Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Вып’ем за сьмерць!


Сяргей Дубавец
Сяргей Дубавец

Камэнтары пад маім апошнім тэкстам «Адкрыцца на Літву», на шчасьце, не адлюстроўваюць думкі ўсіх беларусаў. Інакш пры першым грамадзкім абвастрэньні ні ў каго з нас не было б шанцаў выжыць.

Аспрэчваць «спэктар думак» ад таго, што зь літоўцамі нас нічога ня лучыць, да таго, што «іх трэба біць па мардасах», ня мае сэнсу. Бо справа тут ня ў думках, а ў жаданьнях, мэтах, плянаваньні будучыні. Пра што дбаеш, тое і маеш. Хочаш ворага – маеш ворага.

Зрэшты, ворагашукальнікаў у беларускім сеціве не бракавала ніколі. Але ўпершыню давялося сутыкнуцца з наступным шчырым непаразуменьнем:

«Дубавец вбрасывает термин “нацыянальную годнасьць”. Для начала ему следует разъяснить читателям, что он под этим термином подразумевает. “Нацыянальная годнасць” – что это такое? Как по мне, это нечто из разряда “истинный ариец, характер нордический, не замечен в связях с врагами Рейха”.:))».

Годнасьць – па-расейску, «достоинство». І толькі па-расейску гэтым словам называюць мужчынскія геніталіі. Бо Расея – ня нацыя, а імпэрыя. «Страна рабов, страна господ». Ва ўсіх іншых чалавечая годнасьць – выхоўваецца праз нацыянальныя традыцыі, культуру, любоў да «таго месца, дзе нарадзіліся». Шцірліц і ворагі Рэйха тут ні пры чым, бо гэта – унутраная сутнасьць чалавека, яго тоеснасьць. У анкетах годнасьць можна вычытаць менавіта ў гэтых словах: Дубавец, беларус. А можна і ня вычытаць, прыняўшы гэтыя словы за чысты намінал – як таўро на каровіным вуху.

І цяпер параўнайце – калі ў анкеце напісана «Прозьвішча, літовец» – асацыяцыі з таўром ня ўзьнікне. Бо літоўцы ніколі не ўсьведамлялі сябе рабамі – «тоже русскими». Годнасьць – гэта якраз тое, што адрозьнівае іх ад рабоў і прымушае нас адразу намаляваць сабе вобраз – з кім давядзецца мець справу.

Нядаўні грузінска-эстонскі мастацкі фільм «Мандарыны» распавядае пра нацыянальную годнасьць. Фільм, між іншым, намінаваны на Оскара і яго лёгка знайсьці ў сеціве.

Справа дзеецца ў Абхазіі. Там эстонская вёска – з даўніх часоў. Пачалася грузіна-абхаская вайна (1992) і амаль усе эстонцы зьехалі на гістарычную радзіму. Засталіся двое. Нарыхтоўваюць мандарыны.

Выпадак зводзіць у вёсцы два варожыя атрады. Перастрэлка. Усе забітыя, апроч цяжка параненага грузіна і цяжка параненага чачэнскага найміта на абхаскім баку. Стары эстонец перацягвае параненых у свой дом і пачынае іх выходжваць. Працэс няхуткі. І як толькі грузін і чачэнец прыходзяць да прытомнасьці, яны зараз кідаюцца адзін на аднаго – каб забіць. Іх стрымвае толькі слабасьць ад ран і, самае галоўнае, гэты стары эстонец, які выратаваў ім жыцьцё. «Я забараняю вам забіваць адзін аднаго ў маім доме. Па-за домам рабіце што хочаце». Але, каб выйсьці з дому, параненым пакуль бракуе сіл.

Паказальны дыялёг чачэнца і гаспадара. «Я даў слова, – кажа эстонец. – Гэта слова эстонца». «І гэта ты кажаш мне, – пасьміхаецца чачэнец. – За сваё слова чачэнец аддасьць жыцьцё». Стары эстонец, счакаўшы, кажа: «Эстонец, чачэнец, якая розьніца».

У прынцыпе гэта і ёсьць адказ на пытаньне пра чалавечую годнасьць, якая праяўляецца праз нацыянальнае. У эстонца і чачэнца годнасьць аднолькавая, але яна не бывае проста так, нічыя, бо выхоўваецца ў культуры свайго народу.

Урэшце, грузін і чачэнец становяцца на ногі. Яны ўжо выходзяць з дому, але намеру забіць адзін аднаго не пакідаюць. Матыў? Той забіў маіх таварышаў. Я мушу адпомсьціць.

У двары – шашлыкі. Смажыць чачэнец. «Вы, грузіны, нічога не разумееце ў шашлыках». «А вы, чачэнцы, увогуле дзікія людзі» – працягваюць задзіраць адзін аднаго праціўнікі.

Стары эстонец разьлівае кілішкі і прамаўляе тост:

– Вып’ем за сьмерць!

Як гэта? Давайце за жыцьцё! Не! За сьмерць, я сказаў! Вы шукаеце сьмерці, гэта ваша мэта – забіць адзін аднаго, мы вып’ем за вашую мару, вып’ем за сьмерць.

З гэтага моманту адносіны грузіна і чачэнца пачынаюць мяняцца. Што было далей, вы пабачыце ў фільме.

Галоўная выснова. Людзі, надзеленыя нацыянальнай годнасьцю, здольныя пачуць адзін аднаго, паставіць сябе на месца іншага і ўрэшце паразумецца. Ніхто ніколі не атаясаміць сябе зь нікім, бо няма як. Нішто ніколі не паразумеецца зь нічым, таму вайну паміж імі спыніць немагчыма. Гэтаму, дарэчы, таксама ёсьць ілюстрацыі ў «Мандарынах».

Людзі, пазбаўленыя годнасьці, бясконца церпяць ад суседзяў, ад міліцыі, ад бюракратыі, ад сваволі і бясчынства і ніколі ня могуць зразумець, чаму ўсё так нелягічна, несправядліва і чаму зь імі так абышліся.

Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

Яшчэ на гэтую тэму

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG