Аляксандар Лукашэнка прапанаваў вырашыць праблему ад’езду беларускіх мэдыкаў за мяжу — павялічыць ім тэрмін адпрацоўкі па разьмеркаваньні да 10 гадоў. Глядзім, што цяпер адбываецца з разьмеркаваньнем.
Як гэта адбываецца цяпер
Цяперашні тэрмін абавязковай адпрацоўкі пасьля ВНУ — 2 гады. Мэдыкі пасьля ўнівэрсытэту праходзяць яшчэ і год інтэрнатуры. Адзін з шанцаў пазьбегнуць разьмеркаваньня — атрымаць «вольны дыплём», але такая магчымасьць вельмі рэдкая. Такое права маюць сіроты, людзі з інваліднасьцю, цяжарныя, маці і бацькі дзяцей да 3 гадоў.
Таксама «вольны дыплём» могуць атрымаць тыя, хто вырашыць выплаціць цалкам кошт навучаньня. Сума залежыць ад ВНУ і спэцыяльнасьці, яна можа даходзіць да 20 тысяч даляраў і нават больш.
Пяць гадоў пасьля разьмеркаваньня мусяць адпрацоўваць тыя выпускнікі, хто паступаў у ВНУ па мэтавай заяўцы ад мясцовых уладаў са свайго раёну.
«Разьмеркавалі на 5 гадоў, адпрацавала 1,5 года»
Вікторыю разьмеркавалі ў 2019 годзе пасьля мэдычнага ўнівэрсытэту ў Ляхавіцкі раён лекарам хуткай дапамогі на 5 гадоў, бо паступала па мэтавым накіраваньні. Калі прыйшла пандэмія, дзяўчына працавала, то ў паліклініцы, то езьдзіла да пацыентаў па ўсім раёне.
«Гэта 40 кілямэтраў паміж адрасамі, і бывала па 50 пацыентаў за дзень. За 1,5 года адпусьцілі ў адпачынак толькі адзін раз, на 2 тыдні. У выніку я проста ня выйшла на працу, і мяне звольнілі за прагул», — прыгадвае Вікторыя.
Пазьней ВНУ разьлічыла суму, якую Вікторыя мусіць выплаціць за не адпрацаванае цалкам разьмеркаваньне. Выйшла 11 500 рублёў з улікам адпрацаванага тэрміну і 200 рублёў за інтэрнатуру, агулам за ўвесь час вучобы (калі б Вікторыя не адпрацоўвала зусім) — 17 000 рублёў.
На думку дзяўчыны, калі для мэдыкаў зробяць разьмеркаваньне на 10 гадоў, яны проста будуць зьяжджаць адразу пасьля ВНУ.
«Выпускнікі будуць канчаць тут унівэрсытэт і зьяжджаць бяз выплат за разьмеркаваньне і бяз плянаў вяртацца. Або будзе адток моладзі ў замежныя ВНУ. Бо ў многіх краінах, калі вы атрымліваеце дарагую адукацыю, гэта адбіваецца за кошт узроўню заробкаў», — кажа Вікторыя.
«Давялося пазычаць грошы»
Уладзімер скончыў гістарычны факультэт у Горадні, паступаў па мэтавым накіраваньні, таму мусіў адпрацаваць 5 гадоў настаўнікам у раёне.
«Я вырашыў выплаціць грошы, мне налічылі 13 183 рублі, гэта з улікам магістратуры. Грошы трэба выплаціць за 6 месяцаў, інакш унівэрсытэт падае ў суд. Я не пасьпеў выплаціць усю суму цалкам, толькі частку. Недзе давялося пазычаць, паралельна зарабляць, шукаць грошы любымі шляхамі», — прыгадвае Ўладзімір.
У выніку грошы Ўладзімір выплаціў цалкам за год.
Колькі чалавек «не даяжджае» да разьмеркаваньня
Кожны год Белстат публікуе статыстыку па выпускніках, якіх ВНУ выпусьцілі і якія атрымалі першае месца працы (гаворка ідзе менавіта пра бюджэтнікаў). Розьніца амаль кожны год складае больш як тысячу чалавек.
Напрыклад, у 2020 годзе накіраваньне на працу атрымалі 19,3 тысячы чалавек, а працаўладкаваліся толькі 18,1 тысячы, то бок на працу не даехалі 1200 выпускнікоў. А вось права на самастойнае разьмеркаваньне не атрымаў ніхто.
Найбольш выпускнікоў не працаўладкаваліся ў 2017 годзе — такіх было 2600 чалавек. А агулам за 5 гадоў да працы не даехалі 8,6 тысячы.
