У сакавіку ў Беларусь вывезьлі некалькі дзясяткаў украінцаў з часова акупаваных Іванкава і Гастомеля Кіеўскай вобласьці. Сярод іх аказаліся Галіна Гануліч і ўкраінскі валянтэр Уладзімір Храпун. Яны расказалі выданьню DW свае гісторыі.
«Прапанавалі застацца, працаваць у сельскай мясцовасьці»
Галіна Гануліч жыла ў ваенным гарадку пад Гастомелем. Па словах 63-гадовай жанчыны, бамбаваць навакольлі пачалі ў першы дзень вайны, потым мястэчка занялі «кадыраўцы». Тры тыдні Гануліч правяла ў падвале. Неўзабаве яе хата згарэла, людзям прыйшлося перабрацца ў склеп суседняга інтэрната.
Жанчына расказала, што праз пару тыдняў пасьля пачатку вайны на зьмену «кадыраўцам» прыйшлі «рускія».
«Рускія казалі, што будуць раўняць мястэчка зь зямлёй, што тут ня будзе ніводнага дома. Калі я пабачыла, як гараць і разбураюцца будынкі, я зразумела: да гэтага ідзе, трэба сыходзіць», — расказала Галіна Гануліч.
Галіна пагадзілася выехаць у Беларусь, але, паводле яе, гэта была добраахвотна-прымусовая эвакуацыя:
«Я не зьбіралася ехаць у Беларусь, баялася, што адтуль нас не выпусьцяць».
Па словах жанчыны, іх давезьлі да мяжы, потым пераправілі цераз раку. У якім населеным пункце яны аказаліся, Галіна ня ведае.
«Там стаялі палаткі. Нас высадзілі, праверылі дакумэнты, адзін зь беларускіх вайскоўцаў невядома навошта сфатаграфаваў нашы пашпарты. У гэтай абстаноўцы чалавек становіцца вельмі залежным, нічога не вырашае, — адзначае Галіна. — Потым нас напаілі гарбатай, я змагла патэлефанаваць дзецям, сказаць, што я жывая».
Украінцаў, паводле слоў Галіны, сустракалі прадстаўнікі Беларускага Чырвонага Крыжа, уцекачоў пасялілі ў санаторый «Чонкі» у Гомельскім раёне.
«Умовы былі добрыя. Трохразовае харчаваньне, душ у нумары, але самае галоўнае — не было выбухаў. Думаю, што беларусы вельмі спачуваюць украінцам, яны прыносілі рэчы, ежу, корм жывёлам, — расказвае жанчына. — Нам прапаноўвалі застацца ў Беларусі, працу ў сельскай мясцовасьці. Казалі, што, магчыма, Польшча закрые мяжу».
Аднак Галіна вырашыла зьехаць: спачатку — у Польшчу, потым — да дачкі ў Бразылію.
«У памяшканьне загналі прыкладна чалавек 30-40»
Валянтэра Чырвонага Крыжа Ўладзіміра Храпуна расейскія вайскоўцы затрымалі 19 сакавіка непадалёк ад Кіева.
«Мы вывозілі людзей у бясьпечныя месцы. На адным з блёкпастоў мяне затрымалі, таму што я распавёў расейцам праўду аб тым, што яны робяць. Ім, напэўна, гэта не спадабалася», — успамінае Ўладзімір.
На шэсьць дзён яго зьмясьцілі ў падвал бяз вокнаў. Паводле мужчыны, палонныя спалі на бэтоннай падлозе, іх зьбівалі і зьневажалі, ежу давалі раз на дзень. Потым Уладзіміра перавезьлі ў Гастомель, адтуль — у Беларусь. Па словах валянтэра, ён апынуўся ў Нароўлі Гомельскай вобласьці.
«Там быў вялікі аэрадром, шмат вэрталётаў. Нас пасялілі ці то ў ангар, ці то ў нейкі калгасны склад, загналі чалавек 30-40 прыкладна, — успамінае Ўладзімір. — У памяшканьні былі ўсталяваныя лежакі. Нас туды даставілі пасьля абеду, бліжэй да вечара пачалі афармляць (выдавалі „пасьведчаньні асобы“, у якіх было напісана, што палонныя „аказвалі супрацьдзеяньне спэцыяльнай ваеннай апэрацыі“. — Рэд.). У Беларусі я прабыў менш за суткі, адтуль этапавалі ў Расею, у Навазыбкаў Бранскай вобласьці».
Да 7 красавіка валянтэр прабыў у расейскім СІЗА, дзе палонных катавалі і зьбівалі, потым яго этапавалі ў Крым, дзе праз пару дзён адбыўся абмен ваеннапалоннымі, некалькіх цывільных, у тым ліку і Ўладзіміра, вызвалілі, як ён сам гэта называе, «бонусам».
У палоне Храпун пазнаёміўся з расейцам з маскоўскай прапіскай і беларусам.
«Яны былі з Ірпеня ці Бучы, нас аб’ядналі ў Нароўлі. Іх ня вызвалілі, што зь імі адбылося далей, ня ведаю», — кажа Ўладзімір.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
