Цяпер нарэшце здаецца, што ён блізкі да дасягненьня гэтай мэты. За апошнія некалькі тыдняў быў прыкметны імпульс для аслабленьня гэтых абмежаваньняў напярэдадні ключавой сустрэчы паміж прэзыдэнтам ЗША Джо Байдэнам і прэм’ер-міністрам Вялікай Брытаніі Кірам Стармэрам у Вашынгтоне 13 верасня.
Аналіз старшага карэспандэнта Радыё Свабода ў Вашынгтоне Тода Прынса. Аўтар жыў у Расеі з 1999 па 2016 год, працаваў рэпартэрам Bloomberg News і дарадцам па інвэстыцыях Merrill Lynch, шмат падарожнічаў па Расеі, Украіне, Цэнтральнай Азіі.
Лідэры ЗША і Вялікай Брытаніі сярод іншых тэм абмеркавалі падтрымку Ўкраіны. Але сама сустрэча і іншая інфармацыя, якая паступіла на працягу тыдня, стварылі ўражаньне, што нешта ўсё ж адбываецца. Адказваючы на пытаньне 11 верасня, ці будзе ён аслабляць абмежаваньні, Байдэн сказаў: «Мы гэта прапрацоўваем проста цяпер», сыгналізуючы аб магчымай зьмене пазыцыі.
Гэты камэнтар прагучаў, калі многія чальцы Кангрэса, у тым ліку зь яго ўласнай Дэмакратычнай партыі, заклікалі прэзыдэнта зьмякчыць сваю палітыку.
«Я чакаю, што ў найбліжэйшы час мы ўбачым паведамленьне аб зьмякчэньні абмежаваньняў. Адбылося велізарнае нарошчваньне, і было б вельмі цяжка адступіць», — сказаў Радыё Свабода Марк Канчыян, вайсковы аналітык з Цэнтру стратэгічных і інстытуцыйных дасьледаваньняў.
«Я падазраю, што Злучаныя Штаты і Вялікая Брытанія выпрацоўваюць умовы, у прыватнасьці наборы цэляў, таму што яны захочуць абмежаваць удары па вайсковых аб’ектах, каб пазьбегнуць ахвяр і пакут сярод цывільнага насельніцтва».
Імавернымі дапушчальнымі аб’ектамі для нанясеньня ўдараў на далёкія адлегласьці будуць аэрадромы, лягістычныя цэнтры, склады і штабы, сказаў ён.
З пачатку году Ўкраіна неаднаразова наносіла ўдары па расейскіх энэргетычных аб’ектах, у прыватнасьці па нафтаперапрацоўчых заводах і сховішчах з дапамогай сваіх самаробных бесьпілётнікаў далёкага дзеяньня. Нягледзячы на тое, што яны зьяўляюцца законнымі ваеннымі аб’ектамі ўнутры Расеі, адміністрацыя Байдэна не выказвала падтрымкі гэтым ударам.
12 верасьня брытанская газета Guardian паведаміла, што Лёндан ужо даў Украіне зялёнае сьвятло на выкарыстаньне сваіх крылатых ракет Storm Shadow, якія могуць праляцець на адлегласьць да 250 кілямэтраў, для нанясеньня ўдараў далёка ўглыб расейскай тэрыторыі. Вялікай Брытаніі патрабуецца дазвол Вашынгтона, таму што ракеты зьмяшчаюць амэрыканскія кампанэнты.
Даць Украіне зялёнае святло на выкарыстаньне армейскіх тактычных ракетных сыстэм (ATACMS) — магутнай звышгукавой балістычнай ракеты, якая можа цэліць на адлегласць да 300 кілямэтраў — для зьнішчэння расейскіх ваенных актываў далёка ад лініі фронту — пасьля некалькіх месяцаў зацягваньня адпавядае шаблёну, прынятаму адміністрацыяй Байдэна з пачатку ўварваньня Масквы ва Ўкраіну.
Адміністрацыя першапачаткова адхіляла запыты Ўкраіны на танкі Abrams, зьнішчальнікі F-16 і ракеты далёкага радыюсу дзеяньня, высокамабільная артылерыйскія ракетныя сістэмы HIMARS і ATACMS, часткова праз асьцярогу, што гэта можа справакаваць Расею. Урэшце Байдэн паддаўся ўсім гэтым просьбам, бо ціск узмацніўся з боку Украіны, саюзьнікаў і прыхільнікаў Украіны унутры ЗША.
Заклік да зьмякчэньня абмежаваньняў на далёкія ўдары ўзмацніўся сёлета, бо Расея працягвае тэрарызаваць украінскія войскі і гарады магутнымі плянуючымі бомбамі, якія цяжка заўважыць на радарах. У чэрвені Зяленскі заявіў, што Расея скідае да 3000 плянэрных бомбаў за месяц. Абстрэл украінскіх пазыцый зь неба дазволіў расейскім сухапутным войскам — хоць і з надзвычайнымі выдаткамі ў чалавечых жыцьцях і тэхніцы — заваяваць тэрыторыю, пагражаючы ключавым гарадам матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня, такім як Пакроўск.
Найлепшая абарона ад плянэрных бомбаў — гэта зьнішчэньне самалётаў, якія іх скідаюць, або адцісканьне гэтых самалётаў далей ад лініі фронту, чаго можна дасягнуць, нацэліўшыся на авіябазы, кажуць экспэрты. Але Канчыян пагадзіўся з заявай міністра абароны ЗША Лойда Остына на мінулым тыдні аб тым, што зьмякчэньне абмежаваньняў не паверне ход вайны на карысць Украіны.
Аналітык указаў на абмежаваны ўплыў заходняй зброі далёкага радыюсу дзеяньня на кантраляваны Расеяй Крым. З гэтай зброі Ўкраіна нанесла ўдары па расейскіх аэрадромах і іншых вайсковых аб’ектах на паўвостраве. Нягледзячы на тое, што гэта аслабіла магчымасьці Масквы, гэта не было вырашальным на тым тэатры ваенных дзеяньняў, сказаў ён. Ён дадаў, што выкарыстаньне высокадакладных ракет далёкага радыюсу дзеяньня ўнутры Расеі можа ўскладніць Маскве запуск плянэрных бомбаў і прымусіць яе адсунуць далей штабы і матэрыяльна-тэхнічныя цэнтры, што зробіць яе ваенную аперацыю менш эфэктыўнай. «Гэта ня зьменіць гульні, але было б карысна», — сказаў ён.
Пагрозы Пуціна
Па меры нарошчваньня на гэтым тыдні імпульсу для зьмякчэньня абмежаваньняў прэзыдэнт Расеі Ўладзімір Пуцін выступіў са сваім апошнім папярэджаньнем Захаду аб падтрымцы Ўкраіны, заявіўшы, што ён будзе разглядаць такую зьмену палітыкі як «непасрэдны ўдзел» NATO ў вайне ва Ўкраіне. Аднак не сказаў, як ён адрэагуе.
Пуцін у 2022 годзе намякнуў на прымяненьне тактычнай ядзернай зброі, што адразу ж выклікала нэгатыўную рэакцыю ва ўсім сьвеце, у тым ліку ў дружалюбных Расеі краінах, такіх як Індыя. Раней у гэтым годзе, пасьля апошняй зьмены палітыкі ЗША, Пуцін заявіў, што Расея можа пастаўляць сьмяротную зброю заходнім супернікам.
Бразганьне Пуціна паўплывала на асьцярожны падыход адміністрацыі Байдэна да паставак Украіне ўсё больш дасканалай зброі, такой як зьнішчальнікі F-16 і ракеты далёкага радыюсу дзеяньня, і дазвол на нанясеньне ўдараў унутры Расеі. Некаторыя экспэрты сьцьвярджаюць, што пагрозы Пуціна пустыя, заяўляючы, што ён ня выканаў ніводнай зь іх на сёньняшні дзень і што Злучаныя Штаты не павінны прыслухоўвацца да іх.
Дэйвід Крэймэр, які займаў пасаду памочніка дзяржсакратара ЗША ў пытаньнях дэмакратыі, правоў чалавека ў 2008–2009 гадах, заявіў на канфэрэнцыі 12 верасьня, што Пуцін выкарыстоўвае ядзерную пагрозу, каб падарваць рашучасць Захаду.
«Я б сапраўды перасьцярог ад перабольшаньня магчымасьці ядзернай эскаляцыі. Гэта тое, што Пуцін хоча, каб мы думалі. Давайце ня будзем паддавацца», — сказаў Крэймэр, экспэрт у Расеі, які цяпер зьяўляецца выканаўчым дырэктарам Інстытуту Джорджа Буша.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
Форум