Прадпрымальнікі ў няпэўнасьці і чаканьні

Раней чыноўнікі неаднаразова заяўлялі: адсутнасьць дакумэнтаў, якія пацьвярджаюць якасьць і бясьпеку тавараў, будзе падставай лічыць такіх гандляроў па-за законам. Між тым, распаўсюджаны сёньня кантрольным органам праект указу прэзыдэнта ўжо ня ўтрымлівае такіх хуткаплынных высноваў і акрэсьлівае іншы тэрмін, калі патрэбны будуць абавязковыя сэртыфікаты — 1 ліпеня 2014 году.

Ня так даўно віцэ-прэм’ер Пётар Пракаповіч канстатаваў: прынятае рашэньне ад 1 сьнежня забараніць прадпрымальнікам, якія плацяць адзіны падатак, карыстацца пакуль яшчэ дзейнай ільготай — спрошчаным парадкам пацьверджаньня адпаведнасьці прадукцыі патрабаваньням тэхрэглямэнту Мытнага саюзу. Гэта пры тым, што ад пачатку льготны рэжым мусіў дзейнічаць да 1 ліпеня наступнага году. Тым ня меней, паводле Пракаповіча, ужо ад сьнежня 2013-га будзе забаронена прадаваць тавар, які ня мае дакумэнтальнага пацьверджаньня свайго паходжаньня.

Актывіст прадпрымальніцкага аб’яднаньня «Пэрспэктыва» Вячаслаў Піліпук гаворыць, што за некалькі дзён да азначанай даты сытуацыя застаецца ў «падвешаным стане»:

«Сытуацыя застаецца нестабільнай, няма яснага разуменьня таго, што будзе надалей. Усе прадпрымальнікі чакаюць сёньня да 18-й гадзіны, калі скончыцца працоўны дзень у чыноўнікаў. Калі да канца дня пятніцы ня будзе ніякіх заяваў, прадпрымальнікі сьнежань месяц будуць адпрацоўваць па тых правілах, якія зараз існуюць. То бок, бязь зьменаў. Але ёсьць розныя прапановы. Прыкладам, у Менску, Берасьці, Баранавічах, Гомелі прадпрымальнікі хочуць падстрахавацца — сёньня падаюць у падатковыя інспэкцыі нулявыя дэклярацыі на сьнежань. То бок, калі ўбачаць, што 30 лістапада ўсё застаецца на ранейшых пазыцыях, дык яны могуць працаваць у суботу і нядзелю. Для гэтага ім трэба да адкрыцьця гандлёвага цэнтра ці рынка падысьці ў ашчадную касу і заплаціць падатак. З гэтым падаткам і нулявой дэклярацыяй яны могуць працаваць у выходныя, а дадатковую дэклярацыю пададуць у панядзелак».

Між тым, сёньня ў кантрольныя органы трапіў праект прэзыдэнцкага ўказу «Аб некаторых пытаньнях рэалізацыі тавараў індывідуальнымі прадпрымальнікамі і іншымі фізычнымі асобамі». У абгрунтаваньні ўказваецца: для плацельцаў адзінага падатку ад 1 ліпеня 2014 году будзе абавязковай наяўнасьць дакумэнтаў на ўсе тавары, якія пацьвярджаюць іх набыцьцё. Прычым, тычыцца гэта ў тым ліку і прадукцыі, якая ўвозіцца з краінаў Мытнага саюзу. А паколькі нейкая частка не пасьпее перабудаваць сваю дзейнасьць, забясьпечыўшы ад 1 студзеня 2015-га наяўнасьць усяго пакету неабходных дакумэнтаў, такая катэгорыя будзе вымушана спыніць прадпрымальніцкую дзейнасьць. Такім чынам, пра санкцыі ад 1 сьнежня 2013-га нічога не сказана.

Тым ня меней, як лічыць Вячаслаў Піліпук, у беларускай фіскальнай практыцы многія рашэньні прымаюцца задняй датай, таму некаторыя прадпрымальнікі, памятаючы абяцаньні чыноўнікаў лічыць іх па-за законам менавіта ад 1 сьнежня, будуць байкатаваць працу:

«Некаторыя прадпрымальнікі вырашылі ў нядзелю не працаваць. Проста ўсе разам, цэлым гандлёвым цэнтрам, зачыніцца, такім чынам паказаўшы ўладзе, што людзі не прымаюць тых умоваў, у якія іх хочуць паставіць. Хачу сказаць, што прадпрымальнікі так проста зараз здавацца ня будуць. Мы пра гэта ведаем, бо ў пастаянным кантакце зь людзьмі. У нас нават ёсьць пратакол Пракаповіча аб тым, каб мы праводзілі тлумачальныя гутаркі з прадпрымальнікамі ў гандлёвых цэнтрах і на рынках. І мы сустракаемся, аб’яжджаючы па 3-4 цэнтры на дзень. І бачым, што прадпрымальнікі ясна разумеюць: іх зараз ня так тычыцца тэхнічны рэглямэнт, сэртыфікацыя і г.д, — гэта ўжо адышло на другі плян. Іх нават не хвалюе стварэньне оптавых базаў на тэрыторыі краіны. Яны вельмі дакладна разумеюць іншае: сёньня галоўная небясьпека ў тым, што ўлада вырашыла іх пазбавіць сродкаў для існаваньня. То бок ставячы іх у такія ўмовы, што яны проста ня могуць працаваць. А тым самым замахваюцца на іх працу».

Нават улады вымушаныя прызнаць: ад новых умоваў працы, у якія пастаўленыя асобныя катэгорыі гандляроў, бюджэт недаатрымае мільярды рублёў. Так, у абгрунтаваньні да праекту ўказу выказваецца засьцярога, што новыя правілы прывядуць да шэрагу нэгатыўных наступстваў. Найперш, да істотнага зьніжэньня паступленьня ад плацельцаў.

Паводле дадзеных на 1 кастрычніка, у Беларусі больш за 73 тысячы прадпрымальнікаў ажыцьцяўлялі розьнічны гандаль з аплатай адзінага падатку. Пры гэтым больш за 60 тысяч чалавек прадавалі тавары без дакумэнтаў, якія пацьвярджаюць іх паступленьне. Сёлета за 9 месяцаў ад такіх плацельцаў у бюджэт паступіла амаль 900 мільярдаў рублёў, ці 87% ад агульнай сумы плацяжоў «адзіншчыкаў». Аднак скасаваньне падаткаў у фіксаваных сумах прывядзе да істотнага скарачэньня паступленьняў.

Апроч таго, фактычна выключаецца права фізычных асобаў на перапродаж тавараў, што ў выніку прывядзе да спыненьня такой дзейнасьці ўвогуле. Прагназаваныя страты складуць больш за 16 мільярдаў рублёў штогод.