Едучы нядаўна па гомельскай трасе, я вырашыў зазірнуць да Міхася. Каб купіць цудоўнага адыгейскага сыру, які ён можа рабіць як ніхто ў Беларусі. І высьветлілася, што ні сыра Міхасёвага мне ўжо не пакаштаваць, ні самога Міхася хутка не пабачыць.
Бо, стаміўшыся ваяваць зь мясцовымі ўладамі за сялянскае права працаваць на зямлі, Міхась едзе ў эміграцыю. У ЗША. З дапамогай царквы пяцідзясятнікаў.
Жонка і дачка ўжо ў Мінэсоце. А днямі адлятае і наш герой.
Давайце разам зь Міхасём праедземся па навакольлі Блоні, па тых людзях, якім штодня Міхась прывозіў сырадой і сыр. Што яны думаюць пра такі крок немаладога ўжо чалавека?
Сям’я пэнсіянэраў, Генадзь і Тамара, шчыра шкадуюць што ў Блоні ўжо ня будзе такога фэрмэра.
— Шкада. Вельмі шкада, што такія людзі выяжджаюць. У нас нямнога такіх людзей. Няма ім развароту. Нейкі тормаз іх стрымлівае, іхны парыў у сельскай гаспадарцы. Выгада ж была і для яго, і для дзяржавы. Усе людзі былі давольныя, што ён малачко вазіў, сыры. Гэта чалавек, якога будуць помніць.
— А што зробіш? Тут не далі ні гадаваць, нічога не далі. І ніхто не папытаў, што табе патрэбна.
— Божачкі мае, ды навошта табе гэтыя каровы, сьвіньні ды сельсаветы? Чаго ты раней гэта не зрабіў? Толькі пакутаваў.
— Я пералячу толькі на другі кантынэнт. Гэта ж не на іншую плянэту палячу. Дзе б чалавек ні жыў, прахам будзе. Галоўнае, каб не згубіў дарогу да Бога.
Распрадаўшы каровы, Міхась заняўся жывапісам. Беручы ўрокі ў жодзінскага мастака Ўладзімера Трыгубовіча. Тамара ў захапленьні.
— Міша! Гэта ты маляваў? Сам? Як ад кароў пазбавіўся? Ды ёлкі зялёныя. Трэба было даўно хвасты накруціць гэтым каровам. Ня цэніць наша дзяржава такіх людзей.
— Ці будзеш там займацца сельскай гаспадаркай? А раптам табе старшыня мінэсоцкага сельсавету таксама ня дасьць зямлю пад пашу?
— Нават калі ня буду займацца каровамі, пайду і пагляджу, як працуюць фэрмэры. Што ім даюць улады? Якія падаткі? Нас увесь час палохалі тым капіталістам. Дык пагляджу, як той капіталіст працуе. І адтуль паспрабую беларусам распавесьці, якое там жыцьцё ў такіх, як я. Цікава паглядзець. Каб гэта паехаць толькі ў госьці і назад вярнуцца. Але гэта немагчыма. Варочацца нам няма куды.
Гэта ў сацыялягічных апытаньнях беларусы адчуваюць недавер і няпрыязь да Злучаных Штатаў. А насамрэч гатовыя выехаць туды хоць зараз. Як вось гэтая інтэлігентная дачніца, якой таксама ўжо не пабачыць тварагу і сыру ад свайго малочніка.
— Міша, слухай. Можа, нас туды забярэш?
— У Беларусі так многа ідзе нагавораў на Амэрыку і на кепскага Абаму.
— Ведаеце што? Гэта як сусед з суседам не паладзяць і пачынаюць адзін на аднаго нагаворваць. Ідэалёгія — гэта вялікая справа. І так ужо ўсе нашы разумныя людзі выехалі. А хто недацёпа, той нікуды не паехаў. Міша, ты ж у госьці прыяжджай. Нам, вядома, безь цябе будзе кепска. Лепшыя малако, тварог, сыр. Будзе нам цябе не хапаць.
— І мне вас будзе не хапаць. А што зробіш?
А вось сям’я пэнсіянэраў, як можа, спрабуе Міхасю паспачуваць. Ці сыграць тое спачуваньне.
— На яго месцы апынуцца не хацелі б ні ў якім разе. Тут роднае ўсё. Прастор! Ні за што! Ні ў Амэрыку, ні ў Германію, ні ў Індыю. Паглядзіце, якая прыгажосьць у нас. Няма людзей, няма машын. Мы як бы беларусы.
— У нас мір, цішыня ў рэспубліцы. Каб яшчэ пэнсіі дабавілі.
Але самае вялікае ўражаньне мяне чакала наперадзе. Калі насустрач Міхасю выйшла кабета вельмі старая. І хацела ўручыць нашаму падарожніку грошы.
— Пазалачу табе ручку, каб даехаў!
— Ня трэба! У мяне ё грошы.
— Глядзі, акуратненька.
Аксіньня Мацееўна Сідарэйка неўзабаве адзначыць 95-ты год народзінаў. Кажа, што даўняе памятае лепш, чым учорашняе. Калі ў ейнай вёсцы Сухарэвічы, што на Палесьсі, стваралі калгас, Аксіньні было 7 гадоў. Шмат сваякоў у яе тады вывезьлі. І той час стаў для Аксіньні своеасаблівым пунктам адліку чалавечнасьці часу. У параўнаньні зь якім наш час — проста шчасьлівая эпоха.
— Усе жывіце да маіх гадоў. Добра жыць цяпер. Бо няма голаду. Ой, людзей катавалі ды забіралі. Самых лепшых. І трэба было так гнаць у калгас? Трэба ўгаворваць было. А яны душылі. Нашыя душылі.
Аксіньня з тых рэдкіх жанчын, якія ня ганяць Гарбачова.
— Пры Гарбачову вельмі добра зрабілася. Бо без вайны аддаў зямельку. А то па пяць сотак было. Хоць небагата засталося добрых людзей, дык хоць гэтых беражыце. Я б жыла на сваёй зямлі. Мішачка, хай цяжка, але ня едзь. Вось наша зямля. Мы сьмела ступаем.
А вось пасьля такога пажаданьня можна бяз страху ехаць сьмела хоць куды.
— Не спадабаецца, едзь дадому. Пракормім цябе. Вяртайся. Беларускі народ пракорміць. А дальнія гэтыя не пракормяць. Як што нядобра, тут жа зьяўляйся. Як якая заварушка, зьяўляйся загадзя. Бо інакш не праедзеш.
