Якім будзе дзяржаўны музэй Быкава?

Чаму ўлады ўзяліся за ўшанаваньне памяці Быкава толькі цяпер? Ці пазьбегнуць экспазыцыі будучага музэю цэнзуры?

Адмыслова для «Свабоды» камэнтуюць лідэр грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду» Уладзімер Някляеў і літаратуразнаўца Ала Сакалоўская.


Карэспандэнт: «Уладзімер Пракопавіч, чаму ўлада загаварыла пра музэй Быкава толькі цяпер? Няўжо яна насамрэч зьмяніла сваё стаўленьне да спадчыны Быкава?»

Уладзімер Някляеў: «Кампанія «Гавары праўду!» сабрала 150 тысяч подпісаў за тое, каб была вуліца імя Быкава ў Менску. Сапраўдныя адносіны ўлады да Васіля Быкава і да народа як раз і выявіліся ў стаўленьні да іх. 150 тысяч — цэлы горад! Улада нават не стала іх разглядаць. Тое, што робіцца цяпер — зь нявыкруткі. Быкаў — уласьцівасьць сапраўды вялікіх людзей. Яго фізычна нямашака ў жыцьці, але ён прысутнічае. Гэта мэтафізычная ўласьцівасьць вялікіх людзей. Як бы ўлада ні старалася зрабіць выгляд, што яго няма, гэта ніяк не выходзіць. Рабіць выгляд, што наперадзе 90-годзьдзе Быкава ніяк не выпадае. Галоўнае, улада зразумела, што нягледзячы на ўсе яе высілкі, так, як з Машэравым не адбылося. Памяць пра Машэрава паціху прыгасілі. Маўляў, давайце мы нідзе не будзем яго падымаць на шчыт і яго забудуць. Аказалася, не. Не забываюць не толькі тыя, хто займаецца літаратурай і палітыкай, не забывае народ. Бадай, гэта адзіны пісьменьнік і грамадзкі дзеяч, якога ведаюць усе. Прычым адносіны да яго сьвятыя. Гэта не адносіны да Лукашэнкі: «мы яго любім, бо дае пэнсіі і заробкі».

Карэспандэнт: «Як даўно ў пісьменьніцкай супольнасьці абмяркоўваецца ідэя музэя Быкава?»

Уладзімер Някляеў: «Пра тое, што Быкаў ёсьць фігурай, якая будзе заўсёды мець цікавасьць для беларусаў усіх пакаленьняў і ва ўсім сьвеце, казалася яшчэ ў дзень ягонага пахаваньня. Прапаноўвалася стварэньне музэя ў сталіцы. Разумеючы, што гэта не такая хуткая справа, казалі пра тое, што напачатку можна стварыць мэмарыяльную кватэру. Удава Быкава Ірына Міхайлаўна і яе сын ужо больш за два гады таму прапанавалі варыянт музэю на лецішчы. Яны маглі яго прадаць. Дык, бачыце, тыя зрабілі вялікую ласку, што забралі лецішча ў людзей! Пасьля таго, як падключыліся музэй гісторыі літаратуры і Міністэрства культуры, гэта дайшло да Адміністрацыі прэзыдэнта, наколькі я ведаю. Добра тое, што хоць будзе геаграфічная мясьціна, зьвязаная з Быкавым. Ірына Міхайлаўна, яе сын, супрацоўнікі музэю гісторыі літаратуры і Міністэрства культуры, якія спрычыніліся, заслугоўваюць добрага слова».

Карэспандэнт: «Паводле афіцыйнай інфармацыі, у будучым музэі будуць адлюстраваныя асноўныя пэрыяды жыцьця і творчасьці Быкава. Ці там насамрэч праўдзіва пакажуць, напрыклад, час эміграцыі пісьменьніка?»

Уладзімер Някляеў: «Як вы ўяўляеце, што пры Лукашэнку ў музэі пакажуць, што Быкаў ад пачатку не прымаў тое, што раіў Лукашэнка? Паводле Быкава, чалавек, які шкодзіць мове і культуры, не можа прынесьці карысьці Беларусі. Па сутнасьці непрыняцьце Лукашэнкі Быкавым і пачалося з культуралягічных канцэпцый. Дык як можа быць паказана ў музэі, што Быкаў наўпрост сказаў, што Лукашэнка — гэта зло? Які гэта музэй паўстане? Гэта будзе не тое, чаго варты Быкаў».

Ала Сакалоўская камэнтуючы сытуацыю адзначыла:

​«Паўтараецца гісторыя. Спачатку Быкава перасьледавалі. А потым, відаць, нехта
разумны падказаў, што не трэба так. І ён атрымаў усё: і Героя сацыялістычнай працы, і народнага пісьменьніка, і ляўрэата Ленінскай прэміі. Магчыма, гэта паўтараецца і пасьля сьмерці. Быкаў перакладзены на дзесяткі моваў сьвету. Фільм „У тумане“ сёлета паказалі ў Канах. Палітычная сытуацыя прымушае зьвяртацца да таго, што зьяўляецца падмуркам незалежнасьці. Усё ўзаемазьвязана. Хто сюды нядаўна прыяжджаў? Мядзьведзеў? Відаць, усё не надта добра ў дачыненьнях з Расеяй. Разумныя дарадцы, той жа міністар культуры, растлумачыў. Чалавек жа сам не можа ведаць усё. Незалежнасьць — гэта і мова, і культура, і літаратура. Сымболіку можна вярнуць адным указам, а мову і культуру не. Вось паказчыкі незалежнасьці. Спадзяюся, што прафэсійныя дарадцы падкажуць, каб наступным крокам была ўвага да беларускай мовы».