Абмеркаваньне справаздачы Харасьці

Чакаецца таксама выступ намесьніка старшыні Праваабарончага цэнтру «Вясна» Валянціна Стэфановіча.

Справаздача спэцдакладчыка ААН Міклаша Харасьці апісвае становішча з правамі чалавека ў Беларусі ў пэрыяд з 5 ліпеня 2012 году па 31 сакавіка 2013 году. З моманту заступленьня на пасаду 1 лістапада 2012 году спадар Харасьці ня змог наведаць Беларусь — беларускія ўлады адмовіліся ад супрацоўніцтва і не далі яму візы.

Рыхтуючы даклад, спэцдакладчык ААН быў вымушаны сустракацца з прадстаўнікамі беларускіх апазыцыйных партый, грамадзкіх арганізацый, праваабаронцамі і журналістамі за межамі краіны.

Даклад па-ангельскую можна пачытаць тут

Паводле ацэнкі спадара Харасьці, правы чалавека ў Беларусі застаюцца сыстэматычна абмежаванымі, асабліва ў выпадках свабоды асацыяцый, сходаў і выказваньня думак, а таксама ў гарантыях належнага вядзеньня судовага працэсу і справядлівага суду. Спэцдакладчык канстатуе цэнтралізацыю заканадаўчай і выканаўчай уладаў вакол апарату Лукашэнкі.

Міклаша Харасьці турбуе адсутнасьць вяршэнства закону ў Беларусі, у прыватнасьці ў дачыненьні да працэсуальных гарантый, якія прадугледжаны 14-м артыкулам Міжнароднага пакту па грамадзянскіх і палітычных правах. Шматлікія сустрэчы з праваабаронцамі і ахвярамі парушэньняў правоў чалавека адлюстроўваюць недавер да юрыдычнай сыстэмы. Гэтаксама няма веры ў тое, што юрыдычная сыстэма можа стаць гарантам правоў у сытуацыях, калі гэта супярэчыць інтарэсам уладаў.

Структурны характар мае той факт, што распаўсюджаныя парушэньні правоў чалавека застаюцца без належнай увагі, і падкрэсьліваецца гэта цэнтралізацыяй заканадаўчай і выканаўчай улады вакол Адміністрацыі прэзыдэнта. Дэкрэты Лукашэнкі выкарыстоўваюцца як асноўныя і, фактычна, маюць найвышэйшую юрыдычную сілу ў заканадаўчым мэханізьме краіны.

У разьдзеле, які датычыцца свабоды асацыяцый і праваабаронцаў, спэцдакладчык адзначае, што ўнесеныя апошнім часам і заплянаваныя зьмены ў заканадаўства, нягледзячы на наяўнасьць асобных пазытыўных нормаў, у цэлым не палепшылі стану грамадзкіх аб’яднаньняў. Спэцдакладчык зьвяртае ўвагу на ўведзеную 24 студзеня 2013 года дэкрэтам прэзыдэнта магчымасьць ліквідацыі ўстановаў і асацыяцый у сувязі з пастаноўкай іх кіраўнікоў на прафіляктычны ўлік, працэдура якога застаецца нявызначанай і суб’ектыўнай.

Асабліва адзначаецца ціск на праваабарончыя арганізацыі, у тым ліку ў выглядзе судовай ліквідацыі праваабарончай арганізацыі «Плятформа» і канфіскацыі памяшканьня Праваабарончага цэнтру «Вясна».

Выступае Харасьці. Прэзэнтацыя дакладу на 10 хвілінаў. Харасьці пералічае асноўныя пункты дакладу.

Харасьці выказвае шкадаваньне з нагоды таго, што ў яго не было магчымасьці трапіць у Беларусь і атрымаць інфармацыю зь першых вуснаў. Ён удзячны ўрадам Літвы і Ўкраіны, якія забясьпечылі ягоныя візыты ў сувязі з падрыхтоўкай дакладу, а таксама ўдзельнікам гэтых сустрэч.

«Сама сыстэма кіраваньня ў Беларусі не дае рэалізоўваць правы, гарантаваныя Канстытуцыя РБ», — адзначае дакладчык.

Харасьці хоча адмыслова адзначыць адсутнасьць вяршынства закона ў Беларусі.

Афіцыйны прадстаўнік Беларусі ў ААН Міхаіл Хвастоў заявіў, што даклад выкарыстоўваецца для таго, каб аказаць палітычны і эканамічны ціск на Беларусь: «Беларусі не патрэбныя адмысловы дакладчык ці падобныя інстытуцыі. Мы ведаем, якія праблемы маем, і гатовыя іх вырашаць. У нас ёсць свая мадэль, якая заснаваная на нацыянальным суверэнітэце, бясьпецы і вяршэнстве закону. Мы адмаўляем усе абвінавачаньні, якія зьмяшчаюцца ў Дакладзе, і абвяшчаем, што высновы дакладу для нас прымальныя».

Прадстаўніца Эўрапейскага Зьвязу выказвае занепакоенасьць працяглымі парушэньнямі правоў грамадзкіх актывістаў, ціскам на палітычных апанентаў, перасьледам журналістаў.

«Неадкладна вызваліць палітвязьняў і пачаць неадкладнае расьледаваньне ўсіх выпадкаў катаваньняў і несправядлівых прысудаў, увесьці мараторый на сьмяротнае пакараньне.

Заклікаем урад Беларусі адрэгаваць на даклад адмысловага Дакладчыка».

Прадстаўнік расейскай дэлегацыі: «На жаль, гэты даклад — вынік кампіляцый разнастайнай інфармацыі з другасных крыніцаў. Ён не вынікае з камунікацыі з беларускімі ўладамі. Мы ня бачым неабходнасьці ў працягненьтні паўнамоцтваў дакладчыка. Мы ня лічым, што сытуацыя з правамі чалавека ў Беларусі патрабуе пільнай увагі».

Амбасадар Нямеччыны: «Выказваю ўдзячнасьць сп. Харашці за глыбокі даклад, які апісвае рэальную сытуацыю ў Беларусі. Нямеччына заклікае вызваліць палітвязьняў, правесьці расьследаваньне зьніклых і ўсталяваць мараторы на сьмяротнае пакараньне».

Амбасадар Польшчы выказвае шкадаваньне з нагоды адмовы ўраду Беларусі супрацоўнічаць з адмысловым дакладчыкам.

Адзначае, што парушэньні правоў чалавека ў Беларусі адбываюцца сыстэмна.

«Мы заклікаем неадкладна вызваліць і рэабілітаваць усіх палітычных вязьняў. Спадар Харасьці, мы выкарыстоўваем гэтую магчымасьць, каб спытацца пра тое, што ЭЗ канкрэтна можа зрабіць, каб падтрымаць грамадзянскую супольнасьць у Беларусі?»

Амбадсарка Кубы адзначае, што такія даклады выкарыстоўваюцца з мэтай палітычнага ціску.

Прадстаўнік Казахстану адзначыў посьпехі беларускіх уладаў у супрацоўніцтве са структурамі ААН: «У дакладзе адсутнічае афіцыйная пазыцыя беларускага ўраду. Мы заклікаем да падрыхтоўкі больш збалянсаванага дакладу».

Прадстаўнік Расеі заявіў, што РФ не прызнае мандат адмысловаў дакладчыка па Беларусі. «Даклад цалкам палітычна матываваны. Гэта проста набор звычайных прэтэнзіяў да Беларусі».

Прадстаўнік Эстоніі: «Эстонія вітае даклад спадара Харасьці і выказвае шкадаваньне з нагоды адмовы беларускага ўрада супрацоўнічаць з дакладчыкам. Эстонія зазначае, што парушэньне правоў чалавека ў Беларусі адбываецца на сыстэмнай аснове. Эстонія падтрымлівае працяг мандату адмысловага дакладчыка. Мы зазначаем патрабаваньні недакладна вызваліць і рэабілітаваць палітычных зняволеных, увесьці мараторы на сьмяротнае пакараньен, спыніць перасьлед палітычных апанэнтнаў і грамадзкіх актывістаў»

Прадстаўнік Францыі: «Францыя выказвае шкадаваньне з нагоды адсутнасьці супрацоўніцтва паміж беларускім урадам і адмысловым дакладчыкам. Беларускі ўрад не прапанаваў дакладных працэдураў для паляпшэньня сытуацыя з правамі чалавека. Мы не забываем, што 9 палітычных вязьняў дагэтуль знаходзяцца ў зьняволеньні. Правабаронца Алесь Бяляцкі таксама пазбаўлены волі. Францыя падтрымлівае працяг мандату адмысловага дакладчыка па Беларусі».

Прадстаўнік Гішпаніі выказвае ўдзячнасьць дакладчыку за падрыхтаваны дакумэнт. «Для нас прыярытэтам зьяўляецца сытуацыя са сьмяротным пакараньнем. Мы заклікаем да мараторыя. Мы зьвяртаем увагу на факты катаваньняў у турме. Заклікаем беларускі ўрад прыняць усе захады, каб расьследаваць гэтыя выпадкі і зрабіць усё магчымае, каб яны не паўтараліся. Мы цалкам падтрымліваем працягненьне мандата спецдакладчыка».

Прадстаўнік Вугоршычыны: «Мы заклікаем беларускі ўрад неадкладна вызваліць і рэабілітаваць усіх палітычных вязьняў, улучна з Алесем Бяляцкім. Мы заклікаем беларускі ўрад усталяваць дыялёг з грамдазянскай супольнасцью з мэтай паляпшэньня сытуацыі з правамі чалавека».

Амбасадар ЗША: «Мы глыбока занепакоеныя сытуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі і адзначаем адстунасьць прагрэсу ў гэтай сфэры. Прадстаўніца ЗША адзначае, што Беларусь мае самыя нізкія пазыцыі ў рэйтынгу краінаў паводле свабоды прэсы. Мы выказваем спадзеў, што працягненьне мандата спецдакладчыка палепшыць сытуацыю з правамі чалавека».