце сябе“. Пасьля гэтага дыялёгу людзі правялі воплескамі мужчыну, які прыйшоў быць донарам. Людзі ўдзячныя. Людзі салідарныя. Людзі разам. Ёсьць арганізаванасьць і адсутнасьць панікі».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Пакуль беларускія вайскоўцы ня ўвойдуць ва Ўкраіну, адносіны паміж нашымі народамі можна яшчэ будзе выпраўляць», — украінскі экспэрт«Украінцы вытрымліваюць гарматы і не здаюцца. Вы таксама вытрымаеце»
Жанчына прызнаецца, што адчувае страх, асабліва ў моманты выбухаў: страшна быць адной у кватэры ўначы.
Ірына Шарафановіч у Адэсе да вайны
«Але мы на гэты момант у тыле. І разумеем, які жах адбываецца ў гарадах на лініі фронту. Я працягваю працаваць і лячыць сваіх анкахворых. Таксама арганізаваныя онлайн-кансультацыі для тых, хто ня можа прыехаць у ваенны час. Сёньня пляную пачаць курс хіміятэрапіі майму пацыенту з лімфомай. Адна думка: толькі б не перашкодзіла бамбаваньне. Але трэба рабіць што трэба, і прарвемся».
Ірына дадае, што яе моцна загартавалі падзеі ў Беларусі ў жніўні 2020-га.
«Я пабачыла дно бяз дна. І я маральна гатовая нават больш, чым мае ўкраінскія калегі. Страшна. Але ёсьць і рашучасьць. Я ў захапленьні ад украінскай нацыі, ад сьмеласьці гэтых людзей. Яны запальваюць сьвятло!»
Жанчына кажа, што адчувае моцны сорам і боль ад таго, што дзяржава Беларусь апынулася на баку агрэсара.
«Мая краіна, якая перажыла Вялікую айчынную вайну, якая мела шматлікія жорсткія страты ў барацьбе з фашызмам, сама стала пляцдармам для фашызму. Так балюча, калі зь беларускіх аэрадромаў ляцяць самалёты-забойцы, калі беларускія памежнікі адчынілі браму танкам ворага. На каго? На Ўкраіну! У страшным сьне не прысьніцца. Учора ў мяне спыталіся: „Няўжо беларуская армія пойдзе ў нас страляць?“ Сорамна, хочацца ня верыць і крычаць: „НЕ! Няпраўда!“. У нас тут ужо не 16 дзяцей загінулі. Ужо шосты дзень вайны, ужо больш».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Беларус з Харкава: Землякі, не ідзіце сюды, бо многія ня вернуцца дадому25 лютага беларусам і расейцам заблякавалі карты ўкраінскіх банкаў. Але жанчына кажа, што пра гэта ўвогуле не хвалюецца.
«За грошы не перажываем, гэтыя праблемы хутка вырашаюцца ў канкрэтных выпадках — наяўнасьць працы, віду на жыхарства. Але непрыемна сябе адчуваць грамадзянінам дзяржавы-агрэсара. Вось таму мы, беларусы, застаемся ва Ўкраіне разам з украінцамі. Ня ўсе беларусы — войска, і ня ўсе памяркоўныя. Украіна не здаецца, і мы не здамося. Разам былі ў радасьці, разам будзем у горы, разам да перамогі. Гэты народ не перамагчы!»
Таксама доктарка Ірына Шарафановіч зьвярнулася да беларусаў:
«Памятаю наш 2020-ы. Нашу салідарнасьць, радасьць і надзеі. Зараз мы маем другі шанец. Не падстаўляйцеся пад дубінкі, не аддавайце сябе ў ахвяры, але прачніцеся! Досыць баяцца, калі ня хочаце баяцца ўсё жыцьцё. Паглядзіце на Ўкраіну. Не працуйце на таго, хто адпраўляе танкі, самалёты і ракеты для забойства сваіх суседзяў і сяброў. Не працуйце, людзі! Ня будзьце рабамі. Забойцы забіваюць рукамі рабоў. Украінцы вытрымліваюць гарматы і не здаюцца. Вы таксама вытрымаеце. Дапамажыце ўкраінцам — і ўкраінцы дапамогуць нам. Разам пераможам! Слава Ўкраіне! Жыве Беларусь!»
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Доктар Камароўскі беларусам: Падымайце бунт у канцлягеры, інакш застаняцеся там надоўгаНапад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.