Алесю Пушкіну было 57 гадоў. Свабода сабрала ўспаміны пра яго.
«Памёр „у рэанімацыі пад канвоем“»
Андрэй Хадановіч, паэт.
«„Пры нявысьветленых абставінах“ памёр палітзьняволены мастак Алесь Пушкін. У горадзенскай турме, як пішуць, „у рэанімацыі пад канвоем“. Мастак, які вярнуўся ў Беларусь з Кіева, добра ведаючы, што яго арыштуюць. Асуджаны на пяць гадоў калёніі строгага рэжыму, нібыта „за рэабілітацыю нацызму“ — насамрэч за партрэт антысавецкага партызана. Прысуд сьведчыць пра слушнасьць афарызму: новыя фашысты (я пра рэжым) будуць называць сябе антыфашыстамі. А лукашэнкаўскія турмы — месца, дзе ня толькі катуюць, але і забіваюць. „Пры нявысьветленых абставінах“... Сьветлая памяць!»
«Патрыёт, які любіў сваю краіну больш за жыцьцё»
Натальля Радзіна, галоўны рэдактар сайту «Хартыя-97».
«Забіты адзін з найлепшых і сьветлых мастакоў Беларусі, які пісаў абразы і расьпісваў храмы. Забіты адзін з самых сьмелых мастакоў, які адкрыта выступаў супраць дыктатуры зь першых дзён яе існаваньня. Забіты сапраўдны патрыёт, які любіў сваю краіну больш за жыцьцё».
«У беларусаў ёсьць свой Пушкін»
Алесь Аркуш, літаратар.
«Алесь Пушкін як мог падтрымліваў розныя беларускія культурніцкія ініцыятывы. Падтрымліваў і нас — Таварыства Вольных Літаратараў. Калі жыў у Віцебску і меў там сваю галерэю, запрашаў тэвээлаўцаў для ўдзелу ў розных літаратурна-мастацкіх імпрэзах. Удзельнічалі мы і ў яго „Арт-прагнозах“, напрыклад, у 1996 годзе.
У 1994 годзе Алесь прыехаў на першую літаратурную тэвээлаўскую канфэрэнцыю са сваёй карцінай, на якой адлюстраваў партрэты тэвээлаўцаў. Дасылаў мне свае малюнкі, якія мы выкарыстоўвалі ў якасьці ілюстрацый у часопісе „Калосьсе“. Намаляваў партрэт Юрыя Гуменюка. Менавіта Пушкін зрабіў эскіз знака ТВЛ, які мы выбілі на камені. У 2020 годзе полацкія грамадзкія актывісты запрасілі Алеся Пушкіна прачытаць лекцыю. Ён прыехаў з партрэтам Вацлава Ластоўскага, які быў апраўлены калючым дротам. Па заканчэньні лекцыі Пушкін папрасіў мяне зрабіць экскурсію да дуба Власта. І мы ўсе разам, з партрэтам Ластоўскага, прайшліся па Полацку. Гэта была наша апошняя сустрэча.
Сьветлая памяць! У Полацку абавязкова ўшануем яго імя! У беларусаў ёсьць свой Пушкін».
«Волат зь дзіцячаю душою»
Сяргей Будкін, кіраўнік Беларускай рады культуры.
«Для мяне Алесь Пушкін — прыклад нескаронасьці і прынцыповасьці. Мужны, сьмелы і цалкам адданы беларускай справе. Волат зь дзіцячаю душою. Ён глядзеў на сьвет шчырымі і наіўнымі вачыма хлопчыка, выяўленага ім самім на вокладцы супольнага музычнага праекту «Я нарадзіўся тут». І я ўпэўнены, што да апошняй хвіліны ён верыў у тое, што дабро пераможа і Беларусь стане вольнай. Так яно, зрэшты, і будзе. І ў гэтым будзе і Алесева заслуга»..
«Гуляючы і дзёрзка прайшоў свой шлях у гісторыю»
Уладзімер Шчэрбань, тэатральны рэжысэр.
«„Я думала, ён ніколі не памрэ...“ — напісала мне ўчора знаёмая зь Віцебску, калі стала вядома пра гібель унікальнага беларускага мастака Алеся Пушкіна. І я так думаў, а зараз зусім у гэтым упэўнены. Другі дзень мая стужка напоўнена карцінамі і партрэтамі Алеся, нібыта пераклічка тысячы сэрцаў.
Учора доўга ня мог заснуць, усё ўспамінаў той цёплы, летні вечар у Віцебску, калі я пазнаёміўся з Алесем. Мне было гадоў дзевятнаццаць, я гасьцяваў у аднакурсьніка, на кухні якога і адбылася сустрэча. Было шмат сьмеху, віна і, вядома ж, размоў пра мясцовых знакамітасьцяў — Пэна, Шагала, Малевіча. Нібы яны ўсе былі старыя прыяцелі і вось-вось зазірнуць да нас на агеньчык. Так у тым воблаку памяці зь вечнага юнацтва ў мяне і захаваўся Алесь, на невялікай кухні за адным сталом зь вядомымі ўсяму сьвету мясцовымі мастакамі.
Учора было шмат горычы ад несправядлівасьці здарэньня, а сёньня — гонар за мастака, які гуляючы і дзёрзка прайшоў свой шлях у гісторыю. Сьветлая памяць».
«Беларусь будзе пра яго памятаць вечна»
Івонка Сурвіла, старшыня Рады БНР.
«Зь вялікім смуткам даведалася пра гэтую вялікую страту для ўсіх нас, для Беларусі. Пра Алеся я даведалася яшчэ задоўга да таго, як пазнаёмілася, а менавіта ў 1989 годзе, калі ён правёў пэрформанс у гонар гадавіны незалежнасьці БНР. Мы на чужыне штогод адзначалі 25 сакавіка, гэтае сьвята было са мной з маленства, а ў тагачаснай БССР гэта было пад забаронай. А многія пра яго і ня ведалі. І якраз Алесь Пушкін голасна нагадаў людзям у Беларусі пра гэтую дату.
Мне было вельмі прыемна ўручыць яму ўзнагароду Рады БНР, мэдаль „БНР-100“. Такая асоба, як Алесь, вартая самых высокіх узнагародаў. Ён жыў для Беларусі, і Беларусь будзе пра яго памятаць вечна».
Алесь Пушкін нарадзіўся 6 жніўня 1965 году ў вёсцы Бобр Крупскага раёну Менскай вобласьці, дзе і жыў да арышту ў 2021 годзе.
У 1978 годзе Алесь паступіў у Рэспубліканскую школу-інтэрнат па музыцы і выяўленчым мастацтве імя Івана Ахрэмчыка. Вучыўся ў мастака Пятра Шарыпы да 1983 году, затым паступіў на курс манумэнтальна-дэкаратыўнага мастацтва Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытуту (цяпер Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў).
У 1984 годзе Алесь Пушкін трапіў у Савецкую Армію, служыў у Афганістане. У войску вёў дзёньнік на беларускай мове. Дзёньнік Пушкіна прызналі антысавецкім. У 1986 годзе Алесь дэмабілізаваўся і працягнуў вучобу.
Пушкін — рэдкі ў Беларусі сэртыфікаваны спэцыяліст з рэстаўрацыі. Ён аднаўляў і расьпісваў шмат гістарычных аб’ектаў, касьцёлаў і цэркваў.
Алесь Пушкін быў жанаты. У яго засталася жонка Яніна, сын і дачка. Яніна працуе настаўніцай у школе, сын паступіў ва ўнівэрсытэт, дачка вучыцца ў школе.
