Сьветлагорскі завод па вытворчасьці сульфатнай беленай цэлюлёзы, пабудаваны кітайцамі на базе цэлюлёзна-кардоннага камбінату, спыніў вытворчы працэс.
Гэтую інфармацыю карэспандэнту Свабоды пацьвердзілі ў канцэрне «Белляспаперпрам».
«Вытворчы працэс цяпер не вядзецца. Выпуск цэлюлёзы цяпер не ажыцьцяўляецца», — сказала карэспандэнту Свабоды прэс-сакратар «Белляспаперпраму» Ружэна Навіцкая.
Генпадрадчыкам новай вытворчасьці выступае кітайская інжынірынгавая карпарацыя САМСЕ. Плянаваная магутнасьць вытворчасьці мае скласьці 400 тысяч тон цэлюлёзы ў год. Крэдыт на будоўлю даў кітайскі бок — 800 млн даляраў.
У сьнежні 2017 году САМСЕ паведаміла пра ўвод у эксплюатацыю новага прадпрыемства, завод запрацаваў у тэставым рэжыме. Аднак мясцовыя жыхары пачалі скардзіцца на смурод ад новага заводу. У лютым 2018 году актывісты паведамілі, што пах зьнік, бо завод перастаў працаваць: у канцы студзеня кітайскія падрадчыкі «выехалі на вакацыі» з нагоды кітайскага Новага году і не вярталіся некалькі месяцаў. Беларускі бок вёў перамовы з САМСЕ, каб працягнуць працу.
У лістападзе 2018 году насуперак пратэстам мясцовых жыхароў ААТ «Сьветлагорскі цэлюлёзна-кардонны камбінат» падпісала два мэмарандумы аб арганізацыі пастаўкі да канца 2019 году ў адрас дзьвюх кітайскіх кампаній 24 тысяч тон сульфатнай беленай цэлюлёзы.
У красавіку гэтага году кіраўнік Беларусі Аляксандар Лукашэнка раскрытыкаваў ажыцьцяўленьне гэтага інвэстпраекту.
«Завод у Сьветлагорску толькі пачаў працу, праз толькі тры месяцы быў спынены. Ва ўрадзе дагэтуль разьбіраюцца, хто перад прэзыдэнтам адкажа за гэта. Я ведаю, хто адказвае — урад адкажа», — сказаў ён.
Завод зноў нарабіў смуроду
Мясцовыя актывісты паведамілі Свабодзе, што сытуацыя з заводам пачала пагаршацца яшчэ ў кастрычніку. Паводле іх інфармацыі, каля двух тыдняў таму прадпрыемства пачалі ахоўваць прадстаўнікі дэпартамэнту аховы, а ахоўнікаў, нанятых кітайскім бокам, нібыта пачалі звальняць.
«Кітайцы павінны былі прапрацаваць 72 гадзіны бесьперапынна і вывесьці вытворчасьць на 75–80% магутнасьці. Яны гэтыя трое сутак прапрацавалі, і смурод быў, канечне, у горадзе канкрэтны.
Кітайцы сказалі: мы ўсё зрабілі, а вы павінны заплаціць. Беларускі бок нібыта адмовіўся плаціць, бо вельмі шмат недапрацовак, паломак, шкодных выкідаў. Маўляў, вы павінны гэта ліквідаваць, і потым атрымаеце грошы. Кітайцы яшчэ два дні пасьля гэтага прапрацавалі па сваёй добрай волі і пасьля прыпынілі вытворчасьць, спынілі фактычна завод.
Забралі платы памяці, якія фактычна кіруюць гэтым тэхналягічным працэсам, і зьвезьлі. І пасьля гэтага зьявілася гэтая ўзброеная ахова», — сказала Свабодзе праваабаронца, сябра ініцыятыўнай групы па сытуацыі з кітайскім заводам Алена Масьлюкова.
На заводзе адмовіліся ад камэнтароў
На Сьветлагорскім цэлюлёзна-кардонным камбінаце камэнтаваць сытуацыю адмовіліся.
«Мы не даём інфармацыі праз тэлефон», — сказаў карэспандэнту Свабоды галоўны інжынэр Аляксандар Камандзірчык.
«На заводзе працягваецца даналадка»
Прэс-сакратар «Белляспаперпраму» Ружэна Навіцкая сказала карэспандэнту Свабоды, што спыненьне выпуску цэлюлёзы зьвязана «з тэхнічнымі пытаньнямі даналадкі, данастройкі».
«Кітайскія спэцыялісты працягваюць гэтую даналадку», — сказалі ў прэс-службе канцэрна.
«У адпаведнасьці з кантрактам паміж заказчыкам і генпадрадчыкам поўны разьлік за выкананыя працы ў любым выпадку будзе ажыцьцяўляцца пасьля падпісаньня акту пра ўвод аб’екта ў эксплюатацыю. А гэтага пакуль яшчэ не адбылося, — сказала Ружэна Навіцкая. — Загрузка прадпрыемства на 75% ад магутнасьці дазволіла зрабіць маніторынг, аналіз, каб недзе ўлічыць дапрацоўкі, адрэгуляваць розныя парамэтры. Як толькі гэтая праца будзе выкананая, тады завод будзе запускацца далей. З улікам ужо тэхнічных паправак, якія былі выяўленыя пры выхадзе заводу на 75% магутнасьці».
Тое, што кітайцы нібыта зьвезьлі платы, у канцэрне назвалі чуткамі і ня сталі гэта камэнтаваць.
Маўляў, кіраўніцтва заводу можа прыцягваць да аховы свайго аб’екта тую ахову, якую лічыць патрэбнай.
«Тое што яна памянялася, не азначае, што там нейкія падзеі. У зьмене аховы няма нічога асаблівага. Магчыма, нешта памянялася ў складзе, нейкія былі перастаноўкі. Але гэта рашэньне кіраўніцтва заводу. Гэта іх унутраныя пытаньні, каму яны давяраюць ахоўваць свой абʼект».
Што важна ведаць пра завод беленай цэлюлёзы пад Сьветлагорскам
- У 2012 годзе ў Сьветлагорску сабралі больш за 10 тысячаў подпісаў супраць новага будаўніцтва, але праект быў распачаты.
- Смурод у Якімавай Слабадзе і Сьветлагорску пачалі адчуваць у лістападзе 2017 году пасьля першых пусканаладачных работ.
- Кіраўніцтва заводу сьцьвярджала, што выкіды не аказваюць нэгатыўнага ўплыву на здароўе, аднак пасьля дзясяткаў скаргаў ва ўсе структуры ўлады ад мясцовых жыхароў, прызнала, што «газы з кепскім пахам» — мэтыльмэркаптаны. Пусканаладачныя работы былі прыпыненыя.
- 25 сьнежня 2017 году жыхары вёскі Якімава Слабада выйшлі на пратэст, патрабуючы вырашыць праблему са «сьмярдзючым заводам».
- 7 ліпеня 2018 году ААТ «Сьветлагорскі цэлюлёзна-кардонны камбінат» пачаў пусканаладачныя працы на вытворчасьці беленай цэлюлёзы. У тэрыторыю санітарна-абарончай зоны не патрапілі дачныя ўчасткі і сельскагаспадарчыя надзелы.
- 15 верасьня мясцовыя жыхары зноўку выйшлі на пратэст у Сьветлагорску супраць выкідаў з кітайскага заводу.
- Вытворчасьць беленай цэлюлёзы нясе выкіды мэтыльмэркаптану, які ў вялікіх дозах можа выклікаць сьмерць.
- За 20 мэтраў ад заводу знаходзяцца парнікі Сьветлагорскай агароднінай фабрыкі, якая не ўключана ў санітарна-абарончую зону.
- За 350 мэтраў — вёска Якімава Слабада, яе ў ахоўную зону ўключылі.
- Меркавалася, што новы завод забясьпечыць патрэбы ўнутранага рынку і будзе вырабляць беленую цэлюлёзу на экспарт. Першапачаткова праект ацэньваўся на 700 мільёнаў даляраў. Амаль усе грошы атрыманыя з кітайскага крэдыту. Будаўнікі таксама кітайцы — кампанія САМСE.
Канцэрн «Белляспаперпрам» запэўнівае, што запуск вытворчасьці беленай цэлюлёзы «знаходзіцца пад кантролем». Пры гэтым у канцэрне адзначаюць, што ў тэрыторыю санітарна-абарончай зоны не патрапілі:
- тэрыторыі садаводчых таварыстваў і дачных каапэратываў;
- парнікі і адкрытыя надзелы Сьветлагорскай агароднінай фабрыкі;
- сядзібная жылая забудова вёскі Якімава Слабада.
«Зноў гэты смурод! Нас ратуе толькі моцны вецер». Пад Сьветлагорскам запускаюць кітайскі завод
У ліпені кіраўніцтва ЦКК абяцала, што будзе праводзіцца рэгулярны маніторынг экалягічнай сытуацыі ў раёне. Цяпер амаль штодзень на сайце Сьветлагорскага ЦКК разьмяшчаецца адпаведная інфармацыя, паводле якой выкіды не перавышаюць усталяваныя экалягічным заканадаўствам нормы (гранічна дапушчальныя канцэнтрацыі).
