Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У цэнтры Менску раскапалі месца, дзе стаялі дом Купалы і славутая лазьня. ФОТА


На месцы раскопак у парку імя Янкі Купалы
На месцы раскопак у парку імя Янкі Купалы

Парк імя Янкі Купалы ўвесь перакапаны — тут будаўнікі пракладваюць траншэі пад кабэль для дадатковага асьвятленьня. Сябра грамадзка-назіральнай камісіі ў ахове помнікаў пры Міністэрстве культуры Павал Каралёў сьцьвярджае, што пры гэтых работах могуць разбурыць падмуркі ўнікальных будынкаў, якія стаялі некалі тут, — дома Янкі Купалы і лазьні Плаўскага.

Свабода пабывала на месцы раскопак, пагаварыла і з Паўлам Каралёвым, і з археолягамі, якія таксама прыехалі ў парк.

На месцы парку да вайны быў жылы раён, стаяў дом Янкі Купалы, лазьня Плаўскіх

Парк Янкі Купалы быў закладзены ў 1949 годзе і раней называўся паркам імя 30-годзьдзя БССР. Да вайны тут быў зацішны квартал Менску, некалькі вуліц (Садовая, Садовая набярэжная, Хрышчэнская), забудаваных адна- і двухпавярховымі дамамі. Знаходзіўся тут і дом Янкі Купалы, дзе паэт жыў з 1927-га па 1941 год. Дарэчы, стаяў толькі адзін двухпавярховы напалову цагляны будынак, астатнія былі драўляныя хаты.

Цяпер у парку праходзіць «рэканструкцыя добраўпарадкаваньня парку»
Цяпер у парку праходзіць «рэканструкцыя добраўпарадкаваньня парку»

Гэты раён апісвае ў сваіх успамінах «Забыцьцю не адданае» Юлія Андрусышын — маці вядомага сьпевака Данчыка (Багдана Андрусышына). Яе сям’я жыла ў адзіным двухпавярховым доме па вуліцы Садовай, 2.

На пяты дзень Вялікай Айчыннай Менск моцна бамбавалі, усе жылыя дамы згарэлі. А вось лазьня Плаўскага з чырвонай цэглы цудам захавалася. Яе зьнесьлі ўжо ў пачатку 1960-х. Прыблізна на месцы дома Янкі Купалы пабудавалі музэй.

Музэй Янкі Купалы ў парку
Музэй Янкі Купалы ў парку

Павал Каралёў: «Мая ідэя — каб у парку была зроблена музэефікацыя»

Павал Каралёў кажа, што ўсе работы ў парку павінны праходзіць пад пільным наглядам археолягаў Інстытуту гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук. Апошнімі днямі, праходзячы паркам, ён стаў знаходзіць розныя рэчы. У адным месцы, дзе, магчыма, стаяў дом Янкі Купалы, Павал знайшоў рэшткі шкляной попельніцы, аскепкі парцалянавага посуду.

Павал Каралёў паказвае знойдзенае падчас раскопак
Павал Каралёў паказвае знойдзенае падчас раскопак

У чацьвер бліжэй да Сьвіслачы, дзе знаходзілася лазьня Плаўскіх, ён знайшоў фрагмэнты кафлянай печы, кручкі, заслонку, сякеру, шкляны флякончык.

«Будаўнікі хацелі сёньня раніцай падмуркі разбурыць. Я выклікаў археолягаў — хачу, каб падмуркі лазьні захаваліся. Ва ўспамінах Пімена Панчанкі згадваецца гэтая лазьня: «Мы часьцей, чым была патрэба, хадзілі парыцца ў гэтую лазьню, спадзеючыся, што з доміка насупраць выйдзе Купала», — цытуе Панчанку Павал Каралёў.

Рэшткі шкляной попельніцы, аскепкі парцалянавага посуду, фрагмэнты кафлі, знойдзеныя падчас раскопак
Рэшткі шкляной попельніцы, аскепкі парцалянавага посуду, фрагмэнты кафлі, знойдзеныя падчас раскопак

«Мая ідэя — каб у парку была зроблена музэефікацыя: каб раскапалі падмуркі лазьні Плаўскага, потым закансэрвавалі.

За музэем растуць явар і каліна (ёсьць такі верш Купалы), ляжыць камень, дзе быў уваход на тэрыторыю падворку Янкі Купалы, ёсьць таполя. Праўда, таполя, якую пасадзіў Купала, згарэла, але пляменьніца пасадзіла ад яго галінку, і вырасла новае вялікае дрэва», — дзеліцца сваімі марамі Павал Каралёў, які водзіць экскурсіі ў гэтым парку.

У чацьвер раніцай Павал напісаў ліст у Міністэрства культуры, каб вельмі ўважліва паставіліся да падмуркаў.

Знаходкі падчас раскопак у парку імя Янкі Купалы
Знаходкі падчас раскопак у парку імя Янкі Купалы

Археолягі сьцьвярджаюць, што кабэль пракладуць пад падмуркамі

У парку, дзе цяпер працуюць будаўнікі, Свабода сустрэла і археолягаў — Аляксандра Мядзьведзева і Сяргея Дзярновіча, якія штосьці абмяркоўвалі з майстрам і прарабам упраўленьня капітальнага будаўніцтва Цэнтральнага раёну.

Археоляг з Інстытуту гісторыі Акадэміі навук Аляксандар Мядзьведзеў сьцьвярджае, што пакуль нічога яшчэ не разбурылі. І нічога асабліва каштоўнага пры пракладваньні траншэй, прынамсі на меркаваным месцы лазьні Плаўскага, не знайшлі.

Археоляг Аляксандар Мядзьведзеў
Археоляг Аляксандар Мядзьведзеў

«Знайшлі ржавыя рыдлёўкі, але яны не рарытэтныя, даволі сучасныя. Так, знайшлі цэглу з рэшткамі раствору. Мяркуючы па тым, што гэта не цэмэнт, а гашаная вапна, цэгле больш за 100 гадоў. А наагул нашы продкі, узводзячы падмуркі, асабліва ня думалі аб прамярзаньні: шырыня ўсяго да 1 мэтра, глыбіня — 0,5 мэтра. Цяпер будаўнікі глыбока не капаюць. Глыбіня 50-70 см — гэта максымум разбурэньняў, якія будаўнікі тут будуць рабіць», — спадар Мядзьведзеў паказвае раскопы каля падмуркаў меркаванай лазьні Плаўскага.

Будаўнікі і археолягі кажуць, што кабэль пройдзе пад падмуркамі, яны ня будуць пашкоджаныя.

На месцы раскопак
На месцы раскопак

Археолягі запэўніваюць, што яны будуць кантраляваць работы, у іх заключана дамова ва УКБ Цэнтральнага раёну. Да таго ж сочыць і «Тэхбудкантроль».

Аднак ужо ўвечары ў чацьвер Павал Каралёў напісаў на сваёй старонцы ў «Фэйсбуку»:

«Тут нечакана высьветліліся, што падмуркі знаходзяцца на глыбіні каля 1,5 мэтра. Археолягі меркавалі, што ня больш за 70 см, як у іншых частках Менску. Таму зараз дылема».

Павал Каралёў
Павал Каралёў

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG