Яшчэ ўчора людзі не панікавалі і нават не ўцякалі з краіны, але шмат хто выехаў або вывез свае сем’і на захад краіны, ва Ужгарад, Львоў, Івана-Франкоўск, як найбольш бясьпечныя гарады. Але і гэтыя рэгіёны сёньня трапілі пад ракетныя ўдары Расеі.
Як пачалася сёньняшняя раніца для беларусаў, якія ўжо больш за 10 гадоў жывуць ва Ўкраіне?
«Я ня буду панікаваць»
Беларуская журналістка-фрылансэр Вераніка Бягун жыве ва Ўкраіне ўжо 23 гады, з мужам і дачкой. Кажа, што напярэдадні памыла падлогу і схадзіла з дачкой у кіно. Глядзелі «Лякрычную піцу».
«Апошні фільм у маім жыцьці да гукаў выбухаў за вакном. Я думала, гэта так гучна сьмецьце забіраюць. А гэта ракеты і бомбы», — напісала Вераніка.
Яна напісала, што назірае з вакна сваёй кватэры, як людзі грузяць свае валізкі ў аўтамабілі. «Гэта магла быць я. Але я нікуды ня еду. Я ня буду панікаваць. Нават калі зьнікне інтэрнэт і тэлефонная сувязь».
Вераніка кажа, што цяпер ва ўсіх суседніх крамах і аптэках вялікія чэргі. І шмат людзей ідуць зь вялікімі пакункамі і бутлямі вады. «У нас ёсьць запас прадуктаў і вады на пару дзён. Сваякі выехалі за горад. Ва ўсходнім кірунку дарогі вольныя. Усе, хто можа, рушылі на захад».
Беларуска кажа, што раніцай патэлефанавала 86-гадовай настаўніцы музыкі сваёй дачкі. Яна зьбіралася на працу, у музычную школу. Пра ваеннае становішча і падзеі гэтай раніцы яна ня ведала. У яе няма інтэрнэту. Я паспрабавала яе супакоіць«.
«Я не хачу кідаць сваё жыцьцё і свой любімы горад»
Тацяна, якая пераехала зь Беларусі ва Ўкраіну 17 гадоў таму, таксама жыве ў Кіеве і займаецца турыстычнай журналістыкай.
«Я застаюся дома. Магчыма, гэта неразумна. Але я не хачу кідаць сваё жыцьцё. Свой цудоўны горад. Маю любоў. Чуваць сырэну. Калі нас разбамбяць ці расстраляюць, то нічога не паробіш. А калі пашанцуе і мы выжывем, то трэба есьці і піць. Абдыміце сваіх блізкіх. З намі Бог», — сказала Тацяна.
Паводле яе, у чарзе па ваду яна разгаварылася зь перасяленцамі з Данецку. «Яны патлумачылі мне, што ўсё гэта перажылі ў 2014 годзе ў Данецку. І што няма сэнсу ўцякаць у бомбасховішча, калі пачынаецца артабстрэл. Варта хавацца ў памяшканьні або пад’езды, дзе няма вокнаў», — расказала беларуска.
Слова таксама зброя
Беларускі экспэрт Ігар Тышкевіч, якія працуе ва Ўкраінскім інстытуце будучыні, лічыць, што цяпер асабліва пільна трэба ставіцца да інфармацыі.
«Вайна. Гэта факт. З таго, што можна зрабіць: фільтраваць інфармацыю, а ня верыць усяму, што закідваюць. Не распаўсюджваць „фактаў“ без пацьвярджэньня. Слова таксама зброя. Ня варта падстаўляцца і тым больш дапамагаць ворагу. І тым больш ня варта гаварыць ці пісаць аб перамяшчэньні сілавікоў. Выстаім», — напісаў ён.
Беларускія арганізацыі рэкамэндуюць ехаць на захад
Беларуская арганізацыя Free Belarus Center настойліва параіла усім беларусам, якія апынуліся ў Кіеве, любымі спосабам пераяжджаць на захад Украіны.
«Сябры, мы настойліва рэкамэндуем любымі даступнымі сродкамі экстрана перамяшчацца ў Львоў ці заходнюю частку Ўкраіны. Пакуль мы ня можам дапамагчы ў лягістыцы, але мы працуем над гэтым. У Львове мы паспрабуем дапамагчы вам з часовым жытлом і выездам за мяжу», — напісалі прадстаўнікі арганізацыі, створанай ў 2020 годзе для дапамогі беларусам, якія ўцякалі ад крымінальнага перасьледу за ўдзел у прэзыдэнцкай выбарчай кампаніі.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
