«Адзіны лёзунг, які застаецца Лукашэнку: «Магло быць і горш», — Аляксандар Атрошчанкаў

Сьцісла:

• Улада імітуе выбары паводле прынцыпу: «Мы робім выгляд, што вядзём кампанію, а вы рабіце выгляд, што верыце».
• Дзяржаўныя журналісты ў Беларусі — гэта, па сутнасьці, тыя ж чыноўнікі.
• «Сацыяльны кантракт» выглядае так: «Жары, што даюць, і плаці, колькі скажуць».
• Адзіны «наратыў», які прапануе Лукашэнка: «Я буду працягваць кіраваць, хочаце вы гэтага ці не».
• У гэтай кампаніі Канапацкая — проста экспанат, які не выконвае ніякай істотнай ролі.

— Патэнцыйныя кандыдаты ў прэзыдэнты заяўляюць, што сабралі па сто тысяч подпісаў грамадзян (а некаторыя нават істотна больш), неабходных для рэгістрацыі. Як палітычны экспэрт і чалавек, які калісьці быў грамадзкім актывістам у Беларусі, ці можаце вы сказаць, наколькі гэта рэалістычна? Чаму прэтэндэнты нават не спрабуюць імітаваць збор подпісаў, фактычна нідзе не відаць іхных пікетаў, мала хто бачыў сяброў іхных ініцыятыўных групаў, якія ходзяць па кватэрах?

— Некаторым з тых, хто зараз імітуе палітычны працэс, напрыклад Гайдукевічу, гэта даволі звыкла. Увогуле, гэта адзін з атрыбутаў гэтай кампаніі, калі ад людзей патрабуюць ужо ня толькі пагадзіцца з тым, што Лукашэнка кіруе. Гэта такая актыўная мадэль імітацыі, калі ўжо нават ня трэба прыкідвацца, што адбываецца збор подпісаў: «Мы робім выгляд, што вядзём кампанію, а вы рабіце выгляд, што верыце. І паспрабуйце толькі не паверыць!».

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Кіраўнік кампартыі Сыранкоў першым падаў дакумэнты ў ЦВК і распавёў, колькі подпісаў сабраў

— А навошта Лукашэнка выбірае такі сцэнар, што ўсе прэтэндэнты нібыта зьбяруць подпісы і будуць зарэгістраваныя як кандыдаты? Маглі б паказаць, што вось кандыдаты ня здолелі сабраць сто тысяч, бо, маўляў, сапраўдны давер ёсьць толькі да адной асобы...

— Я б не перабольшваў творчыя здольнасьці аўтараў гэтага спэктаклю. Бо калі мы глядзім кепскі фільм, то мы ж не заўсёды можам здагадвацца, чаму героі робяць так, а не іначай: іхная матывацыя часам недапрацаваная. Праўда, добрыя рэжысэры прапісваюць матывацыю пэрсанажаў і пасьлядоўнасьць іхных учынкаў. Тут жа сцэнар напісаны аўтарамі, якія ня маюць ніякай канкурэнцыі. Што прыдумаюць, тое грамадзтва і вымушана будзе спажываць. Навошта асабліва старацца?

— Якая роля ў гэтай кампаніі ў дзяржаўных СМІ і прапагандыстаў? Ці не складваецца ўражаньне, што і яны ня вельмі «стараюцца»?

— Адзінае, што яны робяць — гэта дэманструць ляяльнасьць. Нават ілюзіі нейкай канкурэнцыі не спрабуюць стварыць. Прозьвішчы іншых кандыдатаў, акрамя Лукашэнкі, проста не гучаць у сюжэтах дзяржаўнай тэлевізіі.

Дзяржаўныя журналісты — гэта, па сутнасьці, тыя ж чыноўнікі. Таму яны і дзейнічаюць паводле прынцыпу «абы чаго ня выйшла». Напішаш нешта адвольнае пра Гайдукевіча, а раптам камусьці наверсе гэта не спадабаецца? Інструкцыяў жа не было. Спакайней нічога не пісаць, пакуль не прыйшла канкрэтная ўстаноўка зьверху.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Вынікі году. Апазыцыя: час стомленасьці, рэфлексій і пераацэнак

— Які галоўны наратыў прапаганды падчас гэтай выбарчай кампаніі? Як яны спрабуюць даказаць неабходнасьць таго, што Лукашэнка зноў павінен застацца кіраўніком краіны? З чым ён ідзе ў гэтую кампанію?

— Сапраўды, можна задумацца: калі б была нейкая рэальная канкурэнцыя, сапраўдныя кандыдаты, калі б нехта зьвяртаў увагу на іхныя словы, што Лукашэнка мог бы сказаць беларускаму народу? Ён заўсёды абяцаў стабільнасьць, «абы не было вайны». І дзе тая стабільнасьць? Беларусь фактычна ўцягнутая ў вайну, стала суагрэсарам, вайна пачалася ў тым ліку зь беларускай тэрыторыі. У Беларусі вырабляюцца і пастаўляюцца ў Расею многія віды зброі, якой забіваюць украінцаў.

Што тычыцца нейкага сацыяльнага кантракту, то пра гэта ўжо і ўспамінаць сорамна. Калі раней было «вы ня лезеце ў палітыку, а я забясьпечваю пэўны эканамічны рост», то цяпер «кантракт» выглядае так: «Жары, што даюць, і плаці, колькі скажуць».

— А «мірнае неба над галавой»?

— Якое ж яно мірнае, калі над Гомлем зьбіваюць дроны? За паўднёвай мяжой краіны ідзе бязьлітасная вайна. Адзіны лёзунг, які яму застаецца, што «магло быць і горш». Але мы ведаем: пакуль Лукашэнка застаецца пры ўладзе, абавязкова будзе горш. І ён сам разумее, што на вольных выбарах не пераможа, таму адзіны «наратыў», якія прапануе: «Я буду працягваць кіраваць, хочаце вы гэтага ці не».

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Удзел у выбарах Канапацкай — экспэрымэнт, у якім самі ўлады да канца ня ўпэўненыя, — палітоляг Казакевіч

— Якая роля ў гэтай кампаніі ў Ганны Канапацкай? Усё ж яна ў сілу сваёй біяграфіі трошкі адрозьніваецца ад астатняй масоўкі кандыдатаў.

— Давайце пачнем з таго, што Канапацкая ніколі не была дэмакратычнай актывісткай. Гэта вельмі падазроная і цьмяная гісторыя, як яна апынулася ў шэрагах Аб’яднанай грамадзянскай партыі.

У гэтай кампаніі Канапацкая — звычайны экспанат, які паставілі, каб тут стаяў. Яна не адыгрывае ніякай істотнай ролі, проста дэкарацыя. Ня думаю, што яна настолькі крэатыўная, каб учыніць нешта такое, каб яе запомнілі падчас гэтых выбараў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Яшчэ два патэнцыйныя кандыдаты на выбарах здалі ў ЦВК подпісы і дакумэнты на рэгістрацыю

— Некаторыя лічаць, што пасьля выбараў Лукашэнка паспрабуе нейкім чынам нанава наладзіць адносіны з Захадам. Аднак пры гэтым у Беларусі працягваюцца рэпрэсіі і статыстычна яны нават павялічыліся за апошнія месяцы. Навошта ўлада праводзіць гэтыя рэпрэсіі, хаця відавочна, што ў сёньняшняй сытуацыі нейкія масавыя пратэсты немагчымыя?

— Гэта тая новая рэальнасьць, у якой жывуць беларусы. Мы памятаем інтэрвію Юрыя Васкрасенскага, дзе ён прагаворвае, што вядомыя асобы будуць сядзець да канца, а рэпрэсіі будуць працягвацца.

Наконт нейкіх сыгналаў зь Менску ў бок Захаду... Я якраз знаходжуся ў Брусэлі, дзе праходзяць «Дні Беларусі». І тут адзін з прадстаўнікоў беларускай грамадзянскай супольнасьці заявіў, што трэба наладжваць дыялёг з Лукашэнкам. І ўзьнікла такое неразуменьне: а што гэта значыць?

Бо Лукашэнку ўжо ўсімі магчымымі знакамі і сыгналамі даўно сказалі: хочаш паляпшэньня адносінаў — вызваляй палітвязьняў, спыняй рэпрэсіі, і гэта будзе стартавая пазыцыя для нейкага дыялёгу.

Я зьдзіўляюся, калі беларускія экспэрты, палітыкі пачынаюць гарачыя дыскусіі наконт таго, ці трэба здымаць санкцыі. Гэтыя дыскусіі нараджаюцца выключна ў галаве беларусаў, яны там жывуць, там і паміраюць. Бо эўрапейскія палітыкі проста не разумеюць, адкуль гэта ўзялося. Лукашэнка суагрэсар, дапамагае Расеі, уключыўся ў расейскую ваенную машыну. Пра адмену санкцыяў у такой сытуацыі ніякай размовы ня ідзе.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Беларускія дэмакратычныя сілы правядуць зьезд у Варшаве ў дзень выбараў у Беларусі