Мяркуйце самі, у апошнім (за студзень 2010 году) рэйтынгу шкодных праграмаў, падрыхтаваным лябараторыяй Касьперскага, у топе фігуруюць менавіта такія назвы: чарвяк, траян, вірус.
Чалавеку недасьведчанаму яны падаюцца нейкай адной пагрозай, што мае на мэце татальнае зьнішчэньне інфармацыі на кампутары. Але ж часы, калі кампутарныя вірусы займаліся сьціраньнем файлаў ці фарматаваньнем дыска, даўно мінулі. Стваральнікі траянаў ды чарвей зараз не займаюцца такім глупствам. Яны зарабляюць грошы. Зарабляюць менавіта з дапамогай гэтай самай нечысьці, якую выкарыстоўваюць самі ці прадаюць замоўцам. Рэч у тым, што гэтыя самыя чарвякі ды траяны, за рэдкім выключэньнем, нічога не зьнішчаюць. Яны працуюць: зьбіраюць інфармацыю, крадуць паролі, канфідэнцыйныя зьвесткі і, вядома ж, размнажаюцца. Але найбольш “пэрспэктыўнай” лічыцца “праца” па замбаваньні кампутараў, каб “зомбі” працавалі на сваіх стваральнікаў, рассылаючы па ўсім сьвеце тэрабайты спаму – пошасьці, ад якой няма збавеньня ніводнаму карыстальніку электроннай пошты. Хіба што Google mail досыць пасьпяхова з гэтым змагаецца, штодня адпраўляючы ў нябыт незьлічоную колькасьць электроннага сьмецьця.
Паводле лябараторыі Касьперскага, доля спаму ў паштовым трафіку за 2009 год склала ў сярэднім 85,2%. Найбольшая колькасьць электроннага сьмецьця (16%) рассылалася з ЗША; высокую спам-актыўнасьць таксама паказвалі Расея ды азіяцкія краіны. Адзначаецца, што на тэматычны склад спаму моцна паўплываў эканамічны крызіс, акрамя таго, у мінулым годзе ўпершыню былі зафіксаваныя непажаданыя пасланьні са спасылкамі на спамэрскія відэаролікі, разьмешчаныя на сайце YouTube.
Краіны-крыніцы спаму ў 2009 годзе (дыяграма «Лябараторыі Касьперскага»).
У мінулым месяцы доля электроннага сьмецьця ў паштовым трафіку павялічылася і ў сярэднім складала 86,1%. Самы нізкі паказчык быў зафіксаваны 8 студзеня – 78,9%; больш за ўсё непажаданай карэспандэнцыі было атрымана 24-га – 89,7%.
Што рэклямуюць гэныя спамэры? Як падае той жа Касьперскі, часьцей за ўсё ў студзені рунэтнікі і байнэтнікі (якія знаходзяцца ў расейскім інфармацыйным полі) атрымлівалі пасланьні з рэклямай (у парадку зьмяншэньня актыўнасьці) мэдыкамэнтаў (зь віяграй у лідэрах), тавараў для здароўя, адукацыйных паслуг, кампутэрнага махлярства, копій элітных тавараў і інтэрнэт-паслугаў. Самая прыкметная зьява ў пяцёрцы лідэраў спам-тэматык – зьнікненьне лістоў, што рэклямуюць адпачынак і падарожжы: гэтыя лісты займалі ў сьнежні другі радок антырэйтынгаў.
Тэматычнае разьмеркаваньне спаму ў студзені (дыяграма “Лябараторыі Касьперскага”).
Асаблівасьцю апошніх месяцаў стаў рост колькасьці ашуканскіх лістоў. Сюды ўваходзяць так званыя фішынгавыя (што накіроўваць карыстальніка на сайты лжэ-банкаў, ілжэ-крамаў) і “нігерыйскія” лісты “шчасьця”, а таксама падробленыя паведамленьні пра выйгрыш ў лятарэю і г.д. У студзені іх доля перавысіла 11% ад усёй спам-пошты.
Пра “нігерыйскія” лісты гутарка асобная. Гэты фэномэн можна было б ігнараваць, каб не было занадта шмат выпадкаў, калі людзі сапраўды рабіліся іх ахвярамі. Пра сутнасьць гэтае зьявы можна падрабязна пачытаць на старонках Вікіпэдыі, адзначым коратка, што ў іх махляры звычайна просяць у атрымальніка дапамогі ў шматмільённых грашовых апэрацыях, абяцаючы салідныя працэнты з сум. Калі атрымальнік пагодзіцца ўдзельнічаць, у яго паступова выцыганьваюцца буйныя сумы грошай нібыта на афармленьне ўгодаў, выплату збораў, хабар чыноўнікам, а потым і штрафы.
Цяжка даць веры, але “вядуцца” на гэта вельмі разумныя людзі. Асабіста я ведаю некалькіх беларускіх бізнэсоўцаў, якія патрапілі на такую прынаду. Доўгі час я нават зь цікавасьцю назіраў, як мой добры прыяцель вёў перапіску зь нігерыйскімі “дабрадзеямі” і ўмяшаўся пасьля таго, як зразумеў, што сытуацыя прыняла нежартоўны абарот. Пры гэтым пераканаць прыяцеля ў тым, што яго элемэнтарна “разводзяць”, аказалася ня так і лёгка. Нагэтулькі прафэсійна і псыхалягічна тонка вялі “працу” невядомыя нігерыйскія “сябры”.
Зразумела, жыцьцё паспалітага карыстальніка кампутара ў такіх умовах зрабілася нялёгкім. Але, як той казаў, каму цяпер лёгка? Трэба быць пільным, ну і яшчэ рэгулярна слухаць вядомую песьню N.R.M. “Не хадзіце ў цёмны лес”, дзе ёсьць такія радкі:
Зомбі грукаюцца ў дзьверы.
Зомбі грукаюцца ў дзьверы.
Зомбі грукаюцца ў дзьверы,
Знаю іхнія намеры я.
Зомбі грукаюцца ў дзьверы,
Знаю іхнія намеры я.
