Раней прэзыдэнт адзначала, што меркаваньні кіраўніка МЗС не супадаюць зь яе пазыцыяй. У ліку іншага гэта закранае і дачыненьні Літвы зь Беларусьсю. Тыдзень таму Грыбаўскайце сказала пра магчымае запрашэньні Аляксандра Лукашэнкі на сьвята 20-годзьдзя аднаўленьня незалежнасьці Літвы. Пасьля гэтага міністар замежных спраў заявіў, што Лукашэнку яшчэ рана запрашаць у Вільню. Ці зьвязаная адстаўка Ўшацкаса зь нязгодай МЗС і прэзыдэнтуры адносна дачыненьняў зь Беларусьсю?
Прэм’ер-міністар Літвы Андрус Кубілюс, лідэр кансэрватараў («Саюз айчыны — хрысьціянскія дэмакраты Літвы»), чыя партыя дэлегавала Вігаўдаса Ўшацкаса на пасаду кіраўніка зьнешнепалітычнага ведамства, таксама выказваў сумненьні, ці трэба запрашаць кіраўніка Беларусі ў Вільню ў сакавіку. Але ад адказу на пытаньні журналістаў адносна матываў прэзыдэнта, у тым ліку і беларускага аспэкту, прэм’ер ухіліўся. А сёньня раніцай у часе традыцыйнага інтэрвію ў жывым эфіры «Радыё навінаў», прэм’ер сказаў, што не заўважаў значнай розьніцы у поглядах на зьнешнюю палітыку Ўшацкаса і сваіх уласных, як і не заўважаў значнай розьніцы паміж сваімі поглядамі і пазыцыяй прэзыдэнта.
Пры гэтым Кубілюс заявіў, што рашэньне будзе прынятае з увагі на пазыцыю прэзыдэнта, бо давер кіраўнікоў ураду і краіны да міністра — неабходная умова працы.
Андрус Кубілюс: «Хачу выказаць шкадаваньне адносна сытуацыі, якая склалася, — што прэзыдэнт выказалася вельмі ясна, што далей не можа працаваць зь міністрам замежных спраў, — бо Вігаўдас Ушацкас, на маю думку, вопытны прафэсіянал. Учора абмеркавалі сытуацыю сярод кіраўнікоў партыйнай кааліцыі і вельмі ясна адзначылі, што працу Ўшацкаса ацэньваем добра, а пазыцыю прэзыдэнта маем прыняць да ўвагі. Міністар пра гэта праінфармаваны і ідзе ў адстаўку».
Вігаўдас Ушацкас: «Цяпер для Літвы самае галоўнае — гарманічная і пасьлядоўная праца ўраду разам з прэзыдэнтам і парлямэнтам, каб дапамагчы літоўскім грамадзянам выйсьці з эканамічных цяжкасьцяў. З улікам сытуацыі, што склалася цяпер, я заўляю, што сыходжу ў адстаўку».
Калі міністрам замежных спраў стаў Вігаўдас Ушацкас, аглядальнікі ў Літве адразу заўважылі зьмену пэўных прыярытэтаў у зьнешняй палітыцы Літвы — ранейшую ўвагу Літвы да Ўкраіны і Грузіі зьмянілі крокі па адбудове прагматычных дачыненьняў з Расеяй і Беларусьсю. Летась у лютым Ушацкас прымаў свайго беларускага калегу, які наведаў Літву разам з жонкай акурат на дзень Сьвятога Валянціна, а ў верасьні Вільня запрасіла Аляксандра Лукашэнку. Наколькі важная была цяперашняя нязгода адносна запрашэньня Лукашэнкі у Літву?
Палітоляг і журналіст Віталь Каракорскі, старшыня Рады нацыянальных супольнасьцяў Літвы: «Думаю, калі нейкі ўплыў і маглі зрабіць выказваньні сп. Ушацкаса (адносна запрашэньня А.Лукашэнкі у Вільню 11 сакавіка), то гэта не адзіны матыў адстаўкі, дакладней, недаверу прэзыдэнта міністру. Там быў цэлы шэраг такіх несупадзеньняў, калі галоўны, хто адказвае ў краіне за зьнешнюю палітыку, — а ў Літве гэта прэзыдэнт — не знаходзіў агульнай мовы зь міністрам. Гэта тычыцца і былога амбасадара Літвы ў Грузіі, — а можа яшчэ нават і не былога, — сп. Лаўрынкаса (якога прэзыдэнт запатрабавала адклікаць неадкладна, але міністар цягам месяца не рэагаваў на гэта). Потым справа гэтак званых. турмаў ЦРУ ў Літве — прэзыдэнт і міністар па-рознаму ацэньвалі вынікі працы спэцыяльнай камісіі Сойму ў гэтай справе. Міністар лічыў, што камісія не пацьвердзіла наяўнасьць гэтых турмаў у Літве, а прэзыдэнт лічыла іначай. І справа з запрашэньнем Лукашэнкі, і, дарэчы, Мядзьведзева таксама, на сьвяткаваньне 20-годзьдзя незалежнасьці Літвы, палягае ў гэтым самым кантэксьце».
Раней, на пачатку гэтага тыдня, прэзыдэнт у часе сустрэчы зь міністрамі заявіла, што чакае ад іх больш справаў і меней размоваў:
«Гэта тычыцца ўсіх, у тым ліку і міністра замежных спраў», — патлумачыў пасьля прэсавы сакратар прэзыдэнта Лінас Бальсіс.
На просьбу падаць прыклад, ён сказаў: «Можна было б адзначыць некаторыя ўльтыматумы на адрас суседніх краін, калі міністар вырашаў гэта зрабіць, а прэзыдэнт заклікала да палітычнага дыялёгу».
Тыдзень таму МЗС Літвы перадаў Беларусі ноту адносна адмовы беларускай Генпракуратуры супрацоўнічаць у расьсьледаваньні справы 13 студзеня 1991 году й выдаць абвінавачаных па гэтай справе Станіслава Юонене і Ўладзімера Ўсхопчыка. Прэзыдэнт заявіла, што няма сэнсу патрабаваць выдачы, калі дамовы паміж краінамі гэтага не прадугледжваюць, і ў сувязі з гэтым абвінаваціла таксама Генпракуратуру Літвы ў імітацыі працы.
Прэм’ер-міністар Літвы не назваў магчымых кандыдатаў на пасаду міністра замежных спраў. Наступны кандыдат мае быць таксама ад кансэрватараў — хрысьіцянскіх дэмакратаў. У ліку найбольш магчымай кандыдатуры літоўскія СМІ называюць цяперашняга кіраўніка камітэта замежных спраў сойму Аўдронюса Ажубаліса, які раней не аднойчы рэзка выказваўся супраць парушэньня правоў чалавека і дэмакратычных нормаў цяперашнім кіраўніцтвам Беларусі. Напярэдадні візыту Лукашэнкі у Літву Ажубаліс у інтэрвію радыё Свабода сказаў, што выступае за дыялёг з кіраўніцтвам Беларусі, з увагай да пытаньняў і эканомікі, і дэмакратыі.
Прэм’ер-міністар Літвы Андрус Кубілюс, лідэр кансэрватараў («Саюз айчыны — хрысьціянскія дэмакраты Літвы»), чыя партыя дэлегавала Вігаўдаса Ўшацкаса на пасаду кіраўніка зьнешнепалітычнага ведамства, таксама выказваў сумненьні, ці трэба запрашаць кіраўніка Беларусі ў Вільню ў сакавіку. Але ад адказу на пытаньні журналістаў адносна матываў прэзыдэнта, у тым ліку і беларускага аспэкту, прэм’ер ухіліўся. А сёньня раніцай у часе традыцыйнага інтэрвію ў жывым эфіры «Радыё навінаў», прэм’ер сказаў, што не заўважаў значнай розьніцы у поглядах на зьнешнюю палітыку Ўшацкаса і сваіх уласных, як і не заўважаў значнай розьніцы паміж сваімі поглядамі і пазыцыяй прэзыдэнта.
Пры гэтым Кубілюс заявіў, што рашэньне будзе прынятае з увагі на пазыцыю прэзыдэнта, бо давер кіраўнікоў ураду і краіны да міністра — неабходная умова працы.
Андрус Кубілюс: «Хачу выказаць шкадаваньне адносна сытуацыі, якая склалася, — што прэзыдэнт выказалася вельмі ясна, што далей не можа працаваць зь міністрам замежных спраў, — бо Вігаўдас Ушацкас, на маю думку, вопытны прафэсіянал. Учора абмеркавалі сытуацыю сярод кіраўнікоў партыйнай кааліцыі і вельмі ясна адзначылі, што працу Ўшацкаса ацэньваем добра, а пазыцыю прэзыдэнта маем прыняць да ўвагі. Міністар пра гэта праінфармаваны і ідзе ў адстаўку».
Вігаўдас Ушацкас: «Цяпер для Літвы самае галоўнае — гарманічная і пасьлядоўная праца ўраду разам з прэзыдэнтам і парлямэнтам, каб дапамагчы літоўскім грамадзянам выйсьці з эканамічных цяжкасьцяў. З улікам сытуацыі, што склалася цяпер, я заўляю, што сыходжу ў адстаўку».
Ці была нязгода адносна Беларусі?
Калі міністрам замежных спраў стаў Вігаўдас Ушацкас, аглядальнікі ў Літве адразу заўважылі зьмену пэўных прыярытэтаў у зьнешняй палітыцы Літвы — ранейшую ўвагу Літвы да Ўкраіны і Грузіі зьмянілі крокі па адбудове прагматычных дачыненьняў з Расеяй і Беларусьсю. Летась у лютым Ушацкас прымаў свайго беларускага калегу, які наведаў Літву разам з жонкай акурат на дзень Сьвятога Валянціна, а ў верасьні Вільня запрасіла Аляксандра Лукашэнку. Наколькі важная была цяперашняя нязгода адносна запрашэньня Лукашэнкі у Літву?
Палітоляг і журналіст Віталь Каракорскі, старшыня Рады нацыянальных супольнасьцяў Літвы: «Думаю, калі нейкі ўплыў і маглі зрабіць выказваньні сп. Ушацкаса (адносна запрашэньня А.Лукашэнкі у Вільню 11 сакавіка), то гэта не адзіны матыў адстаўкі, дакладней, недаверу прэзыдэнта міністру. Там быў цэлы шэраг такіх несупадзеньняў, калі галоўны, хто адказвае ў краіне за зьнешнюю палітыку, — а ў Літве гэта прэзыдэнт — не знаходзіў агульнай мовы зь міністрам. Гэта тычыцца і былога амбасадара Літвы ў Грузіі, — а можа яшчэ нават і не былога, — сп. Лаўрынкаса (якога прэзыдэнт запатрабавала адклікаць неадкладна, але міністар цягам месяца не рэагаваў на гэта). Потым справа гэтак званых. турмаў ЦРУ ў Літве — прэзыдэнт і міністар па-рознаму ацэньвалі вынікі працы спэцыяльнай камісіі Сойму ў гэтай справе. Міністар лічыў, што камісія не пацьвердзіла наяўнасьць гэтых турмаў у Літве, а прэзыдэнт лічыла іначай. І справа з запрашэньнем Лукашэнкі, і, дарэчы, Мядзьведзева таксама, на сьвяткаваньне 20-годзьдзя незалежнасьці Літвы, палягае ў гэтым самым кантэксьце».
Розныя пазыцыі адносна выдачы Ўсхопчыка
Раней, на пачатку гэтага тыдня, прэзыдэнт у часе сустрэчы зь міністрамі заявіла, што чакае ад іх больш справаў і меней размоваў:
«Гэта тычыцца ўсіх, у тым ліку і міністра замежных спраў», — патлумачыў пасьля прэсавы сакратар прэзыдэнта Лінас Бальсіс.
На просьбу падаць прыклад, ён сказаў: «Можна было б адзначыць некаторыя ўльтыматумы на адрас суседніх краін, калі міністар вырашаў гэта зрабіць, а прэзыдэнт заклікала да палітычнага дыялёгу».
Тыдзень таму МЗС Літвы перадаў Беларусі ноту адносна адмовы беларускай Генпракуратуры супрацоўнічаць у расьсьледаваньні справы 13 студзеня 1991 году й выдаць абвінавачаных па гэтай справе Станіслава Юонене і Ўладзімера Ўсхопчыка. Прэзыдэнт заявіла, што няма сэнсу патрабаваць выдачы, калі дамовы паміж краінамі гэтага не прадугледжваюць, і ў сувязі з гэтым абвінаваціла таксама Генпракуратуру Літвы ў імітацыі працы.
Магчымы кандыдат
Прэм’ер-міністар Літвы не назваў магчымых кандыдатаў на пасаду міністра замежных спраў. Наступны кандыдат мае быць таксама ад кансэрватараў — хрысьіцянскіх дэмакратаў. У ліку найбольш магчымай кандыдатуры літоўскія СМІ называюць цяперашняга кіраўніка камітэта замежных спраў сойму Аўдронюса Ажубаліса, які раней не аднойчы рэзка выказваўся супраць парушэньня правоў чалавека і дэмакратычных нормаў цяперашнім кіраўніцтвам Беларусі. Напярэдадні візыту Лукашэнкі у Літву Ажубаліс у інтэрвію радыё Свабода сказаў, што выступае за дыялёг з кіраўніцтвам Беларусі, з увагай да пытаньняў і эканомікі, і дэмакратыі.
